Anya Taylor-Joy, de nieuwe koningin op het schaakbord van Hollywood

Een zonnig terras in Venetië met zicht op zee: bestaat er een aangenamere setting om een filmster te interviewen? Toch heeft deze droomlocatie één groot nadeel: wanneer actrice Anya Taylor-Joy tegenover ons plaatsneemt, houdt ze door het felle licht haar grote zonnebril gewoon op. Wat we tijdens ons gesprek dus niet te zien zullen krijgen, zijn die enorme, sprekende ogen uit de Netflix-serie The Queen’s Gambit, die vorig jaar 62 miljoen huishoudens hypnotiseerden en de verkoop van schaakborden enorm deden pieken. Dezelfde ogen ook die in Edgar Wrights beklemmende nieuwe film Last Night in Soho de glamour en de horror van de swinging sixties in Londen weerspiegelen.

De kenmerkende blik van Anya Taylor-Joy kruiste voor het eerst de onze in 2015, toen ze op 18-jarige leeftijd de hoofdrol vertolkte in Robert Eggers’ folkhorrorsprookje The Witch. Een jaar later viel ze opnieuw op als het gekidnapte meisje in M. Night Shyamalans comebackfilm Split. Maar het was de rol van Beth Harmon, het aan kalmeermiddelen verslaafde schaakwonder uit The Queen’s Gambit, die haar in één klap wereldberoemd maakte en haar een Golden Globe opleverde.

Tot haar eigen verbazing geeft de 25-jarige actrice toe: “Toen we The Queen’s Gambit maakten, dacht niemand van ons dat een zeven uur durende reeks over schaken ooit het ding zou worden dat de hele wereld in de ban hield. Ik probeer niet te veel na te denken over de impact die de serie gehad heeft, want dan zou ik gek worden. Ik werk gewoon verder.”

Het was een onwezenlijke ervaring voor Taylor-Joy om de wereld te veroveren, net op het moment dat die zowat stopte met draaien. “Dat we in een lockdown zaten toen het allemaal gebeurde, maakt het heel verwarrend om nu buiten te komen. Ik heb in mijn hoofd de klik nog niet gemaakt. Onlangs was ik in Los Angeles aan het trainen voor een film en er hingen overal reusachtige affiches van mijn gezicht. Iedere keer als ik er zo eentje passeerde, schrok ik me een ongeluk. Het is een vreemd gevoel... Hopelijk hebben die affiches niet hetzelfde effect op andere mensen. (lacht)”

In Last Night in Soho speelt ze Sandie, een flamboyante jonge vrouw die in de Londense uitgaanswijk Soho timmert aan een carrière als zangeres, maar al snel in de klauwen van een gevaarlijke manager (Matt Smith) terechtkomt.

Regisseur Edgar Wright dompelt niet alleen de kijker onder in de sfeer van de sixties, dat deed hij ook vanaf het begin met zijn acteurs. “De scenario’s van Edgar zijn uniek”, vertelt Taylor-Joy. “Ze staan vol muzikale referenties. Bij elke scène weet je meteen welk liedje erop gemonteerd zal worden. Heerlijk, want zo krijg je een heel goed idee van de toon die hij zoekt, en kan je je spel daaraan aanpassen.”

Muziek is sowieso een belangrijk instrument voor Taylor-Joy: “Voor iedere rol die ik speel, maak ik een playlist. Voor Sandie bestond die dus uit sixtiesliedjes – wat ik fantastisch vond, want dat was de muziek waar ik als 16-jarige verliefd op was: The Kinks, The Strangeloves, Jacques Dutronc...”

Eigen werkwijze

Het is maar één illustratie van de eigenzinnige werkwijze die Taylor-Joy als actrice ontwikkelde. Ze volgde nooit een acteeropleiding, en voelde zich daar aanvankelijk erg onzeker over. “Ik zag vaak andere acteurs die wel hadden gestudeerd, nota’s nemen of voor de spiegel staan acteren. Dat deed ik allemaal niet, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik het verkeerd aanpakte.”

“Intussen heb ik geleerd om te vertrouwen op mijn eigen proces. Ik zoek gewoon naar wat elk personage nodig heeft. Soms weet ik pas hoe ik een rol ga spelen wanneer ik de juiste outfit, het perfecte kapsel en de gepaste make-up vind. Als je ontdekt wat een personage elke ochtend uitkiest om aan te trekken, krijg je plots veel meer inzicht in wie die persoon is. En dan kan je aan de slag.”

“Ik heb wel een groot probleem”, gaat Taylor-Joy verder. “Als ik ergens zenuwachtig voor ben, is mijn reactie om niets meer te doen, me niet voor te bereiden. Niet slim, ik weet het. Maar ik denk gewoon altijd: dit is niet aan het gebeuren, dit is niet aan het gebeuren... Oh Jezus, we gaan het echt doen! (lacht)” Zo ging het ook bij Last Night in Soho: “De eerste scène die ik moest spelen, was een groot zang- en dansnummer in een nachtclub. Ik kwam nog maar net van de set van mijn vorige film Emma, en had nauwelijks één dag vrij gehad. Vlak voor er ‘actie’ geroepen werd, dacht ik nog: ik weet nog niet uit welk vaatje ik hier ga tappen, maar ik ben er wel klaar voor.”

De sleutel tot haar vertolking zat in de manier waarop Sandie bewoog, vertelt Taylor-Joy. “Ik probeer voor ieder personage uit te zoeken in welke plooi hun gezicht valt wanneer ze alleen zijn, maar ook met welke energie ze daarna een volle kamer binnenstappen. Sandies energie gaat gewoon recht naar buiten. Ze is nergens bang voor. Ze probeert zichzelf niet klein te maken – terwijl we als vrouwen net getraind zijn om dat wel te doen. Ik probeerde mezelf dus zo groot mogelijk te maken.”

Last Night in Soho toont een wereld waarin vrouwen zich niet alleen klein moeten maken, maar ook voortdurend gekleineerd worden. “Daarom is deze film meer dan alleen entertainment”, vindt Taylor-Joy. “Hij toont wat het betekent om een vrouw te zijn in deze wereld. Ook vandaag nog. Weet je, als kind was ik een echte tomboy. Ik groeide op tussen de jongens. Ik was me niet bewust van het verschil tussen ons, want ik werd als one of the boys beschouwd. Toen ik ouder werd, was het een hele schok toen ik voor het eerst voelde dat iemand me als een voorwerp bekeek. Daarom vind ik het belangrijk om te blijven strijden voor gelijkheid, en vrouwen over hun eigen lichaam te laten beschikken. Het is niet omdat we andere lichaamsdelen hebben, dat we minder waard zijn.”

Anya-hoekje

Nog een eigenaardigheid van Taylor-Joy: van elk personage dat ze ooit gespeeld heeft, houdt ze een souvenir bij. “Soms moet ik iets stelen,” lacht ze, “maar bij Last Night in Soho heb ik het gewoon beleefd gevraagd. Ik heb een mooie ring van Sandie bijgehouden.” Een plek om haar groeiende verzameling op te slaan, heeft ze niet. “Ik woon momenteel eigenlijk nergens”, zegt ze. “Daardoor hebben mijn vrienden thuis allemaal een Anya-hoekje, waar ik wat spullen kwijt kan.”

Dat ze geen huis heeft, heeft niets te maken met haar financiële situatie, maar alles met haar enorm drukke agenda. Taylor-Joy beschouwt Londen als haar thuishaven, zegt ze, maar raast nu al jaren van de ene set naar de andere. Eerder dit jaar draaide ze in de VS onder meer de mysterieuze nieuwe film van American Hustle-regisseur David O. Russell (naast onder meer Robert De Niro, Margot Robbie, Christian Bale en Matthias Schoenaerts).

Binnenkort moeten in Australië de opnames van Furiosa beginnen, waarin Taylor-Joy de jonge versie van Charlize Therons bikkelharde personage uit Mad Max: Fury Road zal spelen. Over die film houdt ze de lippen voorlopig stijf op elkaar: “Ik ben als de dood om in de problemen te komen door iets te verklappen!”, lacht ze. Zelfs of de tondeuse in haar lange blonde lokken zal worden gezet, wil ze nog niet kwijt.

Het nomadenbestaan waartoe haar succesvolle carrière haar nu verplicht, is Taylor-Joy niet vreemd. Ze werd in 1996 in Miami geboren, als zesde kind van een Argentijns-Britse bankier en een Spaans-Britse psychologe, maar groeide op in de buurt van Buenos Aires. Toen ze zes jaar was, verhuisde het gezin naar Londen. Een enorme schok voor de kleine Anya, die twee jaar lang zou weigeren om Engels te leren: “Toen we uit Argentinië vertrokken, sprak ik alleen Spaans. Bovendien was ik het gewend om tussen de paarden en de honden te leven, in openlucht. En plots kwam ik terecht in een wereldstad. Dat was best eng.”

Lastige kinderjaren liepen over in een moeilijke puberteit. De grote ogen die nu deel van haar succes zijn, zorgden er toen voor dat ze gepest werd op school. Op haar zestiende hakte Taylor-Joy voor zichzelf de knoop door: ze zou stoppen met school en actrice worden. Die beslissing beargumenteerde tegenover haar ouders in een lange – en klaarblijkelijk erg overtuigende – brief.

Ze lacht als we haar vragen wat daar zoal in stond: “Er was een inleiding, een heleboel paragrafen, en een conclusie. En daartussen heel vaak het woord ‘voorts’, om het volwassen te doen klinken! (lacht) Maar de boodschap was heel eenvoudig: ik ben ongelukkig waar ik nu sta, en wil dit heel graag proberen. Dus steun me alsjeblieft, want ik ga het sowieso doen, of jullie nu willen of niet. Mijn ouders hebben me gelukkig hun zegen gegeven. En gelukkig is het goed uitgedraaid. Het is zalig om hen nu mee te kunnen nemen naar het filmfestival van Venetië, en te kunnen zeggen: ‘Zie je, het gaat best oké!’”

Last Night in Soho speelt vanaf 27/10 in de bioscoop.