Politieke outsider Péter Márki-Zay wordt uitdager van premier Viktor Orbán in Hongarije: maakt hij een kans?
In Hongarije hebben zes oppositiepartijen van over het hele spectrum zich verenigd. Ze willen zo hun kansen verhogen tegen de regerende partij Fidesz bij de parlementsverkiezingen van volgend jaar. Nu hebben ze ook een kopman: Péter Márki-Zay (49) zal het opnemen tegen premier Viktor Orbán. Tegenkandidate Klára Dobrev heeft haar nederlaag in de voorverkiezing toegegeven. Wie is Márki-Zay? En maakt hij een kans om Orbán na meer dan 10 jaar van de troon te stoten?
De oppositie in Hongarije besliste al eind vorig jaar om als een front naar de volgende verkiezingen te trekken. De inzet: na meer dan tien jaar een einde maken aan de regeerperiode van premier Viktor Orbán en zijn partij Fidesz.
Een voorverkiezing moest zowel in elk kiesdistrict een kandidaat voor de hele oppositie opleveren, en ook een gezamenlijke kandidaat-premier. Dat is na de tweede stemronde Péter Márki-Zay geworden. Zijn ervaren tegenstander Klára Dobrev gaf haar nederlaag al toe, nog voor alle stemmen geteld waren. Met de helft van de stemmen geteld, lag Márki-Zay al op kop, met om en bij de 60%.
Wie is Péter Márki-Zay?
Márki-Zay (49) is dé verrassing van deze voorverkiezingen. Een katholieke vader van zeven kinderen, die zichzelf omschrijft als conservatief. Hij is eigenlijk nog maar een paar jaar actief in de politiek, en maakte in 2018 furore. Toen kon hij met steun van andere oppositiepartijen de kandidaat van Fidesz verslaan en burgemeester worden van zijn stad met de onuitspreekbare naam Hódmezővásárhely.
Voor hij in de politiek stapte was hij zakenman, hij werkte ook voor bedrijven in het buitenland. Het was dan ook verrassend dat Márki-Zay de tweede ronde van de voorverkiezing haalde. Hij is een onafhankelijke kandidaat die zijn eigen beweging heeft opgestart, maar dus niet gelinkt is aan een politieke partij.
Dat hij het gehaald heeft als kandidaat-premier van de oppositie is nog opvallender. De eerste ronde van de voorverkiezing werd gewonnen door Klára Dobrev, een ervaren politica. Zij is echter een controversiële figuur door haar echtgenoot, een voormalige premier die opstapte na een afluisterschandaal.
De tweede plaats ging naar Gergely Karácsony, de burgemeester van Boedapest, die vanaf het begin als de gedoodverfde favoriet werd gezien. Maar Márki-Zay wist Karácsony zo ver te krijgen dat hij uit de race stapte. In de nek-aannekrace tussen Dobrev en Márki-Zay in de tweede ronde moest de ervaren rot het onderspit delven tegen de politieke outsider.
Net dat imago van "nieuw gezicht" speelt in zijn voordeel. "Márki-Zay is eigenlijk de oppositie van de oppositie", zegt Andrea Virág, van het Hongaarse onderzoeksinstituut Republikon. "De andere partijen zijn bijna allemaal erg links op sociaal en economisch vlak. Márki-Zay is het tegenovergestelde daarvan." Hij verwijt andere oppositiepartijen dat ze te veel beloven aan kiezers en maakt een punt van transparantie.
Ook Róbert László, analist en verkiezingsexpert bij de Hongaarse denktank Political Capital, zegt dat niemand aan het begin verwacht had dat Márki-Zay het zo goed zou doen. "Hij wil bewijzen dat wat hij in zijn stad heeft gedaan, hij ook op nationaal niveau kan: met vereende krachten Fidesz verslaan."
Bekijk hieronder de analyse van verkiezingsexpert Róbert László en lees voort onder de video:
Kan hij winnen van Orbán?
De vraag van een miljoen: is Márki-Zay de juiste persoon om het op te nemen tegen Orbán? "Het voordeel bij Márki-Zay is dat hij makkelijk de tweede keuze kan zijn van mensen. Er is niets problematisch aan hem, omdat hij nog niet zo lang actief is in de politiek", zegt Róbert László. Daardoor zou hij beter in staat zijn om onbesliste kiezers te overtuigen. Zelf is Márki-Zay ervan overtuigd dat hij zowel liberalen als conservatieven over de streep kan trekken.
Márki-Zay denkt ook dat hij kiezers van Fidesz kan overtuigen, maar dat is onrealistisch, zegt experte Andrea Virág. Bekijk hier haar analyse en lees voort onder de video:
Kiezers van Fidesz in het oppositiekamp krijgen lijkt dus een onhaalbaar plan. Waar ligt dan wel de sleutel? "Bij de onbesliste kiezers", zegt Virág. "Polls geven aan dat het blok van Fidesz en het blok van de oppositie elk ongeveer een derde van het kiespubliek achter zich hebben. Een derde heeft nog niet beslist of en voor wie het zal stemmen. We weten dat Fidesz bijna geen stemmen haalt bij onbesliste kiezers. Die blijven ofwel thuis, ofwel stemmen ze voor de oppositie. Het is de taak dus van die oppositie om die mensen naar de stembus te krijgen."
Bekijk hier de analyse van Andrea Virág over de kansen van het oppositieblok en lees voort onder de video:
Verenigde oppositie?
Hoe dan ook wordt het een bijzonder zware campagne voor Márki-Zay. "De middelen die Fidesz heeft zijn niet te vergelijken met die van de oppositie. Zowel de kandidaten in de verschillende districten als Péter Márki-Zay mogen zich verwachten aan aanvallen van Fidesz het komende half jaar", aldus Virág. "En het moeilijkste zal zijn om de oppositiebeweging samen te houden. De leiders van de oppositie moeten hun concurrentiestrijd van de voorverkiezing vergeten en terug een front vormen. Het is de taak van Márki-Zay om een goede kapitein te zijn voor het team."
Verkiezingsexpert Róbert László schat in dat dit zal lukken. "We zien dit ook in Amerika bijvoorbeeld, bij de voorverkiezingen voor wie de presidentskandidaat zal worden bij de Democraten en Republikeinen. Eens die kandidaat verkozen is staat heel de partij erachter. Hongarije is nog in een leerproces, het is de eerste keer dat op nationaal niveau een oppositiekandidaat wordt gekozen. Maar alle partijen weten dat ze geen schijn van kans hebben om te winnen als ze alleen ten strijde trekken, ze hebben geen andere keuze dan samen te werken."
