Na Gordons uitspraken in ‘K2 zoekt K3’: hoe grofgebekt mag een jurylid in een familieshow zijn?

“Hoe moet ik dit uitleggen zonder echt gemeen te zijn?” Halverwege de tweede aflevering van de familieshow K2 zoekt K3 staart Gordon bedachtzaam de studio in. Hij heeft net met mede-jurylid Ingeborg naar de auditie van Timo Hulshorst gekeken, een enthousiaste 25-jarige die net als 22.000 andere Vlamingen en Nederlanders meedingt naar een plaatsje in de populaire kindergroep K3. De jongeman zingt goed, maar dat kunnen Gordon en Ingeborg niet weten. Zij zitten in een geluiddichte kijkbox en beoordelen kandidaten volgens televisiezender VTM louter op hun uitstraling. “Je jasje is minstens drie maten te klein”, vertelt Gordon aan de iets zwaardere kandidaat. Zangeressen Natalia en Samantha Steenwijk, die vanuit een geblindeerde box de zangkwaliteiten beoordelen, reageren verbaasd: zij zijn juist onder de indruk van zijn stem. Het mag niet baten: de jongeman moet de wedstrijd verlaten.

Gordons kritiek op Timo is direct, maar eloquenter verwoord dan veel andere commentaren die hij eerder tijdens de show gaf. Aan een homoseksuele kandidaat vertelde de Nederlander dat zijn intrede bij de groep zou betekenen dat K3 tot Gay 3 omgevormd werd, een jonge vrouw werd verweten “kleren uit de Wibra” te dragen en kandidaten zonder zichtbare make-up roken volgens Gordon naar spruitjeslucht. Ze werden vriendelijk verzocht iets aan hun uiterlijk te veranderen. “We gooien die bril weg, doen je hakken aan en dan komt het goed”, zei hij opgewekt aan een vrouwelijke kandidate in de eerste aflevering.

Niet iedereen kan goed met deze toon om: de 18-jarige Bart Plysier (“streng” en “mogelijk beangstigend voor jonge kinderen”) trok zich na zijn K3-auditie terug uit de preselecties van een andere talentenjacht omdat hij opnieuw zo’n harde kritiek vreesde. “Ik was achteraf in shock. Als beginner die nog nooit op een podium heeft gestaan, is dat hard”, vertelde hij aan Het Nieuwsblad.

Olifant in porseleinkast

Op sociale media en in kranten lieten verschillende mensen zich de afgelopen weken kritisch uit over de toon van de flamboyante Nederlander. “Hij gaat als een olifant tekeer in de suikerspinroze porseleinkast die K3 heet”, schreef de bekende tv-recensent Angela de Jong maandag in haar column in het Algemeen Dagblad. Volgens haar is Gordon een van de redenen waarom de eerste aflevering van het programma in Nederland maar 400.000 kijkers trok. VTM-woordvoerder Tine Danschutter neemt hem wel in bescherming. Volgens haar vervult de “oprechte, maar soms controversiële” Gordon met de meer zalvende Ingeborg de rol om de uitstraling te beoordelen. “Het zijn twee uitersten met één doel: dat ene perfecte K3’tje zoeken waarbij het hele plaatje klopt.”

Volwassenen kunnen de harde en soms misplaatste kritiek van Gordon misschien als dusdanig herkennen, maar het jonge publiek waar K2 zoekt K3 zich in de eerste plaats tot richt, heeft daar meer moeite mee. Volgens de Canadese onderzoeker Tannis MacBeth hebben kinderen nog geen vaststaand wereldbeeld en worden hun gedrag en moreel kader mee bepaald door wat ze op tv of het internet zien. De beelden bieden volgens haar een ‘early window’ op de maatschappij waarover ze pas later kunnen oordelen. Volgens pedagoog Pedro De Bruyckere betekent dat nog niet dat jonge K3-fans het wereldbeeld van Gordon overnemen. “Veel hangt af van hoe het programma met de commentaren omgaat. Als iedereen na een schunnige opmerking applaudisseert, zullen kinderen sneller geneigd zijn om het gedrag over te nemen dan wanneer het afgestraft wordt.”

Onverbiddelijk

K2 zoekt K3 biedt zijn jonge publiek een kijk op de samenleving waarin mensen onverbiddelijk beoordeeld worden op basis van hun uiterlijk, maar waar de bevolking wel bijzonder divers is. De genderidentiteit van het volgende K3’tje is bovendien onbelangrijk en verschillende kandidaten uit minderheidsgroepen nemen deel aan de zoektocht. Tegelijkertijd biedt de tv hen weinig mogelijkheden om te scoren op basis van hun talenten als entertainers, want de louter visuele blik zorgt ervoor dat hun ‘anders-zijn’ voortdurend in de verf gezet wordt. 

“Ik vind dat er na al die jaren iemand van kleur bij K3 mag”, verklaarde Gordon zijn keuze om snel voor de sterke kandidate Chanel af te drukken. “En dan kan je ook nog eens goed zingen.” Bij het optreden van een zwaardere zangeres was hij onmiddellijk enthousiast “omdat het hysterisch leuk zou zijn om zo iemand binnen K3 te zien”. Even later grapte hij achter haar rug dan weer dat ze toch maar een ‘volle stem’ had. 

‘Tokenism’

Volgens socioloog Ignace Glorieux (VUB) neigt de manier waarop het programma met minderheden omgaat naar ‘tokenism’, waarbij er een oppervlakkige inspanning voor representatie geleverd wordt. “Toch kan hun deelname ervoor zorgen dat hun positie in de samenleving verbetert.” De socioloog vindt het belangrijk niet in een politiek correcte kramp te schieten, maar denkt wel dat een bedachtzamer discours in het programma wenselijk is. “Als je iemand op basis van uiterlijke kenmerken selecteert en pas later opschrikt dat hij of zij kan zingen, ben je fout bezig.”