Studentendopen liggen meer dan ooit onder vuur: ‘Meisjes kregen een banaan om te tonen wat ze ermee konden. Vreselijk’

“Met een dertigtal schachten werden we eerst naar de kelder van een feestzaaltje geleid, waar we op onze knieën moesten zitten, zwijgen en aan de lopende band adjes (ad fundums, MIM) drinken. Boven was een podium neergezet, waar we in groepjes – jongens en meisjes apart – werden voorgesteld aan het aanwezige publiek. Achteraf gezien was dat best een denigrerende ervaring. Er worden bedragen geroepen en je wordt verkocht aan de hoogste bieder. Een vleeskeuring eigenlijk.”

Deborah*, die zich in 2012 liet dopen bij de Antwerpse studentenclub Hermes, moest die keuring in bikini ondergaan voor een joelende menigte. “We werden op het podium volledig nat gespoten. Sommige meisjes kregen een banaan om te tonen wat ze ermee konden. Vreselijk.” Uiteindelijk werd ze verkocht voor vier vaten, de valuta waar bij schachtenverkopen geregeld mee gewerkt wordt. Omgerekend zo’n 200 euro. “Gelukkig kende ik die persoon. Je zou maar eens door een of andere vetzak gekocht worden.”

De schachtenverkoop is net zoals elk studentenritueel een veelkleurig palet. Bij sommige verenigingen wordt er gewoon een onschuldig dansje gedaan of ukelele gespeeld, bij andere wordt er gevraagd naar de cupmaat als ‘talent’. In ieder geval worden de zogenaamde feuten per opbod verkocht, op café of in een cantuszaaltje, en komen ze als schacht onder het gezag van de koper te staan voor één of meerdere dagen. De prijzen variëren: van ‘twee euro en een aansteker’ tot 350 euro.

Een rondvraag leert alleszins dat het vrij gangbaar is als prelude op de studentendoop, of soms ook als achterafje. In Het Nieuwsblad laat UAntwerpen-rector Herman Van Goethem er alleszins geen twijfel over bestaan in zijn pleidooi voor een nieuw doopcharter: “Alle doopactiviteiten moeten publiek toegankelijk zijn, en de schachtenverkoop moet dus expliciet verboden worden. Daar kan geen ernstige discussie meer over zijn.” Enkele jaren geleden stelde Van Goethem al dat de verkochte persoon is “overgeleverd aan de willekeur van de koper”, wat ruimte laat voor misbruik.

Doopgeheim

Na een pauze – de pandemie – trekken de studentendopen zich dit jaar weer op gang, en het mag duidelijk zijn dat de zaak-Sanda Dia het debat op scherp heeft gezet. Rector Luc Sels (KU Leuven) geeft aan dat een doopcharter kan werken voor de collectieve opdrachten bij de doop, maar risico’s blijft inhouden bij een schachtenverkoop. “Daar staan we heel wat minder positief tegenover.”

Sels wil daarover “verder in gesprek gaan met studenten”. Ook UGent-rector Rik Van de Walle sluit zich daarbij aan. “Als ik hoor dat er studenten zijn die betalen om ‘eigenaar’ te zijn van medestudenten, heb ik het daar zeer moeilijk mee.”

Heel wat niet-faculteitsgebonden clubs, zoals Hermes, weigeren sowieso om een doopcharter te tekenen. Maar zelfs in een context met overleg en allerlei draaiboeken levert de schachtenverkoop niet altijd een fraai beeld op. Voor recente verhalen botsen we bij de meeste verenigingen op het ‘doopgeheim’, sommige houden echter krantjes bij waar hun belevenissen neergeschreven worden.

We citeren uit Mediseintje, het blaadje van de Antwerpse geneeskundevereniging Aesculapia, over de schachtenverkoop: “De porren (vrouwelijke schachten, MIM) voelden zich aangetrokken tot elkaar en deze nieuwbakken liefde werd verzegeld met wat lekker lekkenbekken.” Schacht 20 liet zich dan weer “gewillig op het podium aanraken aan haar boobies door een vrijwilliger uit het publiek”. We schrijven 2018. Bij Aesculapia was niemand bereikbaar voor commentaar.

Het is veelzeggend dat verschillende getuigenissen stellen dat “de mooiste vrouwen altijd voor de hoogste bedragen worden verkocht”. Meerdere grote studentenverenigingen reageren dat ze er wel alles aan doen om zowel de doop als schachtenverkoop zo veilig mogelijk te organiseren, zonder daarbij te discrimineren. Dat het een ‘relatief belangrijke inkomstenbron’ is, zoals het Antwerpse doopcharter vermeldt, wordt door hen ook stellig ontkracht. 

Ranking

Over eventuele principiële bezwaren wenst niemand zich uit te spreken. Nochtans liggen die voor de hand. In Antwerpen is er een modelcontract waarbij de schacht of por aangeeft het presidium en de doopmeester(s) te ‘gehoorzamen’. Er is weliswaar ‘het recht om te allen tijde een opdracht te weigeren’, maar hoe sterk sta je in je schoenen als er net 200 euro voor je is neergeteld? Ook belangrijk: ‘Schachten of porren worden niet terugbetaald.’

Niet iedereen verdient ‘zichzelf’ terug door wafels te verkopen op straat, te koken of kuisen voor de doopmeesters, of simpelweg een leuke schacht te zijn. Een vrouwelijke getuigenis, zo’n tien jaar geleden: “Voor een opdracht moest ik langs op zijn kot. Hij deed de deur naakt open en had een erectie.” Ze weigerde seks en stapte uit de vereniging.

Heel wat clubs bewijzen alvast dat het zonder verkoop evengoed kan. Er wordt dan enkel in groep gedoopt of schachten worden simpelweg toegewezen aan een meter of peter. “Wij doen eigenlijk vooral geen verkoop omdat elke schacht gelijk moet kunnen starten”, zegt Benoit Vandekerckhove, preses van de Gentse studentenclub LILA. “Als de een voor 100 euro is verkocht en de ander voor 5 euro, maak je meteen al een soort ranking. Dat versterkt het groepsgevoel niet. Daar draait het uiteindelijk toch om.”

* De getuigen in dit stuk wensten anoniem te blijven.