Rusesabagina is vooral bekend als de hotelbaas die het verhaal van de bekroonde film Hotel Rwanda heeft geïnspireerd. Daarnaast ontpopte hij zich ook tot een hevig criticus van het regime in Kigali. Zo zou hij zich, volgens Kigali, ook schuldig gemaakt hebben aan terrorisme. De vroegere hotelbaas riskeert levenslang.

“Ze hebben mensen aangevallen in hun huizen, of zelfs in hun auto’s als ze over straat reden”, zei de rechter Beatrice Mukamurenzi. Zij achtte Rusesabagina schuldig omdat er bewijzen waren dat hij en zijn medebeklaagden een gewapende groep hadden opgericht met als doel terreurdaden te plegen.

Samen met een twintigtal andere mensen stond de 67-jarige Rusesabagina van februari tot juli terecht in Kigali. Hij werd onder meer aangeklaagd voor terrorisme en riskeert levenslang. Bekend is dat hij betrokken was bij de oprichting van oppositiepartij MRCD. Bij aanslagen waar de rebellengroep FLN, de gewapende arm van de MRCD, achter zou zitten, zijn negen doden gevallen. Rusesabagina ontkent echter elke betrokkenheid bij die aanslagen. Tijdens het proces kwamen er tegenstrijdige verklaringen over Rusesabagina’s rol bij die aanslagen.

Zijn bekendheid, als de held van “Hotel Rwanda”, liet hem toe op het internationale podium kritiek te geven op de autoritaire wijze waarop de Rwandese president Paul Kagame het land al meer dan twintig jaar leidt. Rusesabagina’s entourage ziet in het proces dan ook vooral een poging om een criticus het zwijgen op te leggen en elke toekomstige dissidentie te doen verstommen.

Hôtel des Mille Collines

Als directeur van het befaamde Hôtel des Mille Collines in Kigali redde Rusesabagina, zelf een Hutu, meer dan 1.000 mensenlevens tijdens de genocide van 1994. Bij de genocide door aanhangers van het vroegere Hutu-regime vielen ruim 800.000 doden, vooral Tutsi’s.

(Lees verder onder de foto)

“Politiek proces”

Sinds 1996 verbleef de vroegere hotelbaas in ballingschap in België en de Verenigde Staten. Hij verkreeg ook de Belgische nationaliteit. 

In augustus 2020 werd hij in Rwanda opgepakt, nadat hij werd ontvoerd door de Rwandese autoriteiten. Vanuit Dubai nam hij een vliegtuig waarvan Rusesabagina dacht dat het hem naar Burundi zou vliegen, maar in werkelijkheid werd hij met een list op dat vliegtuig gelokt dat door de Rwandese autoriteiten was gecharterd. 

Kigali houdt vol dat er van een ontvoering geen sprake was. De regering heeft enkel “de reis gefaciliteerd”, maar de arrestatie gebeurde legaal en Rusesabagina’s rechten werden nooit geschonden, klinkt het daar.

Kagame liet in een interview al optekenen dat het proces niets te maken heeft met de film of Rusesabagina’s statuut als bekendheid. “Het gaat over Rwandezen die omgekomen zijn door zijn acties en door organisaties waar hij lid van was of leidde. Hij verdient een eerlijk proces in een rechtbank en zal zo eerlijk mogelijk worden berecht.”

Vanwege een slechte behandeling in de gevangenis en een “politiek proces” dat mogelijk gemaakt werd door zijn ontvoering boycotten Rusesabagina en zijn advocaten sinds maart het proces.

(Lees verder onder de foto)

Inmenging

De Belgische regering drukte haar bezorgdheid uit over de omstandigheden waarin Rusesabagina werd opgepakt en over het eerlijke verloop van het proces tegen een landgenoot, maar veel verder gingen de publieke uitspraken niet. Die ‘inmenging’ vanuit Brussel kwam de Belgische ambassadeur in Kigali op een reprimande te staan van de Rwandese minister van Buitenlandse Zaken Vincent Biruta: tijdens een ontmoeting in maart kwam het tot een geladen woordenwisseling tussen de minister en de ambassadeur. Biruta zei dat de manier waarop België zich gedraagt “de kwaliteit” van de toekomstige bilaterale relaties zal bepalen. 

In eerste instantie zou hij op 20 augustus zijn straf kennen, maar die uitspraak werd dus met een maand uitgesteld. Zijn Belgische advocaat Vincent Lurquin was toen in Rwanda, maar hij werd op 21 augustus het land uitgezet, volgens Kigali voor een schending van de migratiewetgeving.