Wat is het verschil tussen een zelftest en een sneltest bij de apotheek?

Welke test is het meest geschikt?

Sinds 1 november kan u bij de apotheek terecht voor een gratis sneltest bij symptomen die op Covid-19 kunnen wijzen. Een online-evaluatieformulier van Sciensano bepaalt op basis van de aard en duur van uw symptomen sinds kort wat aangewezen is. Wie ouder is dan zes en maximaal vijf dagen last heeft van mogelijke Covid-19-symptomen zoals hoesten, koorts en geur- of smaakverlies, wordt naar de apotheek verwezen voor een sneltest. Wie al langer symptomen heeft, krijgt een PCR-test aanbevolen. 

“Bij een besmetting is de virale lading na vijf dagen doorgaans te laag om nog door een sneltest te worden opgepikt”, verklaart viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) dat verschil. Wie erg milde symptomen heeft, bijvoorbeeld enkel keelpijn, moet zich volgens de zelfevaluatietool niet laten testen. “Spreek je af met risicopatiënten zoals oudere familieleden, dan kan je als extra preventiemaatregel toch een zelftest doen”, zegt Van Gucht.

Ook wie terugkeert uit een hoogrisicogebied komt in aanmerking voor een gratis sneltest bij de apotheek.

Heeft een zelftest nog zin als je gevaccineerd bent?

Ja. “Wie gevaccineerd is, maakt bij een besmetting doorgaans minder viruspartikels aan”, zegt Steven Van Gucht. “De virale lading kan in het begin van een infectie tijdelijk hoog zijn, om vervolgens snel te dalen, bijvoorbeeld al na twee dagen in plaats van de meer gebruikelijke vijf.” De lagere virale lading verkleint de kans dat een zelftest een besmetting bij gevaccineerden oppikt. 

Maar Van Gucht wijst erop dat het primaire doel van een zelftest niet is om een besmetting vast te stellen, wel om te bepalen of je besmettelijk bent. “Een zelftest geeft aan of je op het moment dat je hem afneemt besmettelijk bent”, zegt Van Gucht. “Een gevaccineerde met een lagere virale lading zal minder besmettelijk zijn en een zelftest blijft een goede manier om dat vast te stellen.”

Van Gucht herinnert eraan dat een zelftest niet sluitend is. “Bij een positieve test ga je beter in afzondering en laat je een PCR-test doen ter bevestiging. Maar een negatieve uitslag is geen garantie dat je niet besmettelijk bent. Het kan een vals-negatief resultaat zijn, en de virale lading kan enkele uren of dagen later wél hoog zijn. Meerdere tests afnemen kan helpen om de betrouwbaarheid te verhogen.”

Wat is het verschil tussen een zelftest en de sneltest bij de apotheek?

In beide gevallen gaat het om een antigeentest, die bepaalde viruseiwitten opspoort. Het verschil zit in de manier waarop de test wordt afgenomen. “Een sneltest bij de apotheek gebeurt met een langere wisser, dieper in de neus”, zegt Georges Verpraet van de Algemene Pharmaceutische Bond (APB). De apotheker is daarbij doorgaans ook net iets gemotiveerder dan uzelf. “Omdat het zo irritant is, is het voor mensen vaak moeilijk om een wisser diep en lang genoeg rond te draaien”, zegt Verpraet. “De apotheker heeft daar geen last van. De achterliggende technologie is dezelfde, maar een betere staalname vergroot de kans op een betrouwbaar resultaat.”

Waarom zou ik dan nog een zelftest doen?

Wat je zelf doet, doet de apotheker beter, en sinds kort dus ook gratis, onder bepaalde voorwaarden. De zelfevaluatietest van Sciensano genereert automatisch een code waarmee u bij de apotheek of in een testcentrum terechtkunt. Wat aan de symptoomknoppen draaien volstaat dus om als quasi asymptomatische snoodaard een gratis test te versieren.

“Het systeem staat nog maar pas op poten en is niet onfeilbaar”, zegt Verpraet. “De apotheker is geen politieagent en kan enkel afgaan op het verhaal van de klant. Het is nog te vroeg om te zeggen of mensen er misbruik van maken, maar we rekenen op de burgerzin.”