Laura Tesoro onthult hoe leerkrachten een glansrol krijgen bij Rode Neuzen Dag 2021: “Elke jongere verdient een sidekick”

Presidenten hebben er een (of meerdere), voetbaltrainers ook, filmhelden, presentatoren, radio-dj’s: een sidekick, een rechterhand, assistent. Iemand die met twee stevige voeten naast de ander staat. Hem of haar goede raad geeft, maar af en toe ook incasseert. Zo iemand verdient ook elke leerling, vinden ze bij HLN, VTM, Qmusic en Belfius, die minstens één leerkracht per school willen opleiden tot een ‘Sidekick Sam’. Dat is toch het ambitieuze doel van Rode Neuzen Dag 2021, de goededoelenactie die vandaag wordt afgetrapt. De nieuwe editie zit alweer in een ander kleedje, want vorig jaar stond muziek centraal, zonder slotshow, zonder geldinzameling, zonder veel poespas - u weet wel waardoor dat kwam.

Nu mag het weer heerlijk groots. In aanloop naar vandaag lanceerde HLN in samenwerking met VTM NIEUWS goed twee weken geleden een bevraging. Gehoopt werd dat jongeren daarin hun hart op tafel zouden leggen. En inderdaad, liefst 7.000 12- tot 24-jarigen vulden de enquête ‘Generation Now' in, al doen de resultaten jammer genoeg niet juichen. De helft van de jongeren voelt zich vaak alleen op de wereld. Vier op de tien wordt of werd gepest. Amper de helft is gelukkig met hoe ze eruit zien. 1 op de 3 zegt helemaal niet gelukkig te zijn. 

“Dat is héél veel”, reageert klinisch psycholoog en professor Elke Van Hoof (VUB). “Vooral meisjes gaan gebukt onder oordelen van buitenaf. Hun zelfbeeld staat onder druk. Dit onderzoek is allereerst een wake-upcall om van onze meisjes straffe madammen te maken die niet TikTok als realiteit gaan zien. Ik heb zelf ook een dochter van 13 en ik leg haar uit dat niet alle meisjes al ‘twerkend’ door het leven wandelen, bij wijze van spreken.”

“Ik schrik ook van de hoeveelheid wereldse problemen die jongeren op hun schouders torsen”, gaat Van Hoof verder. “We - volwassenen - willen de jeugd zo lang mogelijk onbezorgdheid toewensen, maar blijkbaar liggen ze wakker van én klimaat, én betaalbaar wonen, én de druk in de maatschappij, én racisme en discriminatie, én... Ze nemen veel op de schouders, en geloven ook de klassieke media niet meer. Ze hebben het moeilijk om betrouwbare bronnen te identificeren. Ik moet zelf toegeven dat ik verrast ben door de snelheid waarmee ze volwassen werden.”

“Bovendien blijkt dat diegenen die zich minder goed in hun vel voelen nergens terecht kunnen, niet op school of bij hun thuis, terwijl we de afgelopen jaren veel hebben ingezet op sensibilisering”, vervolgt ze. “Al moet ik de hand ook in eigen boezem steken: wij denken vanuit kwaliteit en expertise, jongeren denken vanuit vertrouwdheid en nabijheid. Onze scholen hebben wel psychologen en er is het CLB, maar die groep zien ze niet als vertrouwd en laagdrempelig.”

Het scheelt als je deelt, zo luidde nochtans de campagneslogan van Rode Neuzen Dag 2016. “En die blijft vijf jaar later dus actueel", zegt ambassadeur Birgit Van Mol. Delen is echt wel een probleem, want komt ook uit de resultaten naar voren: 8 op de 10 vindt dat er te weinig wordt gesproken over gevoelens, ongeveer de helft voelt zich niet begrepen door zijn of haar ouders of vindt dat leerkrachten niet voldoende de tijd of ervaring hebben om te luisteren. 

“Toch zijn we al heel blij dat de helft dat wel vindt”, aldus Van Mol. “Jongeren moeten zich wat kunnen afzetten tegen de vorige generaties, dat hoort bij hun ontwikkeling, maar ze moeten ook weten dat veel volwassenen het goed met hen voorhebben. Ze moeten inzien dat er aanspreekpunten zijn, dat er mensen zijn met antennes die problemen tijdig opmerken en hen leren sterker in hun schoenen te staan.” De lange periode van afstandsonderwijs maakte extra duidelijk hoe waardevol een goede band tussen leerlingen en leerkrachten is.

Van Mol denkt zelf terug aan haar middelbareschooltijd. “Op korte tijd overleden twee leerlingen op school: een had gezondheidsproblemen, de ander was net naar een nieuwe school getrokken toen ze uit het leven stapte. Het waren twee jongeren met wie we veel contact hadden, en hun dood hakte er stevig in. Op een dag kwam de leerkracht Nederlands-Geschiedenis binnen in de klas, óók kapot van verdriet. Dat zagen we. ‘We moeten eerst eens babbelen’, zei ze. Dat ze zich zo kwetsbaar opstelde, en meevoelde met wat wij voelden, creëerde een band. Als leerling vergeet je soms dat leerkrachten ook maar mensen zijn van vlees en bloed. Ook nadien nog onderbrak ze de les om naar ons te luisteren. Ook toen twee van mijn grootouders stierven, als achttienjarige in volle examenperiode, nam een leerkracht voor het mondelinge examen eerst de tijd om te praten. ‘En, hoe is het met jou?', vroeg ze. Dat ene zinnetje maakt zo’n verschil. Het hoeft niet altijd intenser.” 

Leerkrachten hebben natuurlijk al veel hooi op hun vork. Om hen maximaal te ondersteunen, komt er een Rode Neuzen Academy, waar ze exclusieve toegang krijgen tot allerlei middeltjes om jongeren nog beter te ondersteunen: workshops, lespakketten, entertainment. “De sidekick moet een echte welzijns-vertrouwenspersoon worden”, zegt nog Van Hoof. “We gaan echt moeten leren denken als een jongere. We hebben te lang een blinddoek opgehad omdat we in een andere wereld zijn opgegroeid.”

Steun jij Rode Neuzen Dag ook? Organiseer een actie of doe een gift via www.rodeneuzendag.be. Rode Neuzen Dag is een initiatief van VTM, HLN, Qmusic en Belfius.

“Het is heel moeilijk geworden om rust te vinden en tijd te maken voor jezelf”, zegt Amir, rechtenstudent aan de Universiteit Antwerpen, voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad, en nog altijd maar 18. 

“Dat komt vooral door de sociale media. Er zijn zoveel apps waar iedereen zich op wil profileren, waardoor je je er veel tijd aan verliest. Sociale media zorgen ook voor veel druk: je wil de mooiste foto, het beste TikTok-filmpje... Ik vind het verdoken stress. Niet dat ik met mijn kleding of uiterlijk bezig ben, of met Instagram. Ik heb maar vier foto’s! Ik zat altijd op een zogezegde concentratieschool waar ik die dingen al heel vroeg heb leren relativeren. Ik zag er kinderen die kleding kregen via de school omdat ze van thuis uit niets hadden. Ik ervaar wel de stress om iets fout te doen, zeker als voorzitter, maar ook voor vrienden. Toen ik de app Clubhouse downloadde in volle pandemie, heb ik er uren op versleten. Tot een kot in de nacht, omdat ik geen sfeerverpester wilde zijn, om niet onbeleefd over te komen en omdat ik gesprekken niet zomaar wilde afbreken — online communiceren is vermoeiend. Dan stond ik om 7 uur op als een zombie. Na een tijdje zag ik gelukkig in dat het genoeg was geweest.”

“Ik had vorig jaar ook bakken stress over de Italiëreis en de proclamatie die niet konden doorgaan, de eindexamens ook. Ik liep met wallen rond, kon niet meer lachen. Pas de dag na het laatste examen lukte dat weer voluit. Ik leg de lat ook altijd immens hoog, want mijn moeder hamerde op het belang van goede punten en een diploma.”

“Ik probeer als optimist door het leven te gaan, wil zoveel mogelijk lachen, maar soms moet ik naar buiten gaan, de stad in, om tot het besef te komen: de wereld stopt niet als je je eens wat minder voelt. Het doet me dan goed eens een kindje van z’n fietsje te zien vallen op het plein. Of een ouder koppel wat beschonken op straat te zien lopen. Daar haal ik mijn rust uit.” (lacht)

Lees ook:

Transman Jonas (20) weet dat hulp zoeken kan helpen: “Noem me ‘mevrouw’ en mijn hele dag is verpest”

Jorrit (24) wil met zijn Rode Neuzen Actie bewustmaking creëren rond dwangstoornissen: “Veel mensen in onze omgeving lijden eronder zonder dat je het doorhebt” (+)