Het ging deze week over enkele concrete uitvoeringen van de begrotingsopmaak. PS-voorzitter Paul Magnette zette de regering-De Croo en de liberalen te kijk, net op het moment dat zij 175 jaar liberale partij in België vierden. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
‘Men spreekt over een boete van 30 euro. Wie een sigarettenpeuk weggooit, krijgt al een hogere straf.’
PS-voorzitter Paul Magnette, La Libre, 19 oktober
‘Er komen geen sancties voor langdurig zieken die werk weigeren’, zo duidde PS-voorzitter Paul Magnette begin deze week de maatregel die de federale regering op het begrotingsconclaaf nam om een sanctie op te leggen aan langdurig zieken die hardnekkig weigeren mee te werken aan hun terugkeer op de arbeidsmarkt. Magnette stelde vast dat er over die maatregel veel ‘leugens’ werden verspreid en bestempelde de boete die langdurig zieken kunnen krijgen als ze weigeren een vragenlijst in te vullen als louter een ‘een procedurekwestie’. Om er geen misverstand over te laten bestaan, benadrukte hij nog: ‘Men spreekt over een boete van 30 euro. Wie een sigarettenpeuk weggooit, krijgt al een hogere straf.’
Magnette gaf daarmee de N-VA gelijk in haar kritiek op de begroting. De oppositiepartij had eerder al gezegd dat de genomen maatregelen weinig om het lijf hadden. Meer nog, de PS-voorzitter zette de regering-De Croo en vooral de liberalen, die wat graag uitpakten met een strengere aanpak van de langdurig zieken, te kijk.
Het extra geld lijkt vooral een mooie financiële geste van de PS-minister naar de vakbonden.
Daarnaast werd deze week bekend dat minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) als uitkomst van het begrotingsconclaaf 7,6 miljoen euro extra geeft aan de vakbonden en de hulpkas voor werklozen voor het werk dat ze verrichten bij de uitbetaling van de werklozen. Het is extra zout in de wonde bij de liberalen, zeker omdat het aantal werklozen de voorbije jaren sterk is gedaald en er dus geen objectieve reden is waarom de administratieve kost zou oplopen. Het extra geld lijkt vooral een mooie financiële geste van de PS-minister naar de vakbonden. En dat op een moment dat er moet worden bespaard. Hoe zullen de liberalen dat uitleggen aan hun achterban?
Het is dus geen fijne week voor premier Alexander De Croo (Open VLD), die zich op Europees vlak wel profileerde met zijn kritiek op Polen. Zo timmert de premier verder aan zijn internationale carrière na de Wetstraat 16, zoals Trends-collega Alain Mouton hier schreef. Maar in eigen land liep de eerste minister opnieuw schade op. Bij uitbreiding geldt dat ook voor zijn partij Open VLD, die rekent op een kanseliersbonus bij de volgende verkiezingen.
Bouchez brengt de premier geregeld in verlegenheid én zet Open VLD-voorzitter Lachaert in de schaduw.
Alles voltrekt zich op een moment dat de voorzitter van de Franstalige liberalen, Georges-Louis Bouchez, zich als een volbloed liberaal profileert. Ook tijdens zijn lezingen in Vlaanderen, waarmee de MR-voorzitter bij de klassieke Vlaamse liberale achterban heel wat succes boekt. Hij kan vaak op meer bijval rekenen dan Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert. Bouchez trekt zich niets aan van de regering waar zijn partij deel van uitmaakt. Hij brengt geregeld de premier in verlegenheid én zet Open VLD-voorzitter Lachaert in de schaduw. Niet echt een toonbeeld van tous ensemble, maar ach.
Net gisteren vierden de MR en de Open VLD samen 175 jaar liberale partij in België. Maar valt er iets te vieren? Wat hebben de liberalen de voorbije decennia verwezenlijkt? De Open VLD is de enige Vlaamse partij die sinds juli 1999, dus meer dan twintig jaar, onafgebroken deel uitmaakt van de federale regering. Altijd samen met de MR. Wat hebben de liberalen bijvoorbeeld klaargemaakt op het vlak van hun allerbelangrijkste strijdpunt: het verlagen van de belastingen en het verminderen van de overheidsuitgaven?
Veertig jaar geleden luidde de slogan van de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV), de voorloper van de Open VLD: ‘Niet u maar de staat leeft boven zijn stand.’ Dat uitgangspunt stond ook duidelijk in de beginselverklaring van de Open VLD in 1992: ‘Niemand kan worden gedwongen meer voor de overheid te werken dan voor zichzelf. De belastingstelsels moeten eenvoudiger en doorzichtiger worden en meer rechtszekerheid bieden.’
Op het Vrijheidscongres 25 jaar later werd dat: ‘Liberalen willen een zeker en rechtvaardig fiscaal beleid. We hervormen de fiscaliteit tot een transparant, coherent en modern geheel. Met één doel: minder belastingen betalen. Inkomsten zijn eerst voor jezelf, daarna een deel voor de staat. We verlagen de belastingen en maken ze eenvoudiger.’
In de 22 jaar dat de liberalen continu in een federale regering zitten, hebben ze voortdurend ministers geleverd voor de sleutelposten Financiën en Begroting.
In de 22 jaar dat de liberalen continu in een federale regering zitten, hebben de liberalen voortdurend ministers geleverd voor de sleutelposten Financiën en Begroting. Veertien jaar was een liberaal minister van Financiën (Didier Reynders en Alexander De Croo). Elf jaar was een liberaal minister van Begroting (Guy Vanhengel, Olivier Chastel, Hervé Jamar, Sophie Wilmès, David Clarinval en nu is er staatssecretaris Eva De Bleeker). Sinds 2009 was een liberaal zelfs onafgebroken verantwoordelijk voor de begroting. En 16 van de 22 jaar leverden ze de premier (Guy Verhofstadt, Charles Michel, Sophie Wilmès en Alexander De Croo). Ze droegen dus voortdurend de verantwoordelijkheid voor de overheidsfinanciën.
Zijn de belastingen de voorbije decennia ‘eenvoudiger en doorzichtiger’ geworden, zoals de Open VLD beloofde? Niet echt. De lobbyfiscaliteit vierde hoogtij, elke belangengroep kreeg haar belastingaftrek. Het leidde tot een wildgroei aan belastingverminderingen. Dat wordt nog het best geïllustreerd door het aantal codes op de aangifte van de personenbelasting. Dat aantal explodeerde van 331 begin deze eeuw naar meer dan 800 vandaag. De fiscale koterij nam dus toe, iets waar al jaren wordt over geklaagd maar niets aan werd gedaan, integendeel.
En hoe zit het met de belastingdruk? Volgens de OESO bedroeg de globale belastingdruk in ons land in 2019 42,9 procent. Dat is een daling met 1 procentpunt tegenover begin deze eeuw, dus over een periode van 20 jaar. Het gaat niet alleen heel langzaam, maar we hebben vandaag ook nog steeds de op twee na grootste globale belastingdruk — alleen Denemarken en Frankrijk gaan ons voor.
En wat met de oerslogan van de liberalen: ‘Niet u maar de staat leeft boven zijn stand.’ Hoe is dat geëvolueerd? Wat is er gebeurd met onze overheidsuitgaven? Die stegen van 49,4 procent van ons bbp in 2000 naar 52,1 procent in 2019. We hebben nog steeds de hoogste overheidsuitgaven, na Frankrijk en Finland. De primaire uitgaven, de overheidsuitgaven zonder de rentebetalingen op de overheidsschuld, stegen zelfs van 42 procent naar 50 procent van het bbp, en liggen dus ruimschoots hoger dan 20 jaar geleden.
In een studie van de Nationale Bank die vorige maand verscheen en waarin onze overheidsuitgaven vergeleken worden met die van onze buurlanden, staat het onomwonden: ‘Dit betrekkelijk hoge niveau in ons land doet zich al decennia voor. De overheidsuitgavenratio is vooral tussen 2007 en 2009 gestegen als gevolg van de economische en financiële crisis. Terwij landen als Nederland en Duitsland er daarna in slaagden om de overheidsuitgavenratio terug te brengen tot die van vóór de crisis, slaagde België daar slechts gedeeltelijk in.’
De liberalen hebben’de staat’ niet afgeslankt, maar er juist voor gezorgd dat onze overheid meer geld uitgeeft dan onze buurlanden.
Nog pijnlijker is de vaststelling van de Nationale Bank dat onze overheidsuitgaven sinds begin deze eeuw in vergelijking met Nederland, Duitsland en Frankrijk nog zijn opgelopen. In het rapport staat het zo: ‘De afgelopen twintig jaar is het verschil ten opzichte van de buurlanden meer dan verdubbeld, van gemiddeld 2,1 procentpunt bbp in 2001 tot 4,5 procentpunt bbp in 2019.’
En waar geeft onze overheid meer geld aan uit? Onder meer aan ‘de wetgevende en uitvoerende organen, die de algemene werking van de staat, de overheidsdiensten van Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken en Financiën, alsook de werking van de parlementen en ministeriële kabinetten omvatten’, aldus de Nationale Bank. Daarbij zijn de lonen ‘relatief belangrijk’. Dat brengt ons bij het probleem van de talrijke parlementaire en kabinetsmedewerkers en andere overheidsdiensten. Bij een politieke klasse die boven haar stand leeft. De liberalen hebben ‘de staat’ niet afgeslankt, maar er juist gezorgd dat onze overheid meer geld uitgeeft dan onze buurlanden. Steeds meer zelfs.
De Open VLD bevindt zich in een existentiële crisis. Alleen het feit dat Alexander De Croo premier werd, onttrekt het debacle aan het zicht. Voorlopig.
De liberalen hebben niets kunnen waarmaken van hun belangrijkste programmapunt. Integendeel zelfs. En dat ondanks het feit dat ze nu al twee decennia (mee) aan het roer staan. Dat weerspiegelt zich in de verkiezingsuitslagen: in 1999 haalde de Open VLD 14,3 procent, in 2019 was dat nog maar 8,5 procent. Recente opiniepeilingen wijzen er niet echt op dat de liberalen straks mogen rekenen op een kanseliersbonus. De Open VLD bevindt zich in een existentiële crisis. Alleen het feit dat Alexander De Croo premier werd, onttrekt het debacle aan het zicht. Voorlopig.
We hebben het al eens eerder in Knack geciteerd, maar een drietal jaar geleden zei toenmalig Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten in Humo: ‘Ons probleem is niet te weinig belastingen, maar te veel. We leven in een bijna communistisch land, met een overheidsbeslag van meer dan 50 procent en burgers die de helft moeten afgeven van wat ze verdienen.’ Als een voorzitter van de Vlaamse liberalen zélf zegt dat we ‘in een bijna communistisch land leven’, kan alleen maar worden besloten dat de Open VLD de afgelopen 20 jaar een teleurstellend beleid heeft gevoerd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
