Europese Commissie wil geen nieuw protocol voor Noord-Ierland, maar vermindert aantal controles
Als het aan de Europese Unie ligt komt er geen nieuwe deal voor Noord-Ierland, ook al pleiten de Britten voor een herziening van het zogenoemde Noord-Ierland protocol. Dat maakte de Europese Commissie vanavond duidelijk op een persconferentie. Ze wil wel een aantal praktische problemen oplossen om zo aan de verzuchtingen van de Britten en Noord-Ieren tegemoet te komen. In grote lijnen komt het erop neer dat er veel minder controles uitgevoerd zullen worden op goederen die tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië verhandeld worden.
Even vooraf: wat is het Noord-Ierland protocol?
Op 17 oktober 2019 bereikten de Europese Unie en Groot-Brittanië na lang onderhandelen een akkoord over de Brexit. Dat akkoord bevatte een aparte regeling voor Noord-Ierland: dat deel van het Verenigd Koninkrijk zou deel blijven van de Europese eenheidsmarkt. Die regeling werd ingevoerd om de vrede tussen Ierland en Noord-Ierland niet te verstoren.
Alles wat vanuit Groot-Brittannië naar Noord-Ierland uitgevoerd wordt, komt sindsdien dus van buiten de Europese eenheidsmarkt. Daardoor moeten die goederen gecontroleerd worden in de Noord-Ierse havens. Daarmee wil de EU vermijden dat er via Noord-Ierland producten in Ierland - in de EU dus - terechtkomen die bijvoorbeeld niet voldoen aan de voedselveiligheidsnormen, of aan de normen voor de chemische veiligheid van kinderspeelgoed, die afgesproken zijn binnen de Europese Unie. Want sinds de Brexit kan het VK eenzijdig beslissen om die normen los te laten.
Dat er sinds de Brexit problemen zijn ontstaan, is duidelijk. De handel tussen Groot-Brittanië en Noord-Ierland verloopt minder vlot en dat resulteerde bijvoorbeeld al in lege rekken in de supermarkt. Bovendien voelen de Noord-Ieren zich afgesneden van het Britse moederland nu er een douanegrens loopt in de Ierse Zee. Dat heeft al tot gewelddadige betogingen geleid in april van dit jaar.
Het zogenoemde Noord-Ierland protocol moet daarom helemaal herbekeken worden, vindt de Britse minister van Europese Zaken David Frost. "De huidige regeling werkt niet", klonk het dinsdag. Frost benadrukt dat de regeling geen draagvlak meer heeft en bovendien niet bereikt waarvoor ze bedoeld was: het Ierse vredesakkoord in stand houden. Het protocol moet dus veranderen, luidde zijn conclusie.
Maar daar wil de Europese Unie niets van weten. Er is lang genoeg gepraat over de huidige regeling, klinkt het. Bovendien werd het protocol goedgekeurd door zowel David Frost als premier Boris Johnson. Toch erkent ook de EU dat er problemen zijn. Om aan de bezorgdheden van de Britten en de Noord-Ieren tegemoet te komen, legt de Europese Commissie nu een aantal voorstellen op tafel die vooral de praktische problemen moeten oplossen.
EU stelt "alternatieve implementatie" van protocol voor
In grote lijnen komt het erop neer dat er in de toekomst veel minder controles zullen zijn op goederen die vanuit Groot-Brittanië naar Noord-Ierland worden uitgevoerd. Het aantal controles zou zelfs tot tachtig procent verminderen. Een vrachtwagen die bijvoorbeeld zowel fruit als melkproducten vervoert en die aankomt aan een Noord-Ierse controlepost, zal bijvoorbeeld verder mogen rijden met één certificaat voor alle producten. De Europese Unie wil ook het papierwerk voor de douanecontrole maar liefst met de helft verminderen.
De oplossingen die we voorstellen zijn directe, eerlijke antwoorden op de bezorgdheden die ontstaan zijn
Geen nieuwe regeling dus, maar wel een "alternatief model voor de implementatie van het bestaande protocol". Maros Šefčovič, vicevoorzitter van de Europese Commissie, verklaarde in een persconferentie erg tevreden te zijn met de voorstellen die zij nu op tafel hebben gelegd. "De oplossingen die we voorstellen zijn directe, eerlijke antwoorden op de bezorgdheden die ontstaan zijn", klonk het. Hij benadrukte ook wel dat Ierland en Noord-Ierland binnen de Europese eenheidsmarkt blijven en dat ze dus gebonden blijven aan Europese regelgeving. Bovendien blijft het ook aan het Europese Hof van Justitie om daar controle op uit te oefenen.
Sophie Wilmès, de Belgische minister van Buitenlandse Zaken, reageerde alvast positief op de voorstellen van de Europese Commissie. Ze sprak op Twitter haar uitdrukkelijke steun uit: