Waarom werd Pukkelpop van vzw plots een bvba? Sterke man Chokri Mahassine in vizier van gerecht

De bal ging aan het rollen nadat ’t Scheldt, een satirische website van rechtse signatuur, vorige week een uitgebreid artikel publiceerde over vermeende malversaties bij de vennootschappen achter het festival Pukkelpop. “Het klopt inderdaad dat het parket een opsporingsonderzoek is gestart naar aanleiding van dat artikel”, zegt Pieter Strauven namens het parket van Limburg. “Zo uitzonderlijk is dit trouwens niet: negentig procent van de dossiers die gestart worden, zijn opsporingsonderzoeken.”

Alles draait rond de omvorming van The Factory, het bedrijf achter Pukkelpop, van een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) naar een vennootschap (bvba). Pukkelpop vond een eerste keer plaats in 1985, twee jaar later richtte Mahassine de vzw The Factory op om de organisatie in goede banen te leiden. Dat werd in 2014 omgevormd tot een zogenaamde cvba so, een coöperatieve vennootschap met sociaal oogmerk, met als aandeelhouders Mahassine zelf, zijn echtgenote Martine Peremans en zakenpartner Patrick Breugelmans. “Zo’n cvba so heeft als voordeel dat er extern kapitaal kan worden opgehaald en dat er toch een soort van verenigingsstructuur overeind blijft. Zo kunnen er hierbij slechts beperkt dividenden uitgekeerd worden”, legt Steven Matheï uit. Hij is CD&V-parlementslid en als advocaat gespecialiseerd in vzw-recht. “Deze stap was ook uitdrukkelijk voorzien in het vennootschapsrecht.”

Maar de volgende stap doet wenkbrauwen fronsen: die van cvba so naar bvba, waarbij het sociaal oogmerk helemaal overboord werd gegooid. Dit wordt niet voor niets een ‘oneigenlijke omzetting’ genoemd. “Zo’n omzetting bevindt zich in een grijze zone en staat niet expliciet beschreven in het wetboek. Bij mijn weten komt dit ook bijna nooit voor”, zegt Isabel Demeyere, directeur van het VSDC, het Vlaams documentatie- en studiecentrum voor vzw’s. “Meestal wordt een vzw dan ontbonden en vloeit het geld naar vergelijkbare sociale doelen.” Niet dus bij The Factory. Bij notariële akte werd op 26 december 2018 beslist om de opgebouwde winst van de vzw – 7,7 miljoen euro – bij de nieuwe bvba “te boeken als een onbeschikbare reserve, die niet kan worden uitbetaald of uitgekeerd aan de vennoten”. Maar uit de laatste gepubliceerde jaarrekening blijkt dat op 31 december 2020 slechts vier miljoen euro geboekt was op zo’n geblokkeerde rekening. De rest van het geld zat wel nog in de vennootschap – er waren nog geen dividenden uitgekeerd – maar het was terug te vinden bij de beschikbare reserve. Geld dat dus wel gebruikt zou kunnen worden voor andere dan sociale doelen.

Belangenvermenging?

Pukkelpop-woordvoerder Frederik Luyten: “De organisatie van Pukkelpop werd de voorbije jaren structureel door experts ter zake geprofessionaliseerd. We hebben alle vertrouwen in hun vakkundige aanpak en wachten verder onderzoek af om te horen waar dit precies over gaat.” Maar om een organisatie te professionaliseren, is het niet per se nodig om er een bvba van te maken. Voetbalclub AA Gent, dat dubbel zoveel omzet draait als Pukkelpop, is op dit moment bijvoorbeeld nog steeds een cvba so, Racing Genk zelfs nog een vzw. En vers kapitaal had Pukkelpop in 2018 niet echt nodig: het had een reserve van meer dan zeven miljoen euro.

Verder worden in ’tScheldt nog andere beschuldigingen geuit, waaronder belangenvermenging en leningen uit de sociale reserve voor toeleveringsbedrijven op naam van Mahassine. Op basis van de beschikbare documenten is het onduidelijk in hoeverre Mahassine en co de wet overtreden hebben. Maar sowieso kunnen er ethische vragen gesteld worden bij hun handelwijze. Aangezien Pukkelpop nu een bvba is, zou bij een eventuele verkoop de prijs bijvoorbeeld ook volledig naar de aandeelhouders van The Factory stromen, terwijl de waarde van het festival toch vooral tijdens zijn periode als vzw werd opgebouwd.

Vlaams minister van Economie Hilde Crevits heeft al beslist om de terugbetaling van 1,8 miljoen euro coronasteun op te schorten in afwachting van het onderzoek. Bij het parket houdt men zich voorlopig op de vlakte. Strauven: “Laat me benadrukken dat op dit ogenblik het vermoeden van onschuld geldt voor alle vennootschappen en betrokkenen. We zullen verder communiceren als er nieuws is over deze zaak.” Mahassine was niet bereikbaar voor commentaar.