Deze DNA-specialiste kan cold cases helpen oplossen, maar de Belgische wetgeving laat dat (nog) niet toe

Een oorverdovend applaus kreeg Sofie Claerhout maandagavond in de Handelsbeurs in Gent, toen ze met glans de Vlaamse PhD Cup won. De vzw SciMingo brengt zo het werk van pas gedoctoreerde wetenschappers dichter bij het grote publiek. Claerhout wist een jury met onder meer Lieven Vandenhaute van Radio 1 en professor Sarah Lebeer van UAntwerpen te overtuigen met haar werk rond DNA-onderzoek bij moordzaken. Nu loopt een zaak vaak vast als gevonden DNA op het plaatsdelict niet voorkomt in de DNA-politiedatabank of niet matcht met dat van verdachten. Er zijn zo tientallen cold cases in ons land.

Y-chromosoom

Sofie Claerhout vond een manier om toch tot een doorbraak te komen. Omdat zo’n 90 procent van de daders in ons land mannen zijn, besliste Claerhout om zich op het mannelijk Y-chromosoom te focussen. Het enige stukje DNA dat generaties lang bijna onveranderd wordt doorgegeven van vader op zoon. Door vrijwilligers DNA te laten afstaan, kan je via kleine veranderingen in het bewuste Y-DNA vrij eenvoudig familieleden van onbekende daders zoeken. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een broer of neef, of om een ver familielid. De werkwijze laat toe om een stamboom te reconstrueren en gericht een dader op te sporen.

Zo’n DNA-verwantschapsonderzoek mag al in Nederland, maar nog niet in ons land omdat de Belgische wetgeving het niet toelaat. “Ik hoop op een overleg met justitieminister Vincent Van Quickenborne, nu ik de PhD-cup heb gewonnen, want mijn onderzoek kan meteen in de praktijk toegepast worden. Het Y-chromosoom is ons geheim wapen op de crimescene. Zo vonden we in Nederland een DNA-match in het twintig jaar oud onderzoek rond de moord op de 11-jarige Nicky Verstappen“, vertelt Claerhout.

“En hier bij ons kan het bijvoorbeeld helpen om de moordzaak van de dertig jaar geleden vermoorde Ingrid Caeckaert in Knokke-Heist op te lossen. Ik krijg alvast het vertrouwen van haar ouders. Heel lieve mensen, die al jaren antwoorden zoeken en écht een DNA-verwantschapsonderzoek willen. Ze waren maandagavond zelfs aanwezig op de finale van de PhD Cup, om me te steunen”, zegt Claerhout.

Marie-Josephe Vereecke (80) en Georges Caeckaert (85), ouders van Ingrid, geloven in het werk van Sofie Claerhout: “Haar werk is onze enige kans om nog opheldering te krijgen. We willen voor we heengaan nog te weten komen wie de dader is en waarom Ingrid vermoord werd, zodat we na dertig jaar toch nog gemoedsrust krijgen. Aan minister Van Quickenborne: zorg dat een DNA-verwantschapsonderzoek ook in ons land wettelijk kan. Ook het gerecht zit hierop te wachten, om efficiënter te kunnen werken. Het is nu of nooit in ons geval. We staan hierin niet alleen, want er zijn veel onopgeloste moorden in ons land.”

“Ik ben blij iets voor de maatschappij te kunnen betekenen, want ik heb al van jongs af aan een groot rechtvaardigheidsgevoel, het zit in mij”, vertelt Claerhout. “Mijn passie voor genetica heb ik te danken aan mijn leraar biologie in het middelbaar, meneer Robert Vantomme in het Sint-Amandscollege Noord (nu Guldensporencollege Kaai in Kortrijk, red.). Zo ging ik de forensische kant uit.”

“Ik blijf me de komende jaren verder focussen op het Y-chromosoom, in de universiteit Kulak in Kortrijk, waar ik werkzaam ben. Zo ben ik op zoek naar mannen van wie de familienaam begint met de letters COR of KOR om vrijwillig hun DNA af te staan. Ik kies op aanraden van historische demografen voor met COR of KOR beginnende familienamen. Want die hebben representatieve demografische kenmerken in heel Vlaanderen.”

Wetsontwerp

Federaal minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) is op de hoogte van het onderzoek van Sofie Claerhout. “We nodigen haar binnenkort op zijn kabinet uit. De bedoeling is om Sofie in contact te brengen met een DNA-evaluatiecommissie. Die omvat een groep experten van justitie en politie. Ze sleutelen aan een voorstel voor DNA-verwantschapsonderzoek. Haar inbreng kan het voorstel eventueel nog verder verbeteren.”

“Het is in ieder geval veelbelovend, in het kader van verdwijningszaken en cold cases, want het kan voor nieuwe sporen zorgen. Wanneer het DNA-verwantschapsonderzoek groen licht krijgt, is af te wachten. Het voorstel moet tot een wetsontwerp leiden. Dat dan eerst nog besproken moet worden binnen de federale regering en in het parlement”, zegt Edward Landtsheere, woordvoerder van Vincent Van Quickenborne. 

Wie wil deelnemen aan het DNA-onderzoek naar familiestambomen, kan dat via www.CSY-Leuven.be of door te mailen naar sofie.claerhout@kuleuven.be.