Direct naar artikelinhoud
AchtergrondGezondheid

Is koud douchen goed voor ons immuunsysteem?

Illustratiebeeld.Beeld AP

Voor de meeste mensen klinkt een koude douche niet als een aantrekkelijk ochtendritueel. Toch zou enkele minuten klappertanden heel wat gezondheidsvoordelen met zich meebrengen, zo beweren voorstanders. Maar klopt dat ook?

Dat koud water goed zou zijn voor onze gezondheid wordt al langer beweerd. Zo gaat het gebruik van koude douches voor gezondheidsredenen terug tot het begin van de 19de eeuw, om de ‘hete hersenen’ van psychiatrische patiënten af te koelen. Nu dompelen sterren als Lady Gaga en Madonna zich maar al te graag onder in ijsbaden voor hun gezondheid.

Maar wat zegt de wetenschap hierover? Hoewel er nog maar weinig onderzoek gedaan is naar het heilzaam effect van koud water, blijkt uit een studie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam met ruim 3.000 mensen dat wie elke dag even een koude douche neemt minder lang en minder ernstig ziek is dan wie dat niet doet.

Lees ook:

Nieuwe inzichten over tandenpoetsen helpen misverstanden de wereld uit: ‘Dit is een grote verandering, want veel mensen spoelen uitbundig’

De vrijwilligers werden in vier groepen verdeeld: de controlegroep douchte warm, de andere drie douchten dagelijks 30, 60 of 90 seconden koud. De deelnemers hielden een maand lang zelf bij hoe ze zich voelden.

Na analyse bleek dat de mensen die koud douchten zich niet minder ziek voelden, maar wel dat de ziekte minder ernstig was en sneller verliep. Zo’n 29 procent van de deelnemers meldden zich minder dagen ziek dan de mensen in de controlegroep. Opvallend: het maakte daarbij niet uit hoe lang ze koud douchten.

Is het dan ook gezond?

Volgens sommige wetenschappers is dit bewijs echter niet sterk genoeg om te kunnen spreken van een oorzakelijk verband en zijn er dus meer studies nodig. Zo had het onderzoek enkele belangrijke beperkingen: de deelnemers hielden zelf de douchetijd in de gaten en mensen met ernstige gezondheidsklachten werden bij aanvang geweerd, waardoor de studie enkel geldde voor gezondere mensen.

En wat koude douches juist doen met ons immuunsysteem, is ook nog niet duidelijk. “We weten het niet precies”, zegt Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Er zijn indicaties dat het gezond is maar het is nog niet wetenschappelijk vast te stellen.”

Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.Beeld rv

Er bestaat dus geen wetenschappelijk bewijs dat koud douchen gezondheidswinst oplevert. “Sommige wetenschappers suggereren dat je immuunsysteem beter wordt als je regelmatig in de kou gaat, maar aan de andere kant hebben we ook goede indicaties dat koude ons immuunsysteem verzwakt”, legt Daanen uit. “Dus het is niet heel makkelijk om daar een eenduidige conclusie uit te trekken.”

En wat met onze psychische gezondheid?

Andere onderzoekers schuiven dan weer de hypothese naar voren dat een koude douche symptomen van depressie kan verlichten. Zo zou de blootstelling aan koude onder meer kunnen zorgen voor de aanmaak van noradrenaline, een natuurlijk hormoon dat de hersenen aanmaken in stresssituaties. Door de hoge dichtheid van koudereceptoren in de huid zou een koude douche ook een grote hoeveelheid elektrische impulsen naar de hersenen sturen, wat volgens de wetenschappers een antidepressief effect zou kunnen hebben. Maar ook dit moet nog bewezen worden.

Wat wel vaststaat, is dat een koude douche ’s ochtends goed is voor onze energiefactuur, zo merkt Daanen op. “In de tijd van stijgende energieprijzen spaart het natuurlijk ook energie: als je onder een koude douche staat dan verbruik je minder gas.” Al waarschuwt hij wel voor mensen met hartproblemen, omdat de bloedvaten samentrekken tijdens een koude douche. “Dat leidt tot een verhoging van de bloeddruk. In dat geval kan je dit dus best eens bij de huisarts navragen.”