Ook in ons land nieuwe coronavariant die besmettelijkste zou kunnen zijn tot nu toe: wat is er aan de hand en moeten we ons zorgen maken?

Britse wetenschappers hebben een nieuwe afstammeling ontdekt van de deltavariant. Hij kreeg de naam AY.4.2 en zou in het Verenigd Koninkrijk al verantwoordelijk zijn voor bijna 10 procent van alle coronabesmettingen. 

Volgens de eerste studies lijkt de nieuwe stam 10 tot 15 procent besmettelijker te zijn dan de oorspronkelijke deltavariant. Expert Francois Balloux - de topman van het University College London Genetics Institute - spreekt in de Britse zakenkrant Financial Times van “de meest besmettelijke coronavirusstam sinds het begin van de pandemie” als die eerste onderzoeksresultaten bevestigd worden. Hij noemt het ook “waarschijnlijk” dat AY.4.2 een ‘Variant under Investigation’ zou kunnen worden, waarna de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hem een eigen Griekse letter zal geven. Toch legt Balloux nog wat voorzichtigheid aan de dag, omdat het Verenigd Koninkrijk momenteel nog het enige land is waar de stam al echt opmars maakt.

Vooralsnog zou AY.4.2 evenzo niet de motor zijn van de stijgende coronacijfers bij de Britten. Hoewel hij snel terrein wint, zou het ook niet zo snel gaan als destijds bij de oorspronkelijke deltavariant. Ter vergelijking: de alfavariant was ongeveer 50 procent besmettelijker dan het oorspronkelijke Wuhanvirus. De deltavariant deed daar nog eens 60 procent bovenop. AY.4.2 lijkt niet van die grootteorde te zijn.

Ook in ons land stijgen de coronacijfers opnieuw, herbekijk hieronder het gesprek met minister Vandenbroucke: “We moeten ons schrap zetten voor een vierde golf”

De nieuwe stam is buiten het Verenigd Koninkrijk nog niet veel gedetecteerd. Er zijn wel al gevallen bekend in onder meer Denemarken en de Verenigde Staten. Israël meldde gisteren het eerste geval: een jongetje van 11 jaar dat het land binnenkwam vanuit Moldavië. 

Ook in ons land is de variant al opgedoken, meldt Herman Goossens van het UZA. “Ons centrum heeft tot op heden de nieuwe AY.4.2 variant bij 18 personen in de regio Antwerpen gedetecteerd. Eerste geval dateert van 4 september. Te vroeg om te spreken van een opmars in België maar moet van nabij opgevolgd worden.”

Herbekijk hier onder ook: Belgische ziekenhuizen willen vaccinweigeraars schorsen of ontslaan

“Op dit moment is het nog niet duidelijk wat we er echt moeten van denken”, aldus Van Ranst. “Het gaat om een ‘Variant of Interest' binnen de deltavariant, nog niet om een ‘Variant of Concern’. Elk land kijkt het nu na.”

Dat AY.4.2 nog besmettelijker zou kunnen zijn dan de oorspronkelijke deltavariant, is niet vreemd volgens de viroloog. “Virussen streven ernaar om zich te optimaliseren naar besmettelijkheid toe. De alfavariant was bijvoorbeeld besmettelijker dan de oorspronkelijke variant uit Wuhan. Varianten die niet veel besmettelijker waren - zoals de bèta- en de gammavariant - zijn helemaal uit de markt gekegeld door de deltavariant. En binnen die deltavariant heb je nog subtypes, die door een aminozuurwijziging nog een fractie besmettelijker zullen zijn. Als dat zo is, zullen ze uiteindelijk ook de markt veroveren. Dan zullen ze stilaan - als het verschil klein is - of sneller - als het verschil groot is - de andere stammen vervangen. Dat is letterlijk survival of the fittest.”

Let wel: dat virussen zich optimaliseren naar besmettelijkheid, betekent niet dat ze zich ook optimaliseren naar ziekmakend vermogen. “Dat gebeurt bij toeval. Alleen bij overdraagbaarheid speelt het belang van het virus.”

Van Ranst: “Alleen als je een doorgedreven ‘stamping out’-campagne zou doen. Maar dan moet je het echt van in het prille begin opvolgen en moet er een soort puntbron zijn die je onder controle kan houden. Die kans is echter klein voor iets dat via de lucht of respiratoir wordt overgedragen. Dat krijg je moeilijk honderd procent onder controle. Het minste dat je mist is fataal. Je zal het kunnen vertragen, maar niet tegengaan.”

“Dat verwachten we niet”, aldus Van Ranst. “Deze verandering zat niet in de receptor-binding domain (een belangrijk deel van een virus dat zich op de spike bevindt waarmee het zich aan een cel vastmaakt, red.).”

“Vrezen voor de komst van een nieuwe grote variant zoals delta heeft geen zin, want dat gebeurt gewoon”, aldus Van Ranst. “Dat is de normaalste zaak ter wereld. Virussen die niet evolueren, zijn gedoemd om te verdwijnen. Het is hun handelsmerk, dat ze continu veranderen. De meeste veranderingen leiden echter tot niets. Dan verdwijnen ze weer. Andere veranderingen leiden tot minder fitheid en die varianten verdwijnen zéker. Nog andere veranderingen leiden tot méér fitheid en die varianten zullen dan uiteindelijk overleven.”

LEES OOK: 

Biostatisticus Tom Wenseleers over windstilte rond coronavarianten: “En toch zal Delta niet de laatste zijn” (+)

Wanneer krijg je een derde coronaprik? En hoe zit het met de bijwerkingen? Vaccinatie-expert beantwoordt 9 prangende vragen (+)