Value Trading, eerder bekend onder de naam Tony Goetz, is sinds 2002 actief in de Jacob Jacobsstraat en verwerkt mijnengoud, oud goud en oud zilver. Het bedrijf stelt 26 mensen tewerk. In juni diende de raffinaderij een aanvraag in voor de verlenging van haar omgevingsvergunning. Daarop werden door buurtbewoners bijna 2000 bezwaarschriften ingediend. In september adviseerde het Antwerpse college om de raffinaderij een vergunning van maximaal drie jaar te verstrekken met het oog op een herlocatie. Het dossier ligt nu bij de provincie, die ten laatste op 16 januari een beslissing moet nemen.

Dinsdagavond organiseerde Value Trading in de wijk een infomoment voor de buurt om haar activiteiten toe te lichten en om de bewoners gerust te stellen. Alleen verliep dat niet zoals voorzien. Tientallen joods-orthodoxe bewoners die rondom de raffinaderij wonen, protesteerden tegenover het gebouw waar het infomoment plaatsvond. “Wat kunnen ze mij nog vertellen? Mijn man is dood”, zegt een van de vrouwen. “Ik ben alleen achtergebleven met acht kinderen.” Allemaal hebben ze een verhaal. Hun man of hun vader die kanker kreeg en stierf. “We kennen tientallen mensen die allemaal ziek zijn geworden. Hoe veel slachtoffers moeten er nog vallen? Een fabriek als deze hoort niet in het centrum van de stad. Als onze overheid echt zo sterk bezig is met het milieu, hoe kan het dan dat Value Trading hier nog steeds zijn ding kan doen?”

Gouden rook

Ze zitten vol ongeloof, vol verontwaardiging. Ze willen het verhaal van Value Trading niet horen. Ze zijn er rotsvast van overtuigd dat de raffinaderij de oorzaak is van de vele zieken in hun buurt. “Heb je de rookpluimen al eens gezien die ze uitstoten? Ze maken ons ziek.”

Gouden rook, noemt Sylvain Zajfman het. Hij is een van de trekkers van het protest. Hij woont in de buurt en kent tientallen mensen die de afgelopen jaren aan kanker overleden zijn, zegt hij. “De meesten aan longkanker.” Hij geeft ons een lijst met namen, geboortedata en sterfdata. Zo’n dertig mensen, gestorven tussen 2016 en nu. Op een kaartje van de joodse wijk plaatste hij rode en zwarte bolletjes. “Rood verwijst naar de mensen die ziek werden, zwart naar degenen die zijn gestorven.” Het is ook voor hem een uitgemaakte zaak: het is de raffinaderij die de mensen ziek maakt.

Hij gidst ons door enkele straten, wandelt een synagoge in waar de ene vaak kwam, een andere synagoge waar rabbijn Aron Cohen werkte. “Ook gestorven aan kanker.” Hij opent een deur, wijst naar een belletje in de ingang van een appartementsgebouw waar vandaag nog een weduwe woont. “Wij vragen geen luxe. God heeft ons gratis gegeven wat we het meest nodig hebben: lucht en water. We vragen niet meer dan dat.” “We zoeken geen problemen. We willen hier gewoon rustig en gezond leven”, zeggen de vrouwen, die enkel anoniem willen reageren. “Een nieuwe vergunning verlenen is onmenselijk.”

Niet onderbouwd

Binnen is ondertussen het infomoment gestart. Meer dan een handvol luisteraars heeft Value Trading niet kunnen motiveren om te komen luisteren. Nochtans hoopte het bedrijf de bezorgdheden op deze manier weg te kunnen nemen. Want, zo slaat woordvoerder Frederik Picard mea culpa, er was een duidelijk gebrek aan informatie over de werking van Value Trading.

De goudraffinaderij maakt zich sterk dat haar activiteiten geen impact hebben op de gezondheid van de buurtbewoners. “Het onafhankelijke studiebureau SGS heeft metingen gedaan voor het afvalwater en de luchtemissies en die tegenover de normwaarden gezet die de overheid hanteert. Daaruit blijkt dat we voor nagenoeg alle waarden onder de norm zitten. Enkel voor nitraat is er een overschrijding gemeten, maar het Agentschap Zorg en Gezondheid maakte daar in haar advies geen opmerking over”, aldus Picard.

Het bedrijf stelt bovendien dat haar werknemers elke twee jaar aan een medische check-up worden onderworpen. “Dat is door de overheid verplicht. In de twintig jaar dat het bedrijf actief is, is er nog nooit een kankergeval vastgesteld onder de werknemers. De beweringen van de buurtbewoners zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. Er bestaan ook geen cijfers van het aantal kankergevallen per wijk in Antwerpen. Toch wijzen ze met de vinger naar Value Trading.”

Naar aanleiding van de bezwaren van de buurtbewoners, zegt het bedrijf nu op eigen initiatief ieder kwartaal een officiële luchtmeting en een jaarlijkse watermeting te zullen laten uitvoeren door SGS. “Alle info over emissies en lozingen zullen binnenkort ook op de website van Value Trading te raadplegen zijn.”

Maar een verhuis op korte termijn ziet het bedrijf niet zitten. “We vragen een verlenging van onze vergunning voor tien jaar. Geen twintig jaar meer. We staan open om met de stad Antwerpen te kijken naar een herlokalisatie. Weliswaar onder bepaalde voorwaarden.” Een industrieterrein zou voor de hand liggend zijn. “Maar dan word je wel erg kwetsbaar als je bepaalde hoeveelheden goud in huis hebt. Bovendien zijn we nu heel makkelijk te bereiken. We zitten vlak bij het hart van de diamantwijk.”