Defensie beschuldigt "Russische internettrollen" van inmenging in zaak-Jürgen Conings: waar gaat dit over?
Michel Hofman, stafchef van Defensie, stelde gisteren op een persconferentie dat er concrete aanwijzingen zijn dat complottheorieën over Jürgen Conings opgepookt werden door "Russische trollen". Dat hoorde bij een vraag om fondsen voor de uitbouw van een volwaardige cyberdivisie voor het Belgische leger. Wat is hier van aan?
Stafchef Michel Hofman van het Belgische leger herinnerde gisteren op een persconferentie aan de recente inmenging van "Russische internettrollen" in Belgische binnenlandse aangelegenheden.
Concreet stelde Hofman dat Defensie aanwijzigingen heeft gevonden voor het oppoken van complottheorieën rond de dood van de geradicaliseerde militair Jürgen Conings, "met als doel onze westerse maatschappij te destabiliseren en mensen bij ons te radicaliseren". Hij vraagt de regering om extra budget te voorzien voor de oprichting van een volwaardige cyberveiligheidscomponent binnen Defensie.
"Deze berichten worden in Rusland veel gedeeld om de Europese Unie in een negatief daglicht te stellen", zegt onderzoeker sociale media en desinformatie Nathalie Van Raemdonck in "Het journaal":
Internet Research Agency
Je leest de voorbije jaren wel vaker iets in de pers over "Russische trollenfabrieken". De beruchtste daarvan is het "Internet Research Agency", gevestigd in een Sint-Petersburgs kantoorgebouw waar jarenlang honderden medewerkers dagelijks online conversaties probeerden te beïnvloeden. Dergelijke "trollenfabrieken" worden ook beschuldigd van banden met de Russische inlichtingendiensten, of van financiering door zakenmannen als Yevgueni Prighozhin, een vertrouweling van de Russische president Vladimir Poetin.
Het staat vast dat werknemers van de "trollenfabrieken" niet enkel in Rusland maar ook in het buitenland op sociale media actief waren. In de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 maakten ze op Facebook allerlei uiteenlopende ideologische actiegroepen aan die er zelfs in slaagden om fysieke betogingen in de Verenigde Staten te organiseren.
Facebook erkende in 2017 dat het honderden profielen en duizenden advertenties geïdentificeerd had waarvan de vingerafdrukken naar Rusland leidden. Die hadden in de Verenigde Staten verdeeldheid proberen te zaaien rond gevoelige maatschappelijke kwesties als immigratie, wapenwetten, holebirechten, etc.
Is iets dergelijks ook bij ons gebeurd ten tijde van de zaak-Jürgen Conings?
Robin Hood
Al in mei wees de Nederlandse internetexpert Henk Van Ess erop dat er online buitengewone Russische “interesse” bestond voor de zaak Jürgen Conings. In enkele Twitterberichten toonde hij aan hoe de (nadien verwijderde) Belgische Facebook-steungroep “Als 1 achter Jürgen”, die tienduizenden leden verzamelde, ook genoemd werd in Russische Facebookgroepen. Van Ess verwees onder andere naar Russische antivaccinatiegroepen.
Volgens hem beschreven sommige groepen de militair als een “moderne Robin Hood” en uitten ze ook hun sympathie voor Conings.
Maar: het ging hier exclusief om Russische groepen, op Russische sociale media. Indien de betrokkenheid van internettrollen daar bevestigd wordt, dan dient de verspreiding van misleidende berichten vooral een vaak over het hoofd gezien binnenlands doel. Een toevloed aan berichten over sociale onrust in "het westen" moet dan in de eerste plaats bij Russische burgers argwaan aanwakkeren tegenover het buitenland en het Russische regime presenteren als een stabiel systeem.
Begrotingsdiscussie
Heeft Defensie recent nieuwe bewijzen verzameld die wijzen op Russische inmenging in ons land?
Dat lijkt niet het geval. We worden doorverwezen naar de Commissie Landsverdediging van 14 juli 2021, waar minister Ludivine Dedonder (PS) ook al meldde dat inmenging door buitenlandse mogendheden "in beperkte mate" werd vastgesteld "tijdens de verkiezingen van 2019, maar ook tijdens de covidpandemie en de daaruit volgende vaccinatiecampagne en de zaak-Conings".
Waarom kwam de zaak-Conings dan gisteren opnieuw aan bod op de persconferentie van stafchef Michel Hofman? Vooral ter herinnering aan de noodzaak van een uitgebouwde cybercomponent bij Defensie, zeker tegen de achtergrond van de lopende begrotingsdiscussies binnen de federale regering.
Aanwakkeren
Nathalie Van Raemdonck (VUB), die onderzoek doet naar online desinformatie, wijst erop dat inmenging uit het buitenland niet enkel draait om het verzinnen van bepaalde berichten en complottheorieën, maar ook om het versterken, verder verspreiden of aanwakkeren van dergelijke berichten. We moeten ons volgens Van Raemdonck niet blindstaren op een externe factor als Rusland, maar ook kijken naar de problemen binnen ons eigen informatie-ecosysteem.
Van Raemdonck ziet een oplossing op verschillende fronten. Enerzijds gaat dat inderdaad over nieuwe investeringen in de detectie van online buitenlandse inmenging in ons land, maar anderzijds is het ook nodig om meer mediawijsheid aan te kweken, zodat alle burgers alert worden voor de gevaren van misleidende informatie op het internet.
Beluister hier het interview van VUB-onderzoekster Nathalie Van Raemdonck in "De wereld vandaag" op Radio 1:
