Energieprijzen blijven (fel) stijgen en dus schiet gas- en elektriciteitsfactuur de hoogte in: kan je iets doen?

De laatste weken en maanden stijgen de prijzen van energie gevoelig. Gemiddeld betaalt een gezin op dit moment 1.033,75 euro per jaar aan elektriciteit en maar liefst 1.517,7 euro aan gas. 

De evolutie van de prijzen is duidelijk te zien op de onderstaande grafieken. Let wel: dit is een mix van vaste en variabele contracten. 

Zoals te zien is op de grafiek is het niet de eerste keer dat een gezin gemiddeld meer dan 1.000 euro betaalt voor elektriciteit. Maar het is wel de eerste keer dat de energiekostprijs zo hoog is.

De energiefactuur bestaat uit drie grote delen: de energiekosten zelf (40 procent voor elektriciteit en 61 procent voor aardgas), de nettarieven (37 procent voor elektriciteit en 19 procent voor aardgas) en enkele heffingen (19 procent voor elektriciteit en 20 procent voor aardgas). Het is nu in de eerste plaats de energiekostprijs die stijgt, dus de prijsstijgingen die we nu zien, hebben enkel invloed op dat luikje van je factuur.

Vooral klanten met een variabel energiecontract zullen de prijsstijgingen van de afgelopen tijd in hun portemonnee voelen. Als je een vast contract hebt, ben je beschermd tegen prijsstijgingen tot het moment dat je contract verlengd moet worden. Heb je een variabele prijs, dan volgt je prijs meteen de evoluties op de markt. 29 procent van de gezinnen in Vlaanderen heeft zo'n variabel contract voor elektriciteit, voor aardgas gaat het om 36 procent variabele contracten. 

Zo ook Lief Wuyts. Zij stapte enkele maanden geleden over van Eneco naar een variabel contract van Mega. Ze dacht dat ze een goede zaak gedaan had, tot ze twee weken geleden een brief in de bus kreeg van haar energieleverancier. 

Nu de energieprijzen zo de hoogte inschieten, krijgen leveranciers regelmatig ongeruste telefoons. "We worden meer dan anders gecontacteerd, ja", zegt bijvoorbeeld Engie, de grootste energieproducent van het land. "Klanten willen vooral weten welk contract ze hebben, of dat eventueel aangepast moet worden en hoe ze zich moeten beschermen tegen verdere prijsstijgingen."

Stel: je hebt een vast contract waarvan de prijs laag of lager is dan de huidige eenheidsprijzen. Wat moet je dan doen? "Niets", zo adviseert de VREG - de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt. "Dan moet je niet veranderen."

Als je vast contract (bijna) afloopt, dan begin je best met het vergelijken van verschillende contracten bij verschillende energieleveranciers. 

Vooral de klanten met een variabel energiecontract zullen de prijsstijgingen dus voelen, want de leveranciers rekenen die nieuwe prijzen door. Die klanten doen best een rondje vergelijken tussen de verschillende leveranciers om te kijken of ze ergens anders misschien goedkoper af zijn. 

Wie nu een nieuw contract afsluit, moet eigenlijk weten: goedkoop zal het nooit zijn. Toch raadt ook Test Aankoop aan om te vergelijken. Dat kan via de site van de VREG of via de tool van Test Aankoop zelf. Op die manier kan je zien waar je uiteindelijk het goedkoopste af bent. De VREG geeft zelf ook als raad om zeker naar de zogenoemde "terugwinacties" te kijken. Dat zijn acties van leveranciers die je proberen te overhalen om toch klant bij hen te blijven. Daar hebben ze dan een (serieuze) korting voor over, op de jaarlijkse vergoeding, de abonnementskost of de prijs. Of ze bieden je gewoon een ander goedkoper contract aan. 

Je kan een lopend contract altijd opzeggen. Dat is in principe gratis, maar er zijn twee "maars" aan verbonden. Er geldt altijd een opzegtermijn van één maand en sommige leveranciers werken met een vaste jaarvergoeding en die ben je dan kwijt.  

"Eigenlijk is er momenteel geen ideale oplossing", geeft Test Aankoop toe. "Als je nu voor een vast contract kiest, klik je jezelf vast op een heel duur moment. Een variabel contract kan inspelen op een daling, maar de prijzen kunnen ook nog doorstijgen. Bovendien staan de herfst en de winter voor de deur en in die periode stijgen de prijzen normaal gezien. 80 procent van de consumptie is immers tussen oktober en maart." De kans is met andere woorden klein dat er binnen afzienbare tijd lagere prijzen aankomen. 

Bovendien zijn er nu al enkele Vlaamse leveranciers - onder meer Mega en Octaplus - die geen vaste contracten meer afsluiten om zich in te dekken tegen prijsstijgingen. In Brussel is de situatie nog precairder, omdat er slechts een beperkt aantal leveranciers zijn. Daar kan de klant dus nog minder vergelijken. 

Ook de voorschotfactuur kan nu uiteraard een stuk duurder uitvallen. Voor klanten met een variabel contract raadt Test Aankoop aan om die hogere voorschotfactuur hoe dan ook te betalen. "De eindafrekening is onontkoombaar. Als je een heel jaar lang te weinig betaald hebt, zal die factuur uiteindelijk des te onaangenamer zijn."