Wereldwijd 1 miljard euro minder inkomsten voor auteurs/componisten door coronapandemie
CISAC, de overkoepelende wereldorganisatie van auteursverenigingen (waaronder het Belgische Sabam), maakte gisteren haar "Global Collections Report" bekend. Daarin staat voor het eerst de precieze impact van de pandemie op de creatieve industrie, zowel op het vlak van inkomsten, als op het vlak van consumptie van culturele producties. Er lijkt meer slecht dan goed nieuws te rapen.
Het slechte nieuws: daling inkomsten door massale afgelasting van evenementen
Wereldwijd vielen de inkomsten uit auteursrechten terug van 10,3 tot 9,3 miljard euro. Een daling van 9,9% ten opzichte van 2019 oftewel een globaal inkomstenverlies voor auteurs van méér dan 1 miljard euro.
Voor Europa, dalen de inkomsten zelfs met 14,1% of een bedrag van liefst 800 miljoen euro. De zwaarste klappen vallen in Italië (-31,2%), Groot-Brittannië (-18%), maar ook in België (-16%). Het laatste cijfer komt concreet neer op 31,7 miljoen minder inkomsten voor al onze Belgische auteurs/componisten.
Festivals, concerten, spektakels, feesten en fuiven werden door de coronamaatregelen immers massaal afgelast. Uit zulke evenementen komen veel auteursrechten voort. Deze inkomsten daalden wereldwijd met meer dan 45%. In België kregen auteurs/componisten een vergelijkbare daling te slikken zowel voor festivals, concerten en fuiven (-45%) als voor theater- en dansvoorstellingen (-42%).
De pandemie heeft diepe wonden geslagen in het culturele weefsel. De impact zal zich mogelijk tot in 2023 laten voelen
Volgens Jan Hautekiet, voorzitter van de Belgische auteursrechtenvereniging Sabam, is deze crisis ondanks de recente herademing van de sector nog lang niet bezworen: "De pandemie heeft diepe wonden geslagen in het culturele landschap en die vragen tijd om te helen. Voorspellingen tonen aan dat de impact ervan nog tot ver in 2022, mogelijk zelfs tot in 2023, voelbaar zal blijven”.
Luc Gulinck, bestuurder van de beroepsvereniging voor muziekauteurs en muzikanten GALM (Genootschap Artiesten Lichte Muziek), treedt bij: "De dramatisch slechte cijfers komen natuurlijk niet als een verrassing. Wetende dat België gekend is om zijn levendige livesector, kan het niet anders dan dat we nu (en nog geruime tijd) mee in de klappen delen."
Vorige week onthulde een rapport van UKMusic, een overkoepelende organisatie voor de Britse muziekindustrie, nog dat een derde van de mensen in de (live-)muzieksector hun job verloren in 2020 als direct gevolg van de coronamaatregelen. Precieze cijfers voor België zijn voorlopig niet gekend, klinkt het bij het kabinet Vandenbroucke.
Het (relatief) goede nieuws: meer inkomsten uit streaming
Er staat ogenschijnlijk ook goed nieuws in het CISAC-rapport: door het uitbreken van de crisis was er een grote meervraag naar video-on-demand (VOD) abonnementen en het gebruik van muziekstreamingdiensten. De inkomsten uit deze "digitale auteursrechten" stegen in 2020 met 16,6% en vertegenwoordigen nu een aandeel van 26,2%, goed voor een totaal van 2,4 miljard euro.
Ook binnen Europa en België steeg de digitale consumptie met 14% oftewel 1,1 miljard euro voor Europa en 8,5 miljoen euro voor Belgische auteurs/componisten.
Maar ABBA-icoon, en tevens voorzitter van CISAC, Björn Ulvaeus, relativeert het positieve nieuws: “Toen covid toesloeg werd de creatieve sector in één ruk gekatapulteerd naar de digitale wereld. Dat legde twee vaststellingen bloot. Ten eerste zal streaming in de toekomst uitgroeien tot de belangrijkste bron van inkomsten voor scheppende kunstenaars. Maar ten tweede leveren die inkomsten, hoe snel ze ook groeien, momenteel geen eerlijke vergoeding op voor de makers, terwijl hun werken worden gedeeld met miljoenen fans over de hele wereld.”
Ulvaeus legt een pijnpunt bloot dat zeker ook op Belgische artiesten van toepassing is. Met haast nog enkel het podium als verdienmodel (omdat auteursrechten uit streaming nu eenmaal uiterst weinig opbrengen) zijn ze heel kwetsbaar.
De Europese Auteursrechtenrichtlijn is een belangrijke stap naar een faire digitale vergoeding.
Volgens Inge Vanderveken, "head of legal and international affairs" van Sabam, komt er wel enige beterschap: “Met de Europese Auteursrechtenrichtlijn is een belangrijke stap gezet naar een faire vergoeding voor werken die op internetplatformen gedeeld worden. Het komt er nu op aan om die richtlijn snel en correct om te zetten naar de Belgische wetgeving.”
Bovendien hebben ze bij Sabam, samen met de federale overheid, ook een covid-compensatie voor Belgische auteurs/componisten uitgewerkt: een systeem om hen (gedeeltelijk) te beschermen tegen het geleden verlies van 2020-2021. Er wordt voor elk van hen een soort van gemiddelde gemaakt van inkomsten tussen 2017-2019 en tegen het eind van het jaar zal dat bedrag dan worden bijgestort op de rekening van hun leden. Of dat voldoende zal zijn om iedereen in de sector er bovenop te helpen, zal nog moeten blijken.