Gemeente Zwijndrecht stelt 3M in gebreke en dreigt met strafklacht: "Onze inwoners worden gegijzeld"

De gemeente Zwijndrecht stelt 3M in gebreke voor de PFOS-vervuiling op en rond de terreinen van de Amerikaanse chemiereus. 3M moet zich binnen de twee weken engageren om de schade voor Zwijndrecht en zijn inwoners te vergoeden, of er komt een strafklacht met burgerlijkepartijstelling. De demarche komt nadat bleek dat veel inwoners van Zwijndrecht te hoge PFOS-waarden in het bloed hebben. Maar 3M zegt in een reactie dat die bloedwaarden niet het gevolg zijn van de "huidige activiteiten" van het bedrijf.

De Vlaamse overheid nam de voorbije weken bij zo'n 800 Zwijndrechtenaren bloedstalen af om de PFOS-waarden na te gaan. PFOS - uit de PFAS-familie - kan zoals bekend tot sommige vormen van kanker leiden. De resultaten van dat onderzoek waren alarmerend: bij 9 op de 10 geteste inwoners werden te hoge waarden vastgesteld.

Volgens de groene schepen Steven Vervaet worden de inwoners van Zwijndrecht "gegijzeld" en volstaan ook de strengere "no regretmaatregelen"die de Vlaamse overheid deze week nam - geen groenten uit eigen tuin eten in een straal van drie kilometer bijvoorbeeld - niet. Heel veel mensen zouden ondertussen weg willen uit Zwijndrecht, en ook bedrijven komen er minder graag investeren, zo gaf Vervaet aan.

"3M heeft eerder algemeen gereageerd en daarmee vallen ze eigenlijk in herhaling." Onze reporter Helen Goedgebeur is live aanwezig in Zwijndrecht. Bekijk hieronder haar verslag:

Videospeler inladen...

Met de resultaten van het bloedonderzoek in de hand wil de gemeente Zwijndrecht niet langer wachten om actie te nemen. "De bezorgdheid van onze inwoners is dermate groot dat we de plicht hebben die bezorgdheid te vertalen. Dat doen we via een aantal eisen en de juridische stappen die we willen nemen", zegt Zwijndrechts burgemeester André Van de Vyver.

Dat betekent allereerst dat er vanuit Zwijndrecht binnen de 14 dagen een engagement van 3M verwacht wordt. Het bedrijf moet aangeven dat het de geleden kosten wil vergoeden die zowel de gemeente zelf als haar inwoners geleden hebben. De gemeente verwacht ook complete transparantie over de meetgegevens.

Als dat niet gebeurt, volgt een strafklacht. De gemeente zal zich aansluiten bij de eerdere klachten die al werden ingediend door enkele inwoners van Zwijndrecht.

Tegelijkertijd worden ook een aantal eisen geformuleerd aan het adres van de Vlaamse overheid. Burgemeester Van de Vyver wil een uitbreiding van het bloedonderzoek naar een groter staal van de bevolking én de garanties dat de Vlaamse overheid een deel van de kosten draagt.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zegt tevreden te zijn dat Zwijndrecht - "in de voetsporen van de Vlaamse regering" - ook actie onderneemt. "Op dat vlak zijn we bondgenoten in de strijd tegen 3M. Uiteraard zullen we contact leggen om beide ingebrekestellingen op elkaar af te stemmen." Ze wijst er wel fijntjes op dat Zwijndrecht ook veiligheidsmaatregelen zou kunnen nemen tegen 3M, maar dat niet doet, "in tegenstelling tot Vlaanderen".

Hoorzitting bij Omgevingsinspectie

Ondertussen moet 3M zich ook nog op een ander front verdedigen. Deze namiddag vindt bij de Omgevingsinspectie - de vroegere milieu-inspectie - in Antwerpen een hoorzitting plaats. Daar moet het bedrijf de gegevens over haar uitstoot via de schouw voorleggen. Het moet daarbij kunnen aantonen dat het de omwonenden van de fabriek niet aan nog meer gezondheidsrisico's blootstelt.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir vraagt al enkele weken om die gegevens, maar kreeg ze voorlopig niet. Maar nadat de bloedwaarden bekend raakten, duwde Demir het gaspedaal in. Dinsdag gaf ze 3M twee dagen de tijd om de gegevens vrij te geven, en die twee dagen zijn nu dus om.

Na de hoorzitting zal de Omgevingsinspectie beslissen welke maatregelen ze neemt. Maar Demir gaf al een duidelijk beeld van wat die zouden kunnen zijn. Zo zei ze daarover in het Journaal: "Als het antwoord niet volstaat denk ik dat het heel duidelijk is: dan zullen sommige productieprocessen al dan niet tijdelijk gesloten worden. Ieders geduld is op."

3M: "Wij willen het beste voor alle partijen"

Bij haar bloedonderzoek concludeert de Vlaamse overheid dat er een duidelijk verband is tussen de hoge bloedwaarden en de aanwezigheid van 3M: hoe dichter bij het bedrijf, hoe hoger ze liggen,.

Het bedrijf ontkent ondertussen dat de huidige emissies aan de basis zouden liggen van de hoge PFOS-waarden in het bloed van de Zwijndrechtse bevolking. Het zegt dat te doen op basis van "wetenschappelijk bewijsmateriaal". Eerder zei het bedrijf ook al dat er geen causaal verband is aan te tonen tussen PFOS en het opduiken van een aantal ziektes, zoals sommige vormen van kanker.

3M zegt dat het debat van de voorbije week vooral "onnodige onrust" heeft veroorzaakt en dat het zelf constructief wil meewerken met de overheid. Zo zegt het bedrijf: "We willen eenvoudigweg het beste voor alle partijen - onze lokale gemeenschap, de burgers, het bedrijfsleven van België, de 350 mensen die in onze fabriek in Zwijndrecht werken, en de klanten en vitale industrieën die vertrouwen op de producten die we maken."

Een gedeeltelijke sluiting ziet het bedrijf niet zitten,. "Banen komen in gevaar, het voltooien van het Oosterweel-project komt in gevaar, vitale industriële bedrijven kunnen niet meer bediend worden." Door een sluiting, denkt het bedrijf, zou door een sluiting "het bedrijfsklimaat in België en Europa  ernstig verstoord worden.

Meest gelezen