IN KAART. Minstens 72 fabrieken stoten giftige stoffen uit in Vlaanderen. Check hier hoeveel PFAS in uw gemeente wordt uitgestoten

Waar zitten de meeste PFAS-stoffen en waar het minst? Onze journalist legt het uit:

Een plekje in Vlaanderen vinden waar nog geen PFAS in de grond of in het water zit, zal moeilijk zijn. Onderzoek leert dat de toxische stoffen, die de afgelopen jaren vooral bij chemiebedrijf 3M geproduceerd werden, ondertussen in zo goed als heel Vlaanderen verspreid zijn. In minstens één op de vier Vlaamse gemeenten is PFAS de laatste jaren meermaals gemeten door de milieu-instanties. Het gaat meestal om het bekende PFOS, maar ook PFOA en PFBS is massaal terug te vinden in Vlaanderen. Het geïndustrialiseerde West-Vlaanderen heeft de bedenkelijke eer om koploper te zijn, maar ook in de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen zijn de toxische stoffen op veel plaatsen gemeten. Limburg en Vlaams-Brabant komen op plaats vier en vijf. 

De PFAS-waarden in onderstaande kaart zijn de maximale waarden die sinds 2009 gemeten zijn in het afvalwater van bedrijfssites, waterlopen en vissen. Sommige bedrijven die PFAS mogen lozen, zijn nooit gecontroleerd door VMM. 

In onderstaande tabel kan u de gegevens vanop bovenstaande kaart ook terugvinden:

Het Laatste Nieuws vroeg aan alle milieu-instanties om op te lijsten waar sinds 2009 PFAS gemeten is. De resultaten zijn verbluffend. PFAS is niet alleen te vinden in de buurt van vervuilende fabriekssites, maar ook in haast alle Vlaamse rivieren en beken. Wat blijkt: de jaargemiddeldes zitten in 89 van de 92 gevallen boven de norm. Dat betekent dat het water in onze rivieren en beken vol PFAS zit, teveel om nog gezond te zijn. Dat blijkt ook uit analyses van onze vissen: een op de vier vissen, het ging vooral om paling en baars, heeft een ongezonde dosis PFAS in het lichaam. 

“Overal waar we PFAS meten in het oppervlaktewater, vinden we het ook”, reageert Katrien Smet van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). “We moeten ermee rekening houden dat water niet stopt aan de grenzen en dat het dus overal te vinden is in Vlaanderen, in alle beken en rivieren." Dat is dan ook de reden waarom de Vlaamse Overheid al langer pleit geen zelf gevangen vis te eten. 

PFAS in het water komt natuurlijk van ergens. Uit de cijfers blijkt dat er veel meer bedrijven zijn die PFAS lozen dan steeds gedacht. Het gaat dus niet alleen om chemiefabriek 3M, maar om maar liefst 72 andere bedrijven die op dit moment een vergunning hebben om afvalwater, vervuild met PFAS, in rivieren of riolen te dumpen. Die bedrijven zijn vooral in West-Vlaanderen te vinden. In maar liefst zeventien West-Vlaamse gemeenten staat minstens één bedrijf dat PFAS gebruikt en loost. Oost-Vlaanderen komt op de tweede plaats met vijftien gemeenten. Al blijft de Antwerpse haven ook zwaar getroffen. Daar zijn misschien niet de meeste bedrijven te vinden, maar zij die wél PFAS lozen, doen het vaker in extreem hoge hoeveelheden. 

En toch lijkt dit nog maar het topje van de ijsberg. Heel wat fabrieken die in het verleden FPAS loosden, bestaan niet meer of hebben nu geen vergunning meer, maar daar is zeker nog PFAS te vinden. “Een stuk van de vervuiling is inderdaad historisch”, vult Katrien Smet van de VMM aan. “Een ander deel komt van buiten Vlaanderen. Maar er wordt inderdaad nog steeds geloosd, ook door fabrieken die het zelf niet weten." Maar ook op brandweerkazernes en rioolwaterzuiveringsinstallaties is PFAS te vinden. 

Moeten we ons hier nu zorgen over maken? “We zijn hier uiteraard bezorgd over”, legt PFAS-opdrachthouder Karl Vrancken uit. “Maar dit is geen accuut gezondheidsprobleem dat drastische maatregelen vraagt. We willen wel zo snel mogelijk bekijken waar het risico op blootstelling het grootst is, en daar zullen we ook voorzorgsmaatregelen treffen.” 

LEES OOK. 3M ontkent vermeende drukuitoefening op omgevingsinspectie: “Er zijn nooit ongepaste afspraken gemaakt”

Manipuleerde 3M afvalwater afgelopen weken? Resultaten wijzen die richting uit