‘Ik ben op de spoed geëindigd met een mengsel van xtc en mdma in mijn bloed. Ik was die avond al de zesde’

“Op andere weekdagen zit het hier tjokvol”, zegt de dertiger, in een hoekje achter een ijsemmer met een fles prosecco in café Le Waff. De muziek staat luid. Hij is de enige klant. “Ik ken de barman die wordt beschuldigd vrij goed”, zegt hij. “Ik ga geen oordeel uitspreken, ik vind het alleen triest. Niemand van mijn vrienden wou met me meekomen, dus zit ik hier maar. Om de bar een beetje te steunen.”

Achter de toog staan nu twee studentes, de ene om tot nu toe één Covid Safe Ticket te scannen , de andere om één fles prosecco te openen.

#BalanceTonBar

Le Waff is een van de twee bars in de studentenbuurt rond ULB aan het kerkhof van Elsene die vorige week werden geviseerd in een betoging van 1.300 mensen, vooral vrouwen. De betoging kwam er nadat twee jonge vrouwen op de Instagram-pagina van Féminisme Libertaire Bruxelles een barman van Le Waff ervan hadden beschuldigd dat die hen zou hebben gedrogeerd en verkracht. Op sociale media werd gemeld dat de man na meldingen hiervan overgeplaatst werd naar El Café, een andere bar in de buurt van dezelfde eigenaar. Het gemeentebestuur in Elsene kondigde eerst de sluiting van de twee bars aan, maar daar is geen wettelijke grond voor. Er werd opgeroepen tot een boycot, en die mist zijn effect niet.

Op Instagram lokt #BalanceTonBar al meer dan een week elke dag nieuwe getuigenissen. Ze zijn altijd te situeren in bars en nachtclubs met een overwegend jong en Franstalig publiek.

Een bekende nachtclub aan het Louizaplein in Brussel wordt meermaals met de vinger gewezen, onder andere door een vrouw die er in 2018 haar achttiende verjaardag vierde. Bij het verlaten van de club bleek dat een vriendin een sjaal was vergeten: “Ik stootte op een buitenwipper die zei dat ik hem moest volgen tot achter de gordijnen. Hij kwam dichter en probeerde me te kussen. Hij bleef zich tegen me aandrukken. Hij haalde zijn penis tevoorschijn en ejaculeerde op mijn jurk.”

Ze sprak achteraf de verantwoordelijke van de club aan en die deelde mee dat hij de buitenwipper ging aanspreken op zijn gedrag. “Hij vroeg niet eens om een persoonsbeschrijving”, schrijft de vrouw.

Dezelfde club wordt aangeklaagd door een meisje van wie de vriendinnen op een avond zonder haar vertrokken: “Ik sprak met een van de buitenwippers, die zag dat ik dronken was. Die avond heb ik bij een onbekende geslapen die van me heeft geprofiteerd. Ik heb er nooit over durven praten.”

Opvallend is het hoge aantal meldingen van plotse black-outs. Een meisje beschrijft hoe het haar in 2017 overkwam in een hippe cocktailbar langs de Waterloosesteenweg in Ukkel: “Ik had een mojito gedronken en mijn pupillen trilden. Ik belde mijn vriend, die is me komen halen. Ik ben op de spoed van het Sint-Elisabeth geëindigd met een mengsel van xtc en mdma in mijn bloed. Ik was die avond al de zesde.”

Ook een bekende, eerder Nederlandstalige, muziekbar in hartje Brussel wordt aangeklaagd op #BalanceTonBar. Nadat ze even buiten was gaan roken, nam een vrouw een slok van haar binnen achtergelaten drankje. “Na enkele minuten kreeg ik een black-out”, schrijft ze. “Mijn vriend heeft me in zijn armen moeten dragen terwijl ik overgaf. Ik ben de volgende dag om 14 uur wakker geworden, doodziek. We zijn teruggekeerd naar de bar. Ze antwoordden dat ze niet alles konden controleren en niet zeker waren of ik was gedrogeerd.”

Potje urine

Toxicoloog Jan Tytgat (KULeuven) krijgt steeds vaker te maken met dit soort meldingen. “Vroeger was rohypnol de vaakst voorkomende rape drug”, zegt hij. “Rohypnol is voorschriftplichtig, er valt niet zo makkelijk meer aan te komen. Het ligt anders bij GHB, dat heel makkelijk om te zetten is uit een vrij verkrijgbaar product om autovelgen te reinigen. Ook xtc zien we vaak opduiken. Zowel bij xtc als GHB proeft het slachtoffer niks. In combinatie met alcohol krijg je een effect van twee plus twee is vijf.”

“Ik word vaak door parketmagistraten opgeroepen als expert bij dit soort meldingen. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om heel snel een bloed- of urinestaal te nemen. Ons lichaam breekt GHB snel weer af. Hoe verser het staal, hoe beter. Het volstaat om snel een potje urine in de ijskast te zetten om vast te laten stellen wat je is overkomen. GHB werkt snel, je kan al na een kwartier een black-out hebben.”

“Justitie en Binnenlandse Zaken nemen deze meldingen terecht heel ernstig. Tegen jonge vrouwen die uitgaan ben ik geneigd te zeggen: verlies je drankje nooit uit het oog.”

‘Groot zwart gat’

Bij het Brussels parket loopt een onderzoek naar de meldingen van de twee vrouwen tegen de ex-barman van Le Waff. In het bijna net zo hard door de boycot getroffen El Café zegt het personeel vertrouwen te hebben in de afloop. “De barman zit nu constant thuis”, zegt een vriend van hem. “Hij komt niet buiten, want hij is in deze buurt een bekend gezicht. Hij wacht nu op een verhoor van de politie, zodat hij zijn versie kan geven. De meldingen dateren al van drie weken geleden en hij is nog niet eens ondervraagd. Ik ga geen oordeel uitspreken, maar stel nu eens dat hij dit niet gedaan heeft?”

Het Brussels parket laat weten dat het een grondig en zorgvuldig onderzoek voert. “Naast het verzamelen van materiële bewijzen, zoals biologische sporen en camerabeelden, worden er ook zoveel mogelijke getuigen geïdentificeerd en verhoord om een sluitend dossier te kunnen samenstellen en de verdachte op het geschikte tijdstip te confronteren met deze elementen”, zegt substituut-procureur Willemien Baert. “Voor een vlot verloop van het onderzoek is het belangrijk dat dit allemaal in een serene context kan gebeuren.”

Er zijn op #BalanceTonBar opvallend veel meldingen tegen El Café. Een meisje vertelt hoe ze na een slok van haar tweede drankje het licht voelde uitgaan en naar de toiletten vluchtte. Onderweg kreeg ze ‘hulp’ aangeboden die ze vooral niet wenste. Ze werd van haar belager gered door een vriendin: “Ik ging hierna in black-out, ik heb geen herinnering. De volgende dag werd ik wakker en vertelde ik erover aan mijn toenmalige vriend. Die zei: ‘Oef, je bent niet verkracht.’ Ik zei tegen mezelf dat ik geluk had gehad. Mijn vrienden lieten verstaan dat ik me die avond had gekleed als een hoer. Ik voel me schuldig, want ik weet zeker dat hij andere slachtoffers heeft gemaakt. Het was zo berekend. Ik had de moed niet om naar de politie te gaan. Ik had al ‘je was gekleed als een hoer’ te horen gekregen en ‘het is oké, je bent niet verkracht’. Ik wou dat niet nog eens horen.”

Juiste schoenen

“Ik vind het erg triest dat Instagram de enige plek is waar deze vrouwen hun verhaal kwijt kunnen”, zegt sociaal-cultureel pedagoog Liesbeth Kennes. “Wat ik zo frappant vind aan de getuigenissen, is dat je dit soort dingen normaal niet kunt doen in een omgeving waar veel mensen zijn. Het lijkt erop dat de omgeving de gedragingen van die ene barman tolereerde.”

Dat de verdachte nog niet is verhoord, is volgens Kennes eerder hoopgevend dan een grond voor twijfels: “Er zijn blijkbaar meerdere meldingen. Dan is het belangrijk dat men op zoek gaat naar camerabeelden die toelaten vast te stellen of de betrokken vrouw nog in staat was om toestemming te geven. Het opbouwen van een goed dossier kost in zedenzaken altijd tijd.”

“Ik erger mij vooral aan het feit dat zo weinig lijkt te zijn veranderd. Ik ben 36, in mijn tijd zeiden ze ook al: ‘Let op je drankje.’ Ik vind het frustrerend dat ik dat op een dag tegen mijn eigen dochter ga moeten zeggen. Of dingen als: ‘Kies schoenen waarmee je snel kan lopen.’ Tegen een zoon hoef je dat niet te zeggen.”