“Wij willen zeker in de Europese Unie blijven”, zo verzekert de Poolse eerste minister Mateusz Morawiecki vanmorgen aan de internationale persagentschappen. Het feit dat de Poolse regeringsleider dergelijke statements moet maken, wijst erop hoe groot de commotie is binnen de EU over het Poolse Grondwettelijk Hof. Maar tegelijk is van een Polexit, een uittreden van de Polen uit de EU, geen sprake.
- Alles heeft te maken met een nieuw vonnis van dat Pools Hof, dat delen van het recht van de Europese Unie “niet compatibel acht met de Poolse grondwet”. En de altijd weerkerende vraag in EU-rechtskwesties: welk recht gaat boven het ander?
- De Poolse rechters wijzen op de soevereiniteit van het land, die boven dat van de EU zou gaan. En dus is het op het eind niet aan het EU-hof in Luxemburg om het laatste woord te hebben maar aan een rechtbank in Warsaw.
- Dat gaat in tegen de kernwaarden van heel de EU: daar gaat men immers uit van een supranationaal orgaan, dat bindend is, en regels oplegt voor heel de Europese eengemaakte markt.
- Maar het is niet de eerste keer dat nationale grondwettelijke hoven worstelen met die fundamentele kwestie: het Duitse Grondwettelijk Hof is notoir op dat vlak.
- Alleen is de Poolse politieke context anders: daar gedragen de leidende partijen zich steeds meer eurokritisch, op z’n minst. De vraag is dus wel wat Polen uiteindelijk politiek gezien wil. De EU had onder meer felle kritiek op het niet respecteren van de onafhankelijke rechtsspraak in Polen, waar de politiek zich te veel moeide met het benoemen van rechters.
- De uitspraak van het Poolse Hof komt er op expliciete vraag van de Poolse premier Morawiecki, en lijkt dus deel van het politieke spel tussen Warsaw en Brussel.
- Europees Commissaris van Justitie Didier Reynders (MR) heeft al afwijzend gereageerd: de uitspraken van het Europees Hof zijn en blijven bindend. En hij laat weten dat hij “alles in het werk zal stellen om ervoor te zorgen dat ook Polen zich aan deze uitspraken houdt”.
- Polen is een fikse netto-ontvanger van de EU: elk jaar vloeien miljarden Europees geld naar Warsaw. Dat maakt hun onderhandelingspositie niet sterker. Bovendien heeft Polen een enorme economische opgang gekend dankzij haar EU-lidmaatschap; het lijkt ondenkbaar dat ze dat allemaal de rug toe keren.
Lees ook:
