Vivaldi klaar voor landing: goedkopere energie, strengere aanpak langdurig zieken

Traag maar gestaag. Vivaldi werkte maandag zonder al te veel poeha voort aan een megadeal over de begroting, maatregelen om de hoge energiefactuur te verlagen, een hervorming van de arbeidsmarkt en extra investeringen. ’s Avonds laat, bij het ter perse gaan van deze krant, leek een finaal akkoord stilaan in zicht. Dinsdagmiddag wordt premier Alexander De Croo (Open Vld) in de Kamer verwacht voor zijn State of the Union. Een na een lekten onderdelen van het akkoord die al afgewerkt waren uit.

Zo raakten de zeven coalitiepartners het ’s middags al eens over de maatregelen om de energiefactuur te verlagen. Vivaldi zal het sociaal tarief voor kwetsbaren gezinnen (1 miljoen huishoudens of 2 miljoen Belgen) verlagen tot april, wat hen 720 euro uitspaart op jaarbasis. In april volgt een evaluatie. Als de prijzen hoog blijven, zal de maatregel normaal gezien verlengd worden. 

Daarnaast komt er een hervorming van de heffingen op de stroomfactuur aan. Die worden omgezet in accijnzen en verlaagd vanaf volgend jaar. Dit zou een gemiddeld huishouden in 2022 tussen 30 en 50 euro moeten opleveren.

Een energiecheque van 100 euro voor de hele middenklasse, een eis van de Parti Socialiste, komt er niet. Die bleek (veel) te kostelijk. De liberalen en de groenen vonden dat op die manier te veel huishoudens die geen hulp nodig hebben toch een extra zouden krijgen.

Vivaldi gaat voor een tussenoplossing: de meest kwetsbaren, huishoudens die al onder het sociaal tarief vallen, krijgen een extra korting op hun energiefactuur. Het gaat om een eenmalig bedrag van 80 euro. 

De PS omarmt dit compromis. Het was vooral de bedoeling dat mensen op korte termijn een duidelijk voelbare duw in de rug kregen, klinkt het nu. Voor de liberalen, maar ook de groenen, was het belangrijk dat de kosten binnen de perken bleven. De extra energiekorting betekent een extra uitgave van ruim 112 miljoen euro. In totaal zou het volledige energieakkoord afkloppen rond 650 miljoen euro. 

Sancties

In de vooravond gaf de regering groen licht voor de aanpak van langdurig zieken. Momenteel zit bijna een half miljoen Belgen voor lange tijd thuis wegens gezondheidsproblemen. Het begeleidingstraject om hen weer aan het werk te helpen, wordt helemaal hertekend.

Het meest opvallende daarbij is dat er (lichte) sancties komen voor wie hardnekkig zijn medewerking weigert. Wie langdurig ziek is, moet na tien weken een vragenlijst invullen. Daarna moet hij langs bij de terugkeercoördinator om te bekijken wat er voor hem nog mogelijk is op de werkvloer. Als die persoon zich blijft verzetten het document in te vullen of naar de afspraak te gaan, verliest hij 2,5 procent van zijn uitkering.

Daartegenover staat dat bedrijven met meer dan 50 werknemers ook tegen een boete aankijken als er relatief veel personeelsleden uitvallen of wanneer er te veel reïntegratietrajecten mislukken. Ook zal een werkgever pas na negen maanden afwezigheid kunnen overgaan tot ontslag vanwege medische overmacht. 

De sancties, vooral een eis uit liberale hoek, zijn eerder beperkt en lijken vooral symbolisch. Toch betekenen ze een kentering in het beleid rond langdurig zieken. Tot nu toe was het een absoluut taboe om bestraffend te werken. 

Tot slot wordt ook het doktersbriefje voor één dag afwezigheid afgeschaft, en wel voor drie dagen in een jaar. Met die ingreep gaat de regering minder ver dan eerst aangekondigd, toch moet dit de huisartsen meer tijd geven om meer bezig te zijn met het genezingsproces van hun patiënten.  

Na die eerste twee hordes lagen nog enkele zware brokken op de regeringstafel, te beginnen met de hervormingen op de arbeidsmarkt. Onder meer de invoering van een soepele werkweek, waarbij een werknemer in vier dagen een hele week zou kunnen afhaspelen, zou worden doorverwezen naar de sociale partners. Alleen: zowel werkgevers als werknemers toonden zich niet erg voorstander van het systeem.

Herstart economie

Over hoe langdurig werklozen naar een knelpuntberoep te leiden was er nog veel discussie. Een ook de regels rond nachtarbeid in de e-commerce bleven een struikelblok. De socialisten waren vooral bevreesd voor een gebrek aan inspraak van de vakbonden.

De hervormingen kaderen in een breder plan om de economie weer op kruissnelheid te krijgen na de coronacrisis, via het zogenaamde ‘herstart- en transitieplan’. Voor meer dan een miljard euro zal er geïnvesteerd worden, waarvan een grote hap naar het spoor gaat. Het budget wordt verdeeld over drie posten: de toegankelijkheid van stations, het goederenvervoer en internationale treinverbindingen. Zo moeten er meer en snellere treinen gaan rijden tussen Brussel en Luxemburg.

Tot slot moeten ook de begrotingscijfers op orde gezet worden. Niet alleen werkt de regering aan de geleidelijke afschaffing van de bijzonder sociale bijdrage, een belasting die destijds nog door premier Jean-Luc Dehaene was ingevoerd. Ook zou het fiscale gunstregime voor buitenlandse voetballers op de schop gaan. 

Om groene verplaatsingen te stimuleren, denkt de Vivaldi-regering aan een taks voor vluchten van minder dan 500 kilometer, die om en bij de 30 miljoen euro moet opleveren. Daarbij wordt gedacht aan een tarief van 2 euro, maar dat is nog niet helemaal zeker. Ook zou de belastingkorting op ‘professionele diesel’ voor vrachtwagens worden verminderd. De onderhandelingen gingen de nacht in, om ten laatste dinsdagochtend een finaal akkoord te hebben.