China lanceert opruimsatelliet voor ruimtepuin, maar kan daarmee ook minder goede bedoelingen hebben

Zo’n 30.000 stukken afval – zoals oude rakettrappen, losgeraakte schroefjes, afgedankte satellieten – zweven rond de aarde, schatten ruimtevaartkenners. Dat levert niet alleen een boel rommel op, maar ook gevaar: een botsing met ruimtepuin kan satellieten of bemande vaartuigen beschadigen. Al vaker moest de bemanning van het internationaal ruimtestation ISS zich uit voorzorg naar een terugkeercapsule haasten, voor het geval een kosmische botsing het station te ernstig zou beschadigen.

Vandaar dat verschillende landen investeren in opruimmissies. Het Europese ruimteagentschap ESA kondigde vorig jaar een missie aan met een ruimtetakelwagen die in 2025 een achtergelaten rakettrap moet opruimen. Eerder dit jaar lanceerde Japan de ruimtesonde Elsa-d, die afval kan vangen met een magneet.

Militaire toepassingen

Zoals wel vaker in de Chinese ruimtevaart is de informatie die ze over de missie naar buiten brachten tot nog toe zeer summier. Verschillende Amerikaanse vakmedia uitten mede daarom hun zorgen: ruimtepuinruimers kunnen niet alleen de boel schoonmaken, maar kennen mogelijk ook militaire toepassingen. Met zo’n sonde kun je waarschijnlijk net zo goed vijandige satellieten of ruimtevoertuigen ‘opruimen’, zo luidt de gedachte.

De Chinese ruimtevaart doet al lang niet meer onder voor NASA (van de Verenigde Staten) of ESA (van de Europese Unie). Het leverde de afgelopen tijd tot de verbeelding sprekende succesverhalen op, waaronder de eerste levering van wetenschappelijk waardevolle maansteentjes sinds het Apollo-tijdperk en het sturen van astronauten naar het gloednieuwe ruimtestation Tianhe, de Chinese tegenhanger van het ISS. Tegelijk levert die expertise minder fijne mijlpalen op, zoals de ontwikkeling van hypersonische raketten, geschikt voor kernwapens, die doelwitten vanuit de ruimte onder vuur kunnen nemen. Dat technologisch huzarenstukje noemde de Amerikaanse president Joe Biden onlangs nog zorgwekkend. 

Bijna-botsingen

Maar goede oplossingen voor het ruimteafvalprobleem zijn zeer welkom. De hoeveelheid afgedankt materiaal om de aarde dreigt de komende jaren alleen maar toe te nemen. Nu al is het zo druk dat met enige regelmaat bijna-botsingen van satellieten optreden. Is het een keer raak, dan ontstaat letterlijk in één klap nog veel meer ruimtepuin. Hetzelfde risico bestaat na een botsing met afgedankt ruimtematerieel.

Overigens parkeren de meeste organisaties en bedrijven hun afgedankte onderdelen tegenwoordig in zogeheten kerkhofbanen om de aarde, een soort kosmische vluchtstrook waar de kans op botsingen met nog werkende satellieten veel kleiner is. Dat hebben landen zo afgesproken met het bureau voor ruimtezaken van de Verenigde Naties. Op zo’n vluchtstrook kan het afval in theorie miljoenen jaren onaangetast blijven zweven. Maar lang niet alle 30.000 stukken afval zitten in zo’n baan. De oude troep weghalen blijft daarom belangrijk.