De 3M-site in Zwijndrecht — © ISOPIX
Het is niet bij een dreigement gebleven: 3M kon geen antwoord geven aan inspectie en moet productie nu deels stilleggen
Ze had ermee gedreigd en minister Zuhal Demir (N-VA) voert haar dreigement nu ook uit: 3M moet een deel van zijn fabriek in Zwijndrecht tijdelijk stilleggen. Het chemiebedrijf kon immers niet bewijzen dat het vandaag geen PFAS-stoffen meer uitstoot. Eerder deze week was uit een bloedonderzoek gebleken dat honderden omwonenden te veel PFOS, een type PFAS, in hun bloed hebben.
Amper 9 procent van de 800 deelnemers aan het bloedonderzoek had een veilige PFOS-waarde in zijn of haar bloed. Voor die onthutsende vaststelling moest een delegatie van 3M zich donderdag komen verantwoorden bij de milieu-inspectie. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wou eindelijk duidelijkheid van de Amerikaanse chemiereus. Die kreeg nog één keer de kans om te bewijzen dat de fabriek in Zwijndrecht de omwonenden niet langer blootstelt aan PFAS-stoffen.
Het slaagde daar niet in. Volgens de inspectie kon 3M geen helder antwoord geven op de vraag of omwonenden nog werden blootgesteld aan PFAS-emissies. Uit het verslag van de hoorzitting blijkt dat 3M vindt dat het onvoldoende tijd had om zich voor te bereiden. Feit is dat het departement Omgeving al maanden vraagt naar meer informatie over de emissies.
Om verdere blootstelling te voorkomen, moet 3M nu alle PFAS-gerelateerde processen stopzetten. Het zou gaan om een derde van alle activiteiten in Zwijndrecht. Vrijdagavond laat was er nog een bijzondere ondernemingsraad. De vakbonden willen zeker zijn dat er nog veilig gewerkt kan worden en willen loonverlies voorkomen.
De voorbije dagen dreigde het bedrijf met banenverlies en vertragingen voor de Oosterweelwerken indien de overheid de fabriek zou stilleggen. Vrijdagavond reageerde de bedrijfstop diplomatisch. Ze is het oneens met het besluit, maar zal de betrokken activiteiten stilleggen en wil “blijven samenwerken” met Vlaanderen om “alle vragen te beantwoorden”. Het vraagt “een redelijke overgangsperiode” om meer inzicht te krijgen in de emissies.
“Nog drie gram”
Enkele uren voor het besluit bekendraakte, verklaarde topvrouw Rebecca Teeters dat er jaarlijks nog drie gram PFAS-stoffen uit de schouw in Zwijndrecht komen. Dat is te weinig om de hoge concentraties in het bloed van omwonenden te verklaren, zei ze in een opmerkelijk interview met de VRT. “De gemeten waarden tonen aan dat ze niets te maken hebben met de huidige emissies van 3M, en alles met de historische vervuiling van de voorbije jaren.” Nog volgens Teeters hebben de eigen werknemers van 3M bloedwaarden die tot tien keer hoger liggen dan wat bij omwonenden gemeten is, zonder nadelige effecten.
De komende maanden wil de Vlaamse regering iedereen die binnen een straal van 5 kilometer woont de kans geven zijn of haar bloed te laten analyseren. Volgens Vlaams minister van Gezondheid Wouter Beke (CD&V) komen zo’n 70.000 omwonenden in aanmerking. De kosten voor de operatie wil hij verhalen op 3M. Voor omwonenden met te hoge PFAS-waarden kan het volgens de minister een extra motivatie zijn om de maatregelen, zoals zelf geteelde groenten goed wassen, na te leven. Er komt een preventieadviseur waarbij omwonenden terechtkunnen met vragen over hun gezondheid en de te volgen maatregelen.
