Ondanks lange files nog steeds minder reizigers op het openbaar vervoer: waarom?
Telewerk is niet meer verplicht (straks wel opnieuw sterk aangeraden) en bijna alle scholen zijn open. De files op de weg zijn terug, maar toch telt het openbaar vervoer nog steeds beduidend minder reizigers dan voor corona. De NMBS vervoerde in oktober ongeveer 80 procent van haar reizigers in vergelijking met 2019, de Brusselse maatschappij MIVB 75 procent en De Lijn maar 60 procent. Wat speelt hier?
De treinen van de NMBS vervoeren al wekenlang 80 procent van de reizigers die de vervoersmaatschappij in 2019 telde. Maar hoger wordt het cijfer voorlopig niet. Het gaat om de gemiddelde bezetting van de treinen op een werkdag. In het weekend zijn er geen systematische tellingen.
Het lagere aantal reizigers kan voor een groot deel te maken hebben met de minder gunstige coronasituatie in Brussel. De hoofdstad is voor pendelaars de belangrijkste treinbestemming in ons land. Er gelden nog strengere regels voor telewerk en bovendien zijn er in Brussel vooral dienstenbedrijven en overheidsadministraties gevestigd. Daar is het telewerk makkelijker vol te houden dan in een productiebedrijf in Vlaanderen.
Al zijn er wel belangrijke verschillen. “Zo zat de pendeltrein van Leuven naar Brussel afgelopen maandag helemaal niet vol, maar vorige vrijdagavond was het bijvoorbeeld wel bijzonder druk op de treinen naar De Panne,” zegt woordvoerder Bart Crols. Ongetwijfeld met veel toeristen in de aanloop naar een zonnig weekend.
De MIVB rapporteerde half september nog 28 procent minder tramreizigers en 37 procent minder metrogebruik. Intussen ligt het aantal reizigers op zowat 75 procent van het niveau van 2019, zowel voor tram, bus als metro. Vooral de metro heeft dus weer reizigers gewonnen.
Ook Guy Sablon van de MIVB vermoedt dat het effect van het telewerk in Brussel speelt. De veronderstelling dat mensen het openbaar vervoer zouden vermijden omdat er nog steeds een mondmaskerplicht geldt, is volgens Sablon niet gegrond: “Onze reizigers zijn daar al anderhalf jaar lang aan gewend.”
De Lijn rapporteert duidelijk lagere cijfers. Afgelopen week waren er gemiddeld 60 procent van de reizigers in vergelijking met 2019. Er is wel een lichte toename want in de week van 27 september was het nog 51 procent. Karen Van der Sype van De Lijn ziet een verklaring in de lagere temperaturen en het slechtere weer, waardoor bijvoorbeeld fietsers toch weer de tram of de bus nemen.
De mogelijkheid bestaat dat de reizigersaantallen bij het openbaar vervoer nooit nog aan hun vroegere niveau zullen geraken, zegt Hajo Beeckman in "Het journaal":
Voor altijd minder reizigers op het openbaar vervoer?
Momenteel werkt 41 procent van de pendelaars nog regelmatig van thuis uit, tegenover 20 procent pre-corona. Als dat niet alleen een post-corona maar ook een permanent fenomeen wordt, dan kijken veel openbaar vervoersmaatschappijen aan tegen een definitieve afkalving van hun reizigersaantallen in het pendelsegment. Zowel de NMBS als buitenlandse treinoperatoren experimenteren daarom nu al met flexibele abonnementen om klanten aan zich te binden.
Door de mondkapjesplicht en de angst voor besmetting op te volle treinen of bussen rijden we vaker met de auto of met de fiets en de e-step
Onderzoek van het Kennis Instituut Mobiliteit (KIM) in Nederland wijst anderzijds ook op een individualisering van onze verplaatsingen: door de mondkapjesplicht en de angst voor besmetting op te volle treinen of bussen rijden we vaker met de auto of met de fiets en de e-step. Guy Sablon vermoedt dit ook: “Maar hopelijk is dit een tijdelijk fenomeen en verdwijnt dit na de winter van 2021-2022.”
Waarom zijn de cijfers van de NMBS en de MIVB beter dan die van De Lijn?
De slechtere cijfers van De Lijn vallen op. Eén hypothese is dat je de doorgaans kortere verplaatsingen via De Lijn makkelijker kan vervangen door een fiets- of autorit of een e-step. Voor de langere ritten via de NMBS is dat minder vaak het geval. Veel studenten in het hoger onderwijs en pendelaars zijn dan ook aangewezen op de trein als ze verder van de grote steden wonen en wanneer ze geen auto hebben.
Sowieso is het gebruik van het openbaar vervoer in de grotere steden zoals Brussel hoger omdat het autobezit er lager is en omdat bestemmingen makkelijker en snel via de bus, tram of metro bereikbaar zijn.