Nu zelftesten een hoofdrol krijgen in de strijd tegen het coronavirus: waar koop je ze, hoe werkt het en is het resultaat betrouwbaar?

Je kan een antigeen-zelftest kopen bij de apotheek, maar ook in sommige supermarkten of drogisterijen zijn ze te vinden. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) heeft een lijst opgesteld met 11 aanbevolen merken, die je kan terugvinden op hun website. 

“Zelftests mogen vrij verkocht worden in alle winkels, zolang ze conform op de markt werden gebracht (dat wil zeggen dat op de verpakking een CE-markering gevolgd door vier cijfers moet staan), de distributeur is geregistreerd bij het FAGG en de verpakking en handleiding in de drie landstalen is voorzien”, geeft het FAGG nog mee. 

Wie een zelftest koopt bij de apotheker betaalt daarvoor zo’n 7 à 8 euro. Personen die recht hebben op een verhoogde verzekeringstegemoetkoming, kunnen wekelijks twee testen per week aankopen aan 1 euro.

In sommige winkels worden verpakkingen met meerdere tests verkocht, wat per stuk vaak iets goedkoper uitkomt. 

Een zelftest is niet nuttig als je minder dan 3 maand geleden Covid-19 had, want het resultaat kan nog steeds beïnvloed worden door die eerdere besmettingen. 

Een vaccinatie tegen het coronavirus heeft geen invloed op het resultaat van een antigeenzelftest. 

Antigeentesten meten de aanwezigheid van bepaalde eiwitten en moeten niet in een labo worden geanalyseerd. Er zijn twee soorten antigeenzelftesten op de markt. De meest voorkomende werkt net zoals een PCR-test met een neuswisser. Daarmee ga je zo’n 2 centimeter diep in je neus, waarna je enkele ronddraaiende bewegingen maakt. Herhaal dat in het andere neusgat. Vervolgens dop je de kop van het wattenstaafje in een buisje met vloeistof. Nog even nijpen op het wattenstaafje, en dan mag het dopje op het buisje, dat je een minuutje laat staan. 

Minder vervelend volgens velen is de speekseltest. Daarbij moet je erop letten dat speeksel van achteraan in de keel wordt gebruikt voor de test. Even de keel schrapen dus, en dan spuwen in een opvangbakje of -zakje. Met een pipet zuig je dan wat van het speeksel op om toe te voegen aan het bijgeleverde buisje met vloeistof. Ook dat buisje laat je nadien een minuutje rusten. 

De laatste stap is zowel bij de neustest als bij de speekseltest dezelfde: enkele druppels van de vloeistof met daarin de staalafname op een testcassette, en 15 tot 20 minuten later verschijnen één (negatief) of twee (positief) streepjes. 

Vergeet ook niet om voor en na het afnemen van de test grondig je handen te wassen. 

Een positief resultaat betekent hoogst waarschijnlijk dat je besmet bent met het coronavirus. Je moet onmiddellijk in isolatie gaan, en het resultaat moet bevestigd worden door een PCR-test. Daarvoor moet je niet langs de huisarts, maar kan je een activatiecode aanvragen via de zelfevaluatietool of via het callcenter (078/78 78 50).

Is je zelftest negatief? Dit betekent dat je momenteel waarschijnlijk niet besmettelijk bent. 

“De antigeen-zelftesten hebben identiek hetzelfde werkingsmechanisme als de antigeen-sneltesten die door professionele zorgverleners worden gebruikt, en zijn in die zin dus even betrouwbaar”, legt het FAGG uit. Wat wel voor een verschil zorgt: het soort staal dat wordt gebruikt. Bij een sneltest uitgevoerd door zorgpersoneel wordt dat staal namelijk dieper uit de neus gehaald dan bij een zelftest, en bovendien is er bij een zelftest minder controle over het correct uitvoeren van de test. Die zaken kunnen invloed hebben op het resultaat. Het is echter niet de bedoeling dat je bij jezelf de wisser dieper dan 2 à 3 centimeter in de neus steekt. 

“De zelftesten zijn dus niet 100 procent betrouwbaar, maar gemiddelde en hoge virale ladingen zullen meestal correct worden gedetecteerd”, aldus het FAGG. 

Naast de kwaliteit van het afgenomen staal, is ook de temperatuur belangrijk. Een test bewaar je liefst op kamertemperatuur, nooit in de koelkast of vriezer. In de koude presteren de tests minder goed, zo bleek begin dit jaar toen een aantal journalisten een vals positieve test hadden afgelegd bij een temperatuur van zo’n 6 graden.