Direct naar artikelinhoud
AnalyseLet's Go Urban

Zo ‘klungelig’ pleegde Sihame El Kaouakibi subsidiebedrog

Sihame El Kaouakibi.Beeld BELGA

De Vlaamse Inspectie voor Financiën heeft haar rapport klaar over de subsidiestromen naar de vzw’s van Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi. Sinds 2012 ontving ze exact 1.363.622 euro Vlaamse subsidies. Het rapport spreekt over ‘systematisch en symptomatisch misbruik van Vlaamse subsidiestromen’.

Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) vroeg aan de Inspectie voor Financiën alle subsidies die El Kaouakibi sinds 2012 aanvroeg en toegekend kreeg te onderzoeken. Alles samen ging het om maar liefst 18 dossiers en 1.363.622 euro. 

Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws konden het rapport van de Vlaamse overheid inkijken, en de bedragen zijn door minister van Financiën Matthias Diependaele bevestigd aan Belga. 

Wat voorafging

Het verhaal van El Kaouakibi is genoegzaam bekend. Ze werd als ‘wit konijn’ de hemel in geprezen als sociaal ondernemer, en timmerde via Open Vld aan een politieke carrière. De hoerastemming sloeg om toen bekend raakte dat er gesjoemeld zou zijn met de boekhouding van haar vzw’s, waaronder dansproject Let’s Go Urban, en dat ze subsidiegeld voor persoonlijke doeleinden zou hebben aangewend.

Het gerechtelijk onderzoek naar valsheid in geschrifte, fouten in de boekhouding, subsidiefraude, misbruik van vennootschapsgoederen en misbruik van vertrouwen bij Let’s Go Urban loopt nog steeds.

De conclusies zijn niet mals. Zo spreekt de Inspectie in haar rapport onomwonden over “subsidiebedrog”. Het gaat om dossiers waarbij voorschotten zijn betaald, maar waarbij achteraf nooit facturen zijn ingediend om die kosten te bewijzen. In één enkel dossier gaat het dan weer om facturen die ingeleverd zijn maar die niets te maken hebben met het project waarvoor de subsidie werd aangevraagd. 

Daarnaast ontdekte de Inspectie ook dat vergoedingen toegekend werden aan familieleden van El Kaouakibi in de vorm van kilometervergoedingen en vrijwilligersvergoedingen. “Soms werden onkosten wel heel klungelig ingediend”, licht Diependaele toe. “Zo deed een familielid van El Kaouakibi de boekhouding van Let’s Go Urban. Die stuurde een factuur voor maaltijdcheques door, maar geprint op briefpapier van het bedrijf waar dat familielid écht werkte en waar de vzw niets mee te maken had. Ik vermoed dat men op een bepaald moment in de omgeving van El Kaouakibi wel erg overmoedig werd.”

Ook telefoniekosten van Sihame El Kaouakibi zelf werden op het adres van de vzw ingediend. Het gaat steeds om kleine bedragen van enkele tientallen of honderden euro’s, maar ze komen wel systematisch terug in heel wat dossiers. “We kunnen hier echt spreken van systematisch en symptomatisch misbruik van subsidiestromen”, concludeert Diependaele. “Steeds dezelfde bedragen werden aan familieleden betaald zonder nota of uitleg. Maar die mensen hadden niets te maken met de vzw.” 

Hoe groot het totale bedrag aan subsidiebedrog precies is, weet de Inspectie niet. “Veel documenten ontbreken eenvoudigweg”, zucht Diependaele. “De hele boekhouding van Let’s Go Urban van voor 2018 is verdwenen en heel wat documenten zijn in handen van het gerecht.” In dat opzicht is het aangetoonde bedrog allicht maar het tipje van de ijsberg.

De fout van Gatz

Een groot deel van het rapport gaat over een subsidie van 400.000 euro die toenmalig Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld) in 2017 toekende aan El Kaouakibi. Die subsidie moest dienen om het Urban Center, het nieuwe danscentrum op het Kiel, te renoveren. Zonder nog maar één factuur gezien te hebben, gaf Gatz El Kaouakibi een voorschot van maar liefst tachtig procent: 320.000 euro. De inspecteurs vragen zich af waarom Gatz dit deed: “De juridische basis hiervoor is onduidelijk”, merken ze op. 

Diependaele duidt de twee fouten die de audit aanhaalt: “Er was geen decretale (wettelijke, red.) basis voor deze subsidie en dus kon het Vlaams Parlement zich er niet over uitspreken. Bovendien mocht hier enkel uitbetaald worden na voorlegging van facturen, en was het dus fout om voorschotten aan El Kaouakibi te verlenen.”

Lees ook

Voor de zomer ging voormalig Open VLD-politica Sihame El Kaouakibi wekenlang over de tong: ze werd ervan beschuldigd via haar vzw Let’s Go Urban miljoenen euro’s subsidie naar persoonlijke vennootschappen te hebben getransfereerd. Nu is het oorverdovend stil. De stilte voor de storm? Advocaat Mounir Souidi: ‘Ik vrees dat dit onderzoek héél lang kan duren.’

Bronnen binnen de regering laten weten dat Gatz het ‘cadeautje’ uitdeelde omdat er nu eenmaal geld over was binnen zijn departement. Ondanks aanmaningen heeft El Kaouakibi nooit facturen voorgelegd om de kosten te bewijzen. Volgens de voorlopig bewindvoerder van Let’s Go Urban (LGU) kan er ook maar 220.000 euro van de 320.000 euro bewezen worden. De rest, zo’n 100.000 euro, zou naar de privé vennootschap van El Kaouakibi gevloeid zijn.

Sven Gatz, die nu Brussels minister van Financiën is, wil niet reageren en verwijst naar het gerechtelijk onderzoek naar El Kaouakibi dat loopt. 

Vlaanderen wil centen terug

De kans dat de Vlaamse Overheid haar geld nog terug zal krijgen van El Kaouakibi is heel klein. LGU, de vzw van El Kaouakibi waarvoor ze subsidies aanvroeg, is immers failliet verklaard. Toch heeft de Vlaamse Overheid op 9 juli een aangifte van schuldvordering gedaan in het faillissement van LGU. Op die manier wil ze de 320.000 euro terugkrijgen die El Kaouakibi onterecht heeft gekregen. 

“Ik wil een statement maken dat we dergelijk misbruik met belastinggeld niet aanvaarden”, maakt Diependaele zich sterk. “Voorlopig vorderen we enkel nog het geld terug, maar de kans is groot dat de overheid zich nog burgerlijke partij zal stellen in het gerechtelijk onderzoek.” Vlaanderen mag stilaan in de rij gaan staan met alle andere gedupeerden. Ook de Inspectie gaat er in haar rapport niet van uit het geld ook echt terug te zien: “Het is niet duidelijk of het voorschot dat uitbetaald werd ooit zal kunnen gerecupereerd worden.”

Regels moeten strenger

Het rapport gaat niet alleen over subsidiefraude van El Kaouakibi; het staat ook bol van de fouten die de overheid zélf maakte. Vaak werden subsidies te makkelijk uitgekeerd en de besluiten “te vaag en te vrijblijvend opgemaakt”. Administraties keken nooit naar elkaar, waardoor El Kaouakibi makkelijk kon ‘shoppen’ bij verschillende diensten. De controles waren ook niet altijd even streng. Al is niet elke administratie even slecht in de leer: “Er bestaan belangrijke verschillen tussen de administraties en de wijze waarop zij dossiers opvolgen en de afrekening van subsidies afhandelen.”

Klopt, zegt Diependaele. “We zijn al een tijdje druk bezig om de spelregels strenger te maken. Binnenkort is het belangrijker te weten waarvoor een subsidie moet dienen in plaats van voor wie ze bestemd is. Alle subsidies krijgen een vervaldatum en departementen moeten hun subsidies jaarlijks strenger evalueren. Ook gaan we de Inspectie vragen om steekproeven te doen naar specifieke dossiers en daar dieper te graven.” Al concludeert Diependaele dat de schuld nog altijd bij El Kaouakibi ligt en niet bij de overheid: “Het is niet omdat de rookmelders soms gefaald hebben, dat mevrouw El Kaouakibi het recht had om de boel in brand te steken.”