Ook in Polen komen er mini-kerncentrales: “Kernenergie kan de energietransitiekloof overbruggen”

In Polen gaan twee bedrijven, koperproducent KGHM en piepschuimproducent Synthos, aan de slag met kleine modulaire SMR-kernreactoren. Tot dusver zijn wereldwijd meer dan 70 bedrijven betrokken bij unieke SMR-projecten. De populariteit van “atoomenergie op kleine schaal” lijkt dus toe te nemen. Toch wil nog niet iedereen mee op de trein springen.

Waarom is dit belangrijk?

Het concept van de SMR’s (of small modular reactors) maakt wereldwijd opgang. Zo zijn techmiljardair Bill Gates en Frans president Emmanuel Macron ervan overtuigd dat ze een belangrijke rol zullen spelen bij de energietransitie. Maar: koolstofarm of niet, nog steeds is niet iedereen overtuigd dat de baten van kernenergie opwegen tegen de kosten.

Het vinden van goedkopere energiebronnen is een “zaak van nationaal belang” voor het Poolse bedrijfsleven, zo waarschuwt de CEO van KGHM. Daarom laat de koperproducent plannen vier kleine modulaire reactoren bouwen.

CEO Marcin Chludzinski zegt dat de kernreactoren KGHM, Polens tweede grootste verbruiker van elektriciteit, zelfvoorzienend zullen maken in energieproductie. Ook moeten ze het bedrijf afschermen van volatiele energieprijzen.

De Amerikaanse groep NuScale gaat de SMR’s bouwen. De eerste komt er in 2029.

“Om wereldwijd te kunnen concurreren, moeten energie-intensieve bedrijven zoals het onze, toegang hebben tot de goedkoopst mogelijke elektriciteit, en dat is ons doel,” klinkt het in een interview met de Financial Times.

“Het is niet alleen een uitdaging voor ons, (…) het is een uitdaging voor alle bedrijven in Polen. Want als energie in dit tempo duurder blijft worden, dan zal ons vermogen om te investeren dalen.”

Steenkool

Polen blijft een van de meest steenkool-afhankelijke economieën in de EU. Het Midden-Europese land genereerde vorig jaar bijna 70 procent van zijn energie uit de fossiele brandstof.

Maar nu de EU haar klimaatdoelstellingen heeft aangescherpt, en de kosten van CO2-uitstoot zijn gestegen, zijn bedrijven steeds meer op zoek naar toegang tot goedkopere en stabiele elektriciteitsvoorziening. Een aantal hebben interesse getoond in kleine modulaire reactoren (SMR’s).

In augustus hebben twee van de rijkste mannen van Polen, Michal Solowow, die de chemische groep Synthos controleert, en Zygmunt Solorz, die een meerderheidsaandeel heeft in de mediagroep Polsat en de energiegroep ZE PAK, een project aangekondigd om tegen het einde van dit decennium hun eigen SMR’s te bouwen.

Synthos heeft ook overeenkomsten getekend om samen te werken aan de technologie met PKN Orlen, Polens staatsolieraffinaderij, en met Ciech, de chemiegroep gecontroleerd door miljardair Sebastian Kulczyk.

“Te zwaar gestraft”

Chludzinski vindt dat Polen “te zwaar” werd gestraft voor het feit dat zijn energie nog steeds sterk afhankelijk was van steenkool. Maar hij denkt dat technologie zoals SMR’s de energietransitie van het land zal helpen versnellen.

“De Polen zijn erg flexibel. Als blijkt dat dit de omstandigheden zijn waarin we moeten concurreren, en ze kunnen niet worden veranderd, dan zijn we in staat om ons vrij snel aan te passen. En ik denk dat de energietransformatie, die mettertijd zou moeten plaatsvinden, sneller zou kunnen verlopen,” stipt hij aan.

De overeenkomst tussen KGHM en NuScale, die vorige week in Warschau is ondertekend, voorziet in de bouw van vier SMR’s met een capaciteit van elk 77 megawatt (MW) tegen eind 2030. Maar er is ook ruimte om het aantal eenheden uit te breiden tot 12, waarmee ongeveer 1 gigawatt (GW) aan elektriciteit zou worden opgewekt.

Chludzinski meent dat het project – waarvan de kosten nog niet definitief zijn vastgesteld – als neveneffect zou kunnen hebben dat KGHM een netto-energieproducent wordt. Maar hij beweert dat dit niet het doel van de operatie was.

“We gaan niet van een koperproducent naar een energiebedrijf. We zijn vooral gefocust op koper,” klinkt het. “Maar we moeten zelfvoorzienend zijn op energiegebied, en als we meer energie hebben dan we zelf nodig hebben, dan verkopen we die.”

Aantrekkingskracht SMR’s

Een grote aantrekkingskracht van SMR-reactoren is dat ze in de fabriek kunnen worden gebouwd en vervolgens verscheept. Zo kunnen er meer worden toegevoegd naarmate de vraag naar energie toeneemt.

De reactoren hebben een vermogen tussen 50 en 300 MW, maar kunnen worden gecombineerd tot een elektriciteitscentrale van maximaal 1.000 MW. Bovendien kan een defect in een van de modules worden gerepareerd zonder de activiteiten volledig stop te zetten. Dit vermindert zowel het milieurisico als de kosten van het project – die vaak worden bekritiseerd door energiebedrijven en tegenstanders van kernenergie.

Geen heil

Tegenstanders van kernenergie zullen natuurlijk ook tegenstanders van SMR’s zijn. Geert Verbong, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), is onder andere daarom niet overtuigd. “Het is een feit dat dit soort SMR-reactoren nog nooit ergens op grote schaal zijn toegepast”, klinkt het in onafhankelijk journalistiek platform Innovation Origins. “Ze verkeren nog in de experimentele fase. Daar komt nog bij dat ze tegen dezelfde problemen aanlopen als bestaande en nieuwe generatie grote kerncentrales. Dat betekent dat tegenstanders er geen heil in zien”, concludeert hij.

Lees ook:

Meer