Superman wordt biseksueel (maar voorlopig alleen op papier)
De meest iconische der superhelden komt uit de kast. In zijn nieuwste strip waagt Superman (enfin, zijn zoon om precies te zijn) zich aan een romantische relatie met een man. Media-experts en lgbtq+-organisaties zijn voorzichtig optimistisch. ‘Hopelijk durft hij verder te gaan dan een zedige kus.’
Relationele diversiteit is al langer een issue in het universum der superhelden. Zowel Marvel als DC Comics, de twee hofleveranciers inzake personages met superkrachten, experimenteerde de voorbije jaren nadrukkelijk met de seksuele voorkeuren van hun bovennatuurlijke werknemers. Marvel liet Northstar al begin jaren 90 uit de kast komen. Bij DC Comics steekt Batwoman haar voorliefde voor vrouwen niet onder stoelen of banken, en recent nog outte Robin - de vaste sidekick van Batman - zich als biseksueel. Maar de coming-out van Superman, die wanneer het over superhelden gaat helemaal bovenaan de voedselketen staat, is toch nog van een ander niveau.
Al bouwen ze bij DC Comics, dat het nieuws over de nieuwe love-interest van hun frontman begin deze week de wereld in stuurde, toch nog wat voorzichtigheid in. De superheld die nu met het nodige tromgeroffel de kast uit stapt is immers niet de originele Man van Staal. Tegenwoordig is het zijn zoon, Jonathan Kent, die gehuld in blauw spandex de wereld van allerlei onheil behoedt. En die Jonathan heeft een wat uitgesprokener karakter dan zijn vader, zo blijkt uit de stripreeks Superman: Son of Kal-El, die volledig aan hem is opgehangen.
“Het zou een gemiste kans zijn om Clark Kent te vervangen door nog maar eens witte hetero redder”, zegt Tom Taylor, de auteur van de reeks, in The New York Times. De nieuwe Superman moet volgens hem in de echte wereld staan om daar een nieuw soort gevechten aan te gaan. En dus maakt Jonathan zich, in tegenstelling tot zijn vader, zorgen om het klimaat, gaat hij heikele politieke thema’s zoals de high school shootings niet uit de weg en zal hij in zijn volgende avontuur kussen met Jay Nakamura, een jongen die hij in een van zijn vorige albums leerde kennen.
China en Rusland
Een trucje dat in het verleden al vaker is toegepast, weet Frederik Dhaenens, professor mediastudies aan UGent. “De grote striphuizen weten al langer dat hun superhelden niet alleen nerdy jongentjes aanspreken. Ze willen een zo breed mogelijk publiek aanboren. En dat kan alleen door de nodige diversiteit in hun verhalen in te bouwen.”
Maar wie op een breed publiek mikt, wil ook niemand voor het hoofd stoten. “Daarom zijn de lgbtq+-personages die opduiken zelden de écht grote namen. En wanneer dat dan toch gebeurt, houden de makers een slag om de arm. Door, zoals in dit geval, niet Superman zelf maar zijn zoon uit de kast te laten komen.”
Die voorzichtigheid verklaart ook waarom we diverse superhelden vooral in de stripreeksen terugvinden. “Die comics mikken op een meer nichepubliek”, vertelt Dhaenens. “Een publiek dat sowieso meer open staat voor diversiteit. Kijk maar naar de massa slash fiction (verhalen geschreven door fans over de homoseksuele relaties tussen fictieve personages, red.) die er over Batman en Robin geschreven is.”
Bovendien zijn die strips op financieel vlak van minder groot belang dan de filmprojecten waarin DC Comics en Marvel hun personeel laten opdraven. “Die films zijn de echte cashkoeien”, zegt Dhaenens. “Superheldenfilms zijn wereldwijd heel populair en dat willen de bedrijven die ze maken liefst zo houden.”
Wat ervoor zorgt dat de seksuele voorkeuren van de protagonisten netjes onder de mat geveegd worden. “Een land als China is een enorme markt voor de filmstudios. En een lgbtq+-personage zou daar weleens slecht ontvangen kunnen worden.”
Ook in Rusland loopt niet iedereen warm voor diversiteit, ondervond Marvel in 2019. In Avengers: Endgame vertelt een van de mannelijke figuranten over zijn date met een andere man. Wat hem meteen tot het eerste openlijk homoseksuele personage in een Marvel-film maakte. Een primeur die ze in Rusland tenietdeden door in de gedubde versie het woordje ‘date’ te schrappen.
Inclusiehype
Als het Marvel en DC Comics echt menens is met diversiteit, dan laten ze Superman niet alleen op papier maar ook op het witte doek met een man kussen. “Een lgbtq+-superheld die ook op het grote scherm zichzelf kan zijn, dat is de volgende stap”, zegt Dhaenens. “Tot het zo ver is blijft wat er nu gebeurt toch een beetje windowdressing.”
Maar hoe berekend de eerste diversiteitsstapjes in het superheldenuniversum ook zijn, toch is de symboolwaarde ervan niet te onderschatten. “Voor tieners en jongeren is het van levensbelang dat ze in de populaire cultuur rolmodellen terugvinden waarmee ze zich kunnen identificeren.”
Ook bij Wel Jong, Niet Hetero wordt de outing van Superman op applaus onthaald. “Uiteraard moedigen we de representatie van de lgbtq+-gemeenschap aan", zegt woordvoerder Daniël Maeriën. “Op voorwaarde dat het meer is dan zomaar mee surfen op de inclusiehype.” Maeriën hoopt dat de relatie tussen Jonathan en Jay op een eerlijke, authentieke manier wordt uitgewerkt: “Met aandacht voor alles wat daar bij hoort.”
Dhaenens treedt hem daarin bij. “Als je wil dat mensen zich herkennen in zo’n personag,e dan moet je dat personage ook portretteren als een volwaardig lid van de lgbtq+-community. En dan mag Superman wat verder gaan dan enkel die ene zedige kus.”