Zeg niet ‘Hunger Games’ tegen ‘Squid Game’. Waarom kluistert deze Netflix-serie wereldwijd een massa kijkers aan het scherm?

Ooit bewoog ik vrijwillig met een gordel energieshots rond mijn middel door de massa op een technofestival. Ik riskeerde niet mijn leven, wel mijn lichaam, terwijl iedereen grabbelde naar staaltjes van het energiedrankje waar ik als jobstudent promo voor voerde. Wanneer er geld op het spel staat durven onze persoonlijke grenzen wel al eens vervagen, maar niets drukt ons meer met de neus op die teleurstellende feiten dan de Zuid-Koreaanse serie Squid Game.

De achtdelige reeks die 17 september wereldwijd op Netflix-abonnees werd losgelaten, volgt een groep van 456 mensen die uitgenodigd worden om ‘een spelletje’ te spelen in ruil voor een cashprijs van 45,6 miljard Koreaanse won - een flinke 33 miljoen euro. De deelnemers kunnen de centen goed gebruiken, omdat ze monden te voeden hebben, schulden hebben lopen of mensensmokkelaars te betalen. Op een afgesloten geheime locatie nemen ze het tegen elkaar op in verschillende kinderspelletjes, zoals schipper mag ik overvaren of knikkeren. 

Als kijker word je onvermijdelijk teruggekatapulteerd naar je eigen speelplaatsdagen, waar zulke wedkampen destijds van levensbelang waren. Voor de deelnemers in Squid Game is dat letterlijk het geval. Verliezers worden koelbloedig geëlimineerd en vervolgens afgevoerd in doodskisten met een vrolijke roze strik. Hoe meer spelers er sterven, hoe meer geld er in een doorschijnend spaarvarken wordt gestort.

Centimeterhoge barrière

Klinkt onsmakelijk, maar er wordt massaal van gesmuld. De serie is in meer dan negentig landen, ook bij ons, de meest bekeken show van het moment. Netflix-CEO Ted Sarandos kondigde elf dagen na de release al aan dat Squid Game goed op weg is om “de grootste show ooit” voor de streamingdienst te worden. Het lijkt alsof de wereld de woorden van Parasite-regisseur Bong Joon-ho tijdens de Golden Globes ter harte heeft genomen. “Eens je die centimeterhoge barrière genaamd ‘ondertitels’ overwonnen hebt, zal je geïntroduceerd worden tot zoveel meer fantastische films.” 

Want hoewel Zuid-Koreaanse kijkers al snel aangaven dat je als non-native speaker heel wat subtiele details mist die bijdragen tot de genialiteit van de serie, hoef je geen Koreaans te kunnen om te genieten van de rijke beeldtaal die ervoor zorgt dat de serie ook via social media snel verspreid wordt. De donkere plot staat in schril contrast met de kinderlijk kleurrijke arena waarin de spelletjes gespeeld worden, het spelelement zorgt voor toegevoegde spanning in een plot die zich nochtans traag ontwikkelt, en de rode overalls met zwarte maskers van de bewakers hebben nu al een plek in het museum voor visuele popcultuur verdiend. Of tenminste een vereeuwiging als halloweenkostuum. 

Geen ‘Hunger Games’

En te denken dat regisseur en bedenker Hwang Dong-hyuk de serie al sinds 2008 in de schuif had liggen. “Ik wou een moderne allegorie schrijven voor onze kapitalistische samenleving. In het begin vond ik de serie nog te grotesk, maar gaandeweg ben ik me gaan realiseren dat de wereld vandaag een plek is waar je moet zien te overleven, boven al de rest”, vertelt hij aan Variety.

Deelnemers uit minder gegoede klassen die zich tot de dood tegen elkaar moeten verdedigen in een entertainmentsetting: het zal niet verbazen dat recensies vergelijkingen maken met The Hunger Games of Battle Royale. In wezen staat Squid Game echter lijnrecht tegenover deze films, die zich in een vage dystopische toekomst afspelen waarin maatschappijkritiek als waarschuwing geldt voor hoe het uit de hand zou kunnen lopen. Squid Game passeert tegen de achtergrond van het hedendaagse Seoel, hoofdstad van een land met vijftig miljoen inwoners dat door Noord-Korea afgesneden wordt van de rest van het Aziatische continent. Een land waar de kloof tussen arm en rijk steeds breder gaapt, waar de zelfmoordcijfers de pan uit swingen en de competitiedrang zo hoog is dat falen geen optie is.

In tegenstelling tot The Hunger Games of Battle Royale worden de spelers ook niet uitgeloot, maar hebben ze zelf voor hun lot gekozen, zelfs wanneer ze te weten komen dat deelnemen doodgaan kan betekenen. Niet omdat ze gierig of zelfzuchtig zijn of omdat geld verblindt, maar omdat ze wanhopig zijn. Omdat ze geen enkele andere uitweg zien. Of om het met de woorden van Player 212 Han Mi-Nyeo te beschrijven: “Welke andere optie hebben we, naar huis terugkeren en daar opgejaagd en vermoord te worden als honden? Daarbuiten maak ik geen kans, hierbinnen wel.” 

Volgens regisseur Hwang Dong-hyuk zijn de gelaagde personages het succes van de serie: “Ik heb de spelletjes met opzet simpel gehouden, zodat kijkers zich niet moesten bezighouden met de regels begrijpen, maar in plaats daarvan konden focussen op de personages, op hun drijfveren en hun groei.”

Dat is misschien wel het meest confronterende aan de kijkervaring. Van de corrupte bedrijfsleider over het afgewezen bendelid tot de verstokte gokker - je begint de deelnemers te begrijpen. Horror is doorgaans een genre dat escapistische kwaliteiten heeft. Squid Game doet niet anders dan je met de neus op de realiteit duwen: de horror binnen de arena kan enkel plaatsvinden omdat de gruwel buiten de arena dat toelaat.