Wiam: ‘Hollanders zijn gewoon hetzelfde als Belgen, maar dan luider’

“Je spreekt mijn naam uit als ‘Wi-èm’, met een kleine cesuur; dus niet ‘Wi-jém’, snap je? Ik zeg altijd: ‘Het is niet we are, niet I am, maar we am.’”

Je achternaam ken ik niet. Klopt het dat zelfs Erik Van Looy ’m niet kent?

“Ja, maar tussen ons gezegd en gezwegen: hij heeft al moeite genoeg met mijn voornaam. Niet één keer heeft hij die correct uitgesproken. Waarom zou ik hem dan mijn achternaam toevertrouwen? Je verdíént ’m niet, Erik!” (lacht)

Als je zelf een lemma zou zijn in De slimste mens, welke vijf termen passen er dan bij jou?

“Doe dan maar: ‘Antwerpenaar in Holland’. ‘Instagram-comedian’. ‘Marokkaanse’. ‘Bio-ingenieur’. En – waarom ook niet – ‘up-and-coming’.”

Voelt dit aan als de grote doorbraak, ja?

“O ja, dit is de stilte voor de storm, dat voel ik. Het heeft er wellicht mee te maken dat ik eindelijk de sprong heb durven te wagen: sinds deze zomer ben ik gestopt met mijn kantoorbaan en ga ik volop voor mijn carrière in wat we dan maar de media zullen noemen. De splash is onvermijdelijk.”

“Ik ben afgestudeerd als bio-ingenieur en ben zo in de voedingsindustrie terechtgekomen: ik moest controleren of het eten voldeed aan de Europese normen. Maar eigenlijk was dat nooit wat ik wilde doen. Als kind hield ik van lachen en grapjes maken. Ik was altijd artistiek bezig. Als er één kind op de speelplaats op haar kop stond, dan was ik het.”

Waarom dan toch bio-ingenieur?

“Omdat ik de oudste dochter ben in een streng Marokkaans gezin: ik was min of meer co-ouder voor de rest en alle hoop rustte op mijn schouders. Mijn wereld was in die tijd zo groot als een vingerhoedje. Ik wilde striptekenaar worden, danseres, comedian, leeuwentemmer! Maar ik had er geen idee van dat die jobs bestónden.”

“Tijdens mijn kantoorcarrière begon het langzaamaan te dagen: ‘Waarom kan ik niet óók creatief zijn?’ Zo ben ik grappige filmpjes beginnen te maken voor Instagram. Ik wilde online kunnen tonen wie ik écht was.”

Kon je dat niet in het echte leven? Jij die overal zo compromisloos jezelf bent?

“Zo ben ik nu, maar zo wás ik niet. Dat heeft alles te maken met mijn moeder.”

Je noemde haar ooit je grootste pestkop.

“Het is triest, maar het is zo: mijn moeder is een narcist, die me mentaal en fysiek mishandeld heeft. Ze isoleerde mij van de buitenwereld, om mij angstig te houden. Als tiener mocht ik nooit naar buiten, of hobby’s beoefenen. Op mijn 12de moest ik bijvoorbeeld wekenlang babysitten op mijn 5-jarige zus en 4-jarige broer, terwijl zij in Studio 54 stond te dansen. Na mijn examens op de unief – als volwassen vrouw – wilde ik eens naar een quiz. Daar was geen sprake van: ‘Je moet studeren!’ Ná de examens, hè. Eigenlijk heeft zij mijn jeugd van me afgepakt. Terwijl ze zich naar de buitenwereld toe profileerde als een sociale, innemende vrouw.”

Dat klinkt bijna als een enge film.

“Ken je de documentaire De kinderen van Ruinerwold, over het Nederlandse gezin dat jarenlang afgesloten van de buitenwereld leefde? Dat was mijn leven! Ik was ook zo’n onnozel schaap dat niet beter wist.”

“Maar doodongelukkig was ik niet, denk ik. Ik ben er altijd in geslaagd om te focussen op de mooie dingen. Zo was ik dolblij wanneer ik naar school mocht. Ik was – en ben nog steeds – de seut die hóúdt van leren. Op school had ik een publiek voor mijn jokes, een veilige haven voor mijn rare trekjes. (denkt na) Op een bepaalde manier wíst ik altijd dat het leven nog iets voor mij in petto had, dat ik voor grotere zaken bestemd was. (lachje) Ik wachtte geduldig af, in de kennis: my time will come.”

Wanneer was jouw tijd effectief aangebroken?

“Op mijn 21ste, toen ik naar Gent verhuisde en de wereld zich éíndelijk in haar volle glorie aan mij openbaarde. Op de eerste dag viel ik bijna achterover in de supermarkt: ‘Wow! Ik mag zélf beslissen wat ik ga eten?!’ In zekere zin is mijn leven toen pas begonnen. Weet je wat gek is? Mijn jongere zus mocht later veel meer. Wellicht omdat mijn moeder een soort verdeel-en-heersstrategie hanteerde. Zo berekenend was ze wel. Het is nu drie jaar geleden dat ik met haar gesproken heb, en sindsdien is de hemel opgeklaard.”

Het kan nooit makkelijk zijn om met je moeder te breken, hoe terecht ook.

“Maar een loodzware lotsbestemming was het óók niet. Ik heb de voorbije jaren mezelf gevonden en ben volledig opengebloeid. ‘Mag niet’ bestaat niet meer. Vandaar: gedaan met die kantoorbaan!”

AANGERAND

Viel het kantoorleven, met al z’n onuitgesproken regeltjes, je zwaar?

“O, ja! Ik voelde al snel aan elke vezel in mijn lijf dat ik niet in die wereld thuishoorde. Om maar iets te zeggen: op kantoor slaan mensen steil achterover als je fleurige kleren draagt. Terwijl ik één en al kleur ben, een wandelende regenboog! Ik val op als ik ergens binnenkom. In die dagelijkse viering van grijsheid en middelmaat sprong ik automatisch uit de band. ’s Ochtends de kinderen afzetten, ’s avonds Thuis kijken en tussendoor de dag uitzitten: dat zou, met alle respect voor wie er vrede mee heeft, nooit mijn leven kunnen zijn.”

Je bent verhuisd naar Nederland. Omdat je België, tenslotte niet veel meer dan een groot uitgevallen provinciestadje, beu was?

“Ja, ik ben weggetrokken omdat ik begon te beseffen dat elk weekend in Gent er hetzelfde begon uit te zien. Dezelfde mensen, dezelfde cafés... De Belg is een honkvast dier. De regelmaat is heilig. En ik wilde méér.”

“Toen ik op mijn 25ste naar Amsterdam trok, dacht ik: Hollanders zijn veel socialer, die zullen wél om kunnen met iemand zoals ik! Wat bleek? Hollanders zijn gewoon hetzelfde als Belgen, maar dan luider. Zij noemden mij evengoed raar, maar dan met een gek accent. Er kwam zelfs een extra probleem bij: ik werd geseksualiseerd op het werk.”

Je werd zelfs drie keer ontslagen vanwege je vrijgevochten content op Instagram.

“Ze hadden daar een bepaald beeld van me. Had het te maken met mijn postuur, mijn lichaamsbouw, of mijn uitstraling, waar mannen snel iets op projecteren? Ik wéét het niet!”

“Op een personeelsfeestje heeft een collega me seksueel aangerand. Niet zomaar een collega, maar een man met een hoge functie. Hij zei: ‘Wat een lekker hoerige Belg ben jij!’ En hij stak zijn hand metersdiep in mijn broek. Mijn baas stond ernaast, maar zei achteraf schouderophalend: ‘Ach, hij was dronken.’ Op kantoor was er een consensus: ‘Jij lokt het ook wel uit hè, met die minirokjes van je?’ Het straffe is: er hangt niet één minirokje in mijn kleerkast.”

In Gent voelde je je ook bekeken als een hoer, zei je eens.

“Het was daar dat ik op mijn 21ste goed en wel aan mijn leven begon, en dus ook dáár dat ik seksueel ben ontloken: m’n eerste vriendje, m’n eerste keer seks... En ja: ik had daar wel wat over te zeggen. ‘Oh my God, een kerel deed dít, heb je dat al meegemaakt?’ (lacht) Maar andere mensen vonden me too much, en dichtten me een reputatie als slet toe – onterecht.”

Eigenlijk was je voor op je tijd: de laatste jaren is seks, met de doorbraak van mensen als Seksuolotte en Flo Windey, veel meer bespreekbaar geworden.

“Welja, laat ik mezelf maar een pionier noemen! (lacht) Preutsheid heb ik nooit goed gesnapt, maar de Vlaming is er door de band genomen erg goed in. Op het hypocriete af: de mensen die gechoqueerd naar me keken, zaten vijf minuten later wel lijnen te snuiven op het toilet.”

Eerlijk: ik zou ook eens knipperen als iemand op café me uit het niets naar mijn favoriete standje vraagt.

“Maar ik stond niet op tafels te roepen: ‘Hey, wie houdt er van pijpen?!’ (lacht) Ik ben gewoon enthousiast, en ik deel graag de dingen die ik meemaak in mijn leven. Ik ben altijd een verhalenverteller geweest, maar omdat ik pas op mijn 21ste iets begon te beleven, was alles opeens zo groots voor mij.”

Je bent een paar jaar geleden nog eens verhuisd, van Amsterdam naar Rotterdam. Voel je je nog Belg?

“Het is pas toen ik hier wegging dat ik me écht Belg begon te voelen. Na vier jaar in Holland kan ik ook zeggen dat ik de Belgische cultuur oprecht apprecieer. Wij Belgen zijn echt zó beleefd. Wij denken na over onze acties. Terwijl Hollanders zo fokking lomp en arrogant zijn.” (lacht)

“Het heeft lang geduurd voor ik vrede had met mijn culturele identiteit, maar nu staat ze als een huis: waar ter wereld ik ook kom, ik zal me altijd een Marokkaanse Belg voelen.”

Heb je nog familie in Marokko?

“Het afgelopen jaar was behoorlijk heavy, omdat ik ontdekt heb dat mijn moeder niet alleen mijn hele leven bij elkaar heeft gelogen, maar ook dat van mijn vader en zijn familie: zij blijken helemaal niet de onmensen te zijn voor wie zij hen had versleten. Recent ben ik naar Marokko gereisd, om contact te zoeken. Mijn moeder had altijd beweerd dat zij me zouden uitspuwen, maar het tegendeel gebeurde: ik werd er met open armen ontvangen!”

Je vertelt het hele verhaal met de glimlach. Voel je geen rancune?

“De voorbije jaren ben ik non-stop bezig geweest met alles een plaats te geven. Ik was altijd al een slim kindje, ik móést alles begrijpen. Ik heb zoveel boeken over psychologie en over giftige moeder-dochterrelaties gelezen. Intussen denk ik niet na over verloren jaren, wel integendeel: mijn gevoel is dat mijn leven altijd maar rijker aan het worden is. Hoe meer ik mijn hart volg, hoe meer mooie dingen op mijn pad komen.”

EEN BEETJE BI

Op je Instagram staat te lezen: ‘I want women to stop worshipping men’ – ik wil dat vrouwen stoppen met mannen te aanbidden. Dat impliceert dat jij vroeger mannen óók op een piëdestal zette.

“Zéker. Dat wordt met de paplepel ingegeven. De boekjes die ik vroeger las, Joepie en Fancy, gingen over: wat vinden mannen leuk? Hoe kun je ze voor je laten vallen? Hoe hou je hun aandacht vast? Meisjes die een vriendje hadden, waren populairder op school: dat was een statussymbool.” (rolt met de ogen)

“Net na 9/11 kwam ik, als 9-jarig moslimmeisje, aan op een nieuwe school. Ik was het enige niet-witte kind op de hele speelplaats en ik wilde er wanhopig bij horen. Het enige wat ik daarvoor hoefde te doen, was verzinnen dat ik een vriendje had. (lacht) Een zekere Matt, omdat ik verliefd was op het gelijknamige personage uit de soap 7th Heaven. Ik heb dat leugentje welgeteld een halve dag volgehouden: het schuldgevoel was te groot.”

(op dreef) “Ik merk nog steeds dat een man hebben je status versterkt. In het bedrijfsleven is het vreemd om single te zijn. ‘Hoezo, je hebt geen vriend? En je wílt er ook niet per se één? Wie bén jij?!’ Men vond het uitermate verdacht dat ik niet, zoals Bridget Jones, uit miserie elke avond een pot ijs at in de zetel. Als ik nu mijn vriend vermeld, dan vinden mensen mij meteen sympathieker. Dan hoor je opeens bij een clubje, of zo. Een tijd geleden was ik dat gedoe over relaties zo beu dat ik besloot om een jaar lang helemaal níét meer te daten met mannen.”

Wel nog met vrouwen?

“Ik wist toen nog niet dat ik bi was! Nochtans had ik via mijn artistieke vrienden al lang mijn weg gevonden naar de queer community: daar voelde ik me thuis. Queer mensen worden bijna automatisch op een hoopje geveegd: de weirdo’s van de samenleving bij elkaar. Dat trof, want zo had ik me ook altijd gevoeld. (lacht) Overal waar ik kwam, was de wereld grijs. Ik moest zélf de kleur zijn.”

“Afijn, ik was in de war: als ik hetero ben, waarom voel ik me hier dan zo geaccepteerd?”

Misschien omdat je daar niet geseksualiseerd werd, zoals je gewend was?

“Ja, ik werd daar gewoon gezien als een vrouw. Of nee: als een mens.”

Wanneer kon jij voor het eerst van jezelf zeggen dat je er goed uitziet?

“Op een foute manier, zoals veel vrouwen: door mannelijke aandacht. Dat is een gevaarlijke manier om je zelfbeeld op te krikken. Het wil bovendien ook niet veel zeggen, want mannen steken hun lul echt óveral in. (lacht) The bar isn’t that high, girls.”

“Mijn zelfbeeld is sterker geworden door elke dag in de spiegel te kijken. Naakt, inclusief cellulitis en putten en alle nieuwe kwaaltjes die ze weer hebben verzonnen, zoals hip dips – kuiltjes in je heupen die je zogezegd moet laten opvullen. Ach, ze blijven maar dingen verzinnen om vrouwen te objectiveren.”

Jij probeert niet te voldoen aan de verwachtingen van de maatschappij?

“Nee, ik omarm mijn gebreken. Ik eis van mezelf niet dat ik voldoe aan verwachtingen die ik toch nooit zal kunnen inlossen. Je moet zó zijn, je moet dát hebben, je moet dít bereiken! Dat is allemaal fake. Het doet er niet toe. Volg gewoon je innerlijke stem. De sympathiekste mensen zijn de mensen die onbevangen een kamer binnenkomen, omdat ze zijn wie ze zijn en zich daar volstrekt comfortabel bij voelen.”

Ook de islam brengt veel verwachtingen met zich mee. Ben je daarom niet meer gelovig?

“Vroeger bad ik vijf keer per dag, alles erop en eraan. Maar ik was te kritisch. Tijdens de islamles was ik altijd het meisje met de vervelende vragen, die nooit een antwoord kregen. Ik heb een wetenschappelijk brein, tegen mij kun je niet gewoon zeggen dat iets zo is omdat het zo is. Ik begon dan maar zélf over de islam te leren, en mijn conclusie was: ‘We worden hier opgelicht, jongens!’”

“Als tegenreactie stortte ik me in die jaren volop op ‘de witte cultuur’. Toen ik er als moslimmeisje nog vanop een afstand naar keek, dacht ik dat die mooie, witte wereld openstond voor alles en iedereen. Dat viel toch tegen. (lacht) En dus is het grote afzetten tégen de islam met de jaren minder sterk geworden. Op den duur besefte ik dat ik altijd ben blijven geloven in een Groter Iets. Ik noemde dat destijds Allah. En nu? Het kind heeft een naam nodig, dus Allah lijkt me nog steeds geschikt, al mag het evengoed God of Universum zijn.”

“Intussen zou ik me wél weer moslim noemen: religie maakt een te groot deel uit van mijn cultuur.”

De wokecultuur krijgt het tegenwoordig hard te verduren. Terwijl het toch om niet veel meer gaat dan empathie?

“Elke keer als er weer eens iemand zijn mond opentrekt over de zogenaamde valkuilen van de wokebeweging, denk ik: waarom praten ze niet gewoon met de personen over wie het issue in kwestie gaat? In plaats van te zuchten over mensen die bepaalde voornaamwoorden verkiezen – ‘hij/hem’, ‘zij/haar’... – zou je hen beter leren kennen. Ik kan je beloven: in die grote groep mensen schuilt geen dreiging, alleen maar rijkdom. Veel woorden, zoals ‘woke’ en ‘non-binair’, worden gekaapt en krijgen een dreigende lading. Ik wil de gemiddelde Gert Verhulst gerust uitleggen hoe de vork in de steel zit.” (lacht).”

Ben jij bang van de cancelcultuur?

“Ik moet daar eens mee lachen. Wie heeft er al allemaal zijn job verloren omdat-ie gecanceld is in Vlaanderen? Guy Van Sande, maar da’s een pedofiel: mag het even? Gelieve niet te panikeren, beste Belgen: we hebben Dany Verstraeten nog, die zal altijd cool en chill blijven.” (lacht)

Heb je ’t bij De slimste mens over zulke thema’s gehad?

“Nee, er is voor alles een tijd en een plaats. Ik ben niet altijd ‘de activiste’, hè. Ik wil mij in De slimste mens gewoon amuseren.”

“Weet je, omdat ik op Instagram zo open ben, denken mensen weleens dat ik altíjd open ben, en dat ze me dus altijd kunnen aanspreken over seks. Maar ik heb toch niet per se altijd zin om over seks te praten?”

ATOOMBOM

Dat doet me eraan denken: we hebben nog niet over seks gepraat.

(lacht) “Shoot!”

Hoe belangrijk was seks in die lange reis richting zelfontplooiing die je achter de rug hebt?

“Heel belangrijk. Als tiener wilde ik maagd blijven tot mijn huwelijk. Tot ik op mijn 21ste zei: ‘Yo, de ballen!’ (lacht) Vanaf dan ben ik vertrokken op een magical mystery tour.”

“Mijn wetenschappelijke brein kreeg er meteen een nieuw onderzoeksdomein bij: de slaapkamer. Daar zag ik dingen die mijn verstand te boven gingen. ‘Hoezo, mannen doen doorgaans hun best niet? En ze vinden dat nog oké ook? Wát?’ (lacht) In het begin zei ik niks tegen slecht presterende mannen: het leek simpelweg de norm te zijn. Maar ik had snel door dat je betere seks krijgt door wél over zulke dingen te praten. Wie weigerde te beffen, wees ik de deur. Ik zeg dat in de verleden tijd, want ik heb momenteel een relatie. Met een man. En het is nog een monogame relatie ook!”

Hoe ben je in hemelsnaam dáárin verzeild geraakt?

“Dat vraag ik mij ook af. (lacht) Net toen ik dacht mannen voorgoed te hebben afgezworen, kwam híj voorbij. Hij is echt the real deal. We zijn nu anderhalf jaar samen, m’n langste relatie ooit.”

“Ik heb altijd getoeterd dat ik niet wist of monogamie wel iets voor mij was. Eerst zei ik nog: ‘Er staan meerdere boyfriends om de hoek. Deze maand ben jij de favoriet, maar volgende maand zien we wel weer!’ Maar hij blééf maar fantastisch zijn. Ik ben zo verliefd geworden: een schok voor iedereen, inclusief mezelf. Ik besefte meteen dat al die verliefdheden van vroeger eigenlijk niet écht waren: het waren voetzoekertjes, vergeleken met deze atoombom. Ik hoef niemand anders meer.”

Je hebt een befcursus geschreven: ‘Hoe eet je poes’. Ik heb dat proberen te googelen, en weet nu alles over kattenvoer.

(lacht) “Ik kan je de basics in een notendop meegeven: begin eerst met freestylen – probeer, varieer – en luister. Als er iets werkt, bijt je daar dan in vast, zij het liefst niet letterlijk. Belangrijkst van al: leer de clit kennen en praat erover met je partner.”

Hoe ben je je bewust geworden van je biseksualiteit?

“Ik was eigenlijk al vaak verliefd geweest op een vrouw, maar ik had die verliefdheden nooit serieus genomen. Je moest toch van een man houden en alléén van een man? Ik snapte biseksualiteit niet goed. In mijn ogen moest ik dan houden van poezen likken, wat mij een vieze gedachte leek. Een domme redenering natuurlijk, want als ik verliefd was op een jongen, dacht ik óók niet: ‘Hier met die piemel!’”

Zijn vrouwen soms even slechte beffers als mannen?

“Heb je al eens gehoord van de orgasm gap? Wetenschappers hebben de orgasmefrequentie gemeten van mannen bij mannen, vrouwen bij vrouwen en mannen bij vrouwen. Tot grote verbazing van welgeteld niemand scoorden heteromannen het slechtst. Minder dan de helft van de vrouwen in een heterorelatie komt klaar.”

Welke mannen staan garant voor de slechtste seks?

“De venten die standaard denken dat ze fantastisch bezig zijn, ook al zitten ze er vijf kilometer naast te porren. Zéker als ze er goed uitzien: daarmee kun je niet naar de oorlog.”

Wat verwacht je nog van de komende jaren?

“Ik wil toffe dingen doen met toffe mensen, en vooral: verhalen vertellen die doorgaans niet verteld worden. Je ziet in België heel weinig Marokkaanse verhalen in de media, en ik zou heel graag bijdragen aan dat aanbod. Zodat we kunnen laten zien: ‘Kijk, wij zijn net als jullie!’ Voor een breed Belgisch publiek, maar wel op een niet-verontschuldigende manier. Want ik vind dat Marokkaanse Belgen nog te vaak een tweederangsmentaliteit hebben: ‘Sorry voor onze gebruiken!’ Alsof wij onze Marokkaansheid moeten intomen, terwijl de cultuur zo rijk is.”

“Ik wil voor volle zalen spelen met mijn theatershow, die ik momenteel voorbereid. Ik wil in een musical zingen, acteren in films en series... Het overheersende gevoel is: het is nu aan mij. Ik vind het fijn dat ik op dat punt ben gekomen vlak voor ik 30 word. Het toont aan dat ik niet heb stilgestaan. De afgelopen jaren hebben me verrijkt, hebben me dichter bij mezelf gebracht, hebben me toegestaan mijn trauma te verwerken... Echt, wat hóú ik van het leven.”

Steeds méér, lijkt wel.

“Is zo! Ik kijk uit naar de toekomst. Er borrelt iets in mij, ik heb zoveel te delen. Als vrouw van gemengde afkomst, als biseksuele vrouw, als Marokkaanse Belg...”

“Toevallig heeft mijn juf uit het eerste leerjaar net een commentaar geplaatst op mijn Facebook: ‘Ik herinner me je nog steeds van in ons klasje. Je was altijd al zo slim en grappig.’ Dat deed zó’n deugd. Het is de ultieme bevestiging: ik had het toen al in me.”

“I am, we are...”

“We am!”

© HUMO