Roestige, verlaten olietanker voor de kust van Jemen baart de wereld grote zorgen en toch wordt er weinig aan gedaan
Een rottende, zo goed als verlaten olietanker die voor de kust van Jemen dobbert, baart experten grote zorgen. Want als de tanker explodeert, begint te lekken of kapot gaat, dreigt een grote milieuramp. De oplossing lijkt an sich niet zo moeilijk, maar door de complexe situatie in het land wordt er nog steeds niets ondernomen.
Acht miljoen inwoners in Jemen zonder drinkwater, het visbestand in de Rode Zee dat binnen de drie weken helemaal vernietigd zou zijn, brandstofprijzen die door het dak gaan, koraalriffen die verdwijnen. Het is geen fraai scenario dat geschetst wordt in een nieuw rapport dat verscheen in Nature Sustainability. Het grote probleem is de FSO Safer, een roestige olietanker die al jarenlang verlaten voor de kust van Jemen ligt. In een land dat dus al verscheurd wordt door een jarenlange oorlog, dreigt nu ook nog eens een nakende milieuramp.
Het verhaal van de verlaten tanker
Hoe is het zover kunnen komen? De FSO Safer is een drijvend opslagschip voor olie. Gebouwd in 1976, omgevormd in 1987. Sinds dan gebruikt de nationale oliemaatschappij in Jemen het om olie op te slaan en te exporteren. In totaal kan het schip drie miljoen vaten olie opslaan.
Flash forward naar 2015. In het land breekt een burgeroorlog uit en het schip komt in handen van de Houthi-rebellen. Daarna gaat het sterk achteruit met de infrastructuur van het schip, dat nog maar nauwelijks onderhouden wordt. En dat is nu, zes jaar later, nog steeds het geval. Pogingen om gesprekken te voeren tussen de rebellen, de regering in Jemen en de Verenigde Naties draaien voorlopig op niets uit. Zo wil de VN het schip graag inspecteren, maar de Houthi's willen dat alleen toestaan als het schip ook gerepareerd wordt, en daar heeft de VN het geld niet voor.
Naar schatting heeft het schip anno 2021 nog altijd 1,1 miljoen vaten ruwe olie aan boord en ook in de pijpleiding tussen Jemen en de tanker zit nog heel wat olie. Het risico op een lek wordt groter en groter, schrijft het rapport. Zowel het schip als de pijpleiding zijn immers in zeer slechte staat. "De zichtbaar vervallen Safer is enkelwandig. Bij een bres komt de olie dus direct in zee." Om te duiden dat dat verre van onmogelijk is, herinnert het rapport eraan dat er in mei 2020 water de machinekamer binnensijpelde door... een lek.
Hoewel volgens schattingen de helft van de olie binnen de 24 uur zou verdampen in de zee, zou zo'n lek toch verregaande gevolgen kunnen hebben voor het milieu en voor Jemen. Zo zouden twee belangrijke havens binnen de twee weken sluiten, als de olie begint te lekken. Daardoor zou er een brandstofbevoorradingsprobleem komen, waardoor die prijzen enorm zouden stijgen. En als er geen brandstof meer is voor de waterpompen, zouden 8 miljoen inwoners zonder drinkbaar water vallen. Ook het visbestand zou ernstig bedreigd worden, en daardoor zou er honger dreigen voor veel inwoners (in een land dat al zo hard geteisterd wordt).
Maar ook buiten de landsgrenzen zou de impact voelbaar zijn. Zo zou de zeestraat Bab el Mandeb getroffen kunnen worden. Daar passeert tien procent van de wereldwijde scheepvaart, dus die belangrijke route zou dan voor zware hinder kunnen zorgen.
De oplossing is niet bijster moeilijk: de olievaten weghalen uit het schip. Dat zou tussen de 12 en de 15 miljoen dollar kosten. Daar tegenover staat dat de olie wel verkocht zou kunnen worden, dus zo zouden de kosten wel gedekt kunnen worden. Maar ook hier bemoeilijkt de oorlogssituatie de hele operatie: waar moet de opbrengst van de olie bijvoorbeeld naartoe (en dat is maar een obstakel). En zo dobbert het schip onaangeroerd verder.
De dreigende ramp doet denken aan het ongeluk van de Exxon Valdez voor de kust van Alaska in 1989. Dat wordt nog altijd beschouwd als een van de ergste olierampen in de geschiedenis. Door een navigatiefout botste het schip tegen een rif. Tussen de 41 miljoen en de 132 miljoen liter ruwe olie kwam daardoor in de zee terecht. Maar liefst 1.900 kilometer kustlijn raakte verontreinigd, 580.000 zeevogels, 5.500 otters en talloze zeeleeuwen stierven.
Om een vergelijking te maken: in het ergste geval kan er bij een ongeval met de FSO Safer vier keer zoveel olie in de zee lekken. Bovendien is het gebied aan de Rode Zee veel dichter bevolkt dan de kustlijn in Alaska. Naar schatting zouden 30 miljoen mensen in landen rondom de Rode Zee de gevolgen van de olieramp kunnen voelen.
