Wie is generaal Abdel Fattah al-Burhan, de nieuwe militaire leider van Soedan?
Generaal Burhan was de facto staatshoofd van het burgerlijk-militaire overgangsregime in Soedan en heeft die overgang nu geschrapt. Dat doet vermoeden dat hij niet enkel zijn voornaam gemeen heeft met de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi, maar dat ook hij in zijn land de dictatuur herstelt met weliswaar nieuwe gezichten.
Door aan te kondigen dat de overgangsraad wordt ontbonden, heeft generaal al-Burhan zich ontpopt als de nieuwe militaire machthebber in Soedan. Helemaal verrassend is dat niet: Burhan was de facto al staatshoofd ter vervanging van de in 2019 afgezette dictator Omar Hassan al-Bashir. De voorbije weken was er al een kleinere mislukte staatsgreep geweest en waren de aanhangers van Bashir en van het leger op straat gekomen.
De overgangsraad -die bestond uit leiders van het volksprotest tegen Bashir en van de legertop- had Soedan naar de democratie en verkiezingen moeten leiden, maar kreeg geen vat op de economische problemen van het land. Helemaal veegt Burhan de overgang naar de democratie niet van tafel, maar die wordt nu uitgesteld tot ten vroegste 2023. Weinig Soedanezen zullen dat geloven. Het is uitkijken naar wie er in de coulissen mee van de macht proeft. In militaire kringen was "Hemedti" -de beruchte commandant van de opvolger van de Janjaweed-militie die eertijds een genocide heeft aangericht in de westelijke regio Darfoer- zowat de schaduw van Burhan in het overgangsbewind.
Die Hemedti was wellicht beducht voor een zelfde lot als de afgezette president al-Bashir. Deze zomer besliste Soedan om al-Bashir uit te leveren aan het Internationaal Strafhof in Den Haag. Dat wil de voormalige Soedanese leider berechten wegens genocide in Darfoer en kan dus een precedent scheppen voor andere Soedanese politici.
Carrièremilitair en vriend van Egypte en de Saudi's
Generaal Burhan is 61 en was onder de dictatuur van Omar al-Bashir hoofd van de landmacht. In die functie stuurde hij Soedanese troepen naar Jemen om het door Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten geleide offensief tegen de sjiitische Houthi's te steunen. Een groot succes werd dat niet en de Soedanezen leden er grote verliezen. Wel verkreeg Burhan zo het vertrouwen van de Saudi's en de Emiraten. (Lees verder onder de foto).
Was hij dan een steunpilaar van het regime van dictator Bashir (1989-2019), dan hield Burhan zich voorzichtig afzijdig van politiek en heeft hij zijn handen niet besmeurd met bloed. Dat gaf hem enig krediet toen het volksprotest in 2019 Bashir ten val bracht. Burhan werd toen de topman van een militaire raad die de macht overnam, maar nadien kwam er een machtsdeling met de democratische oppositie en de protestleiders enerzijds en de legertop anderzijds in de overgang naar de democratie.
Intussen behield Burhan wel goede banden, niet enkel met de Saudi's en de Emiraten, maar ook met Egypte en Israël met wie Soedan -net als de Emiraten en Bahrein- diplomatieke relaties aanknoopte. Zo kon Burhan ook krediet meepikken bij de Verenigde Staten en in Europa.
Moebarak zonder Moebarak, Bashir zonder Bashir?
Egypte lijkt evenwel de belangrijkste inspiratie voor Burhan. Beide landen langs de oevers van de Nijl hebben een erg lange gemeenschappelijke geschiedenis die teruggaat van de farao's tot in de jaren 50. Generaal Burhan kan het blijkbaar ook goed vinden met Abdel Fattah al-Sisi, de voormalige Egyptische stafchef die nu president is.
Tien jaar geleden leek in Egypte een grote omwenteling in de maak toen het regime van president Hosni Moebarak in elkaar stortte door de Arabische Lente. Dat leidde tot "overgangsraden" en ten slotte tot verkiezingen die de radicale Moslimbroeder Mohammed al-Mursi aan de macht brachten. Egypte leek een andere kant op te gaan tot stafchef en huidig president al-Sisi de macht greep. Sindsdien lijkt Egypte terug te keren naar het tijdperk van de machtige militaire kaste waaruit eerder Nasser, Sadat en Moebarak zijn gekomen. (Lees verder onder de foto).
Als Burhan in zijn gok slaagt en het nieuwe protest tegen zijn staatsgreep onder controle krijgt, dan zou hij dat huzarenstukje herhalen in Soedan. De erg machtige Soedanese legertop wou onder druk van de straat dan wel dictator al-Bashir opofferen, maar niet de privileges die onder diens regime zijn opgebouwd. Anderzijds is de democratische traditie in Soedan sterker dan in Egypte en is de kans op een erg bloedige botsing erg reëel. Het "Egyptische scenario" van een renaissance van het oude regime met nieuwe leiders zou zich nu kunnen herhalen stroomopwaarts de Nijl. Of: als het in Caïro waait, dan valt er stof in Khartoem.