‘Over één ding was iedereen het eens: Sabena had nooit failliet moeten gaan’
Intriges! Sloten champagne! Vrouwen in strakke uniformen! Nee, niets leent zich beter voor een televisiereeks dan het verhaal van Sabena, het allerlaatste kroonjuweel van België. Op 7 november is het precies 20 jaar geleden dat de luchtvaartmaatschappij de boeken neerlegde. Canvas herdenkt het faillissement en de 80 voorgaande jaren met een vijfdelige reeks.
Pascal Verbeken, programmamaker: “Sabénien zijn was meer dan een beroep, het was een levenshouding. Het Sabena-uniform mogen dragen was de grote droom van vele generaties jongens en meisjes, van Luik tot Oostende. De maatschappij stond voor ontdekking, avontuur. Weg van de Belgische grijsheid. De onwaarschijnlijke manier waarop Sabena verkwanseld is, betekende niet alleen een trauma voor de meer dan 7.500 werknemers, maar voor het hele land. Het is nog altijd het zwaarste faillissement in België.
“Eigenlijk stond Sabena symbool voor België. In het verhaal zitten de enorme ambities van een klein land, zoals de Afrika-droom. Je ziet ook de Belgische taalkwestie opduiken: hoe hoger je in de hiërarchie van het bedrijf klimt, hoe meer Franstaligen je aantreft. De voorschriften voor de kapsels en uniformen van stewardessen zeggen ook iets over de evolutie van de zeden in dit land. De eerste generatie moest ongehuwd en kinderloos zijn. Huwen betekende ontslag. Er valt een straffe Mad Men-achtige reeks te maken over het Sabena van de jaren 50.”
Maar Sabena was niet alleen glamour. Er waren ook crashes en drama.
“Als kind bracht ik meerdere zomervakanties door op de witloofboerderij van een familie in Berg-Kampenhout. Daar hoorde ik voor het eerst van het Sabena-vliegtuig dat in 1961 in het dorp was neergestort – de grootste vliegramp uit de Belgische geschiedenis, 73 inzittenden kwamen om. Mijn nicht Laura getuigt in de reeks hoe ze als jonge vrouw op het veld werkte toen het vliegtuig vlakbij crashte. Die plek bleef lang een open wonde in het dorp. In de reeks getuigt een piloot dat hij om de hoek woonde, maar nooit naar de plek is gaan kijken.”
De donkerste bladzijde uit de Sabena-geschiedenis blijft het faillissement.
“Over één ding was iedereen die we spraken het eens: Sabena had nooit failliet moeten gaan. De maatschappij is jarenlang mismeesterd door bestuurders en politici, en uiteindelijk leeggeplunderd. De crash van Sabena was an accident waiting to happen. Financieel beheer was nooit een prioriteit. Was er een put, dan vulde de Belgische staat die wel. Er was een groot gevoel van onaantastbaarheid.
“Tot vandaag heerst bij de Sabéniens een gevoel van woede en pijn. Zelf was ik vooral getroffen door het verhaal van Filip Van Rossem. Als woordvoerder van de piloten was hij altijd messcherp voor bestuurders en politiek. Daardoor werd hij later persona non grata in de luchtvaartwereld, en betaalde hij psychisch en fysiek een grote prijs. Als je hem voor de camera ziet, spreken de beelden voor zich. Maar je ziet ook een man met een rechte rug die met trots over zijn Sabena-tijd spreekt.”
Sabena, vanavond om 21.35 uur op Canvas.
© Humo