Steven Van Gucht: ‘Het is niet het moment om naar elkaar te wijzen en te zeggen dat het aan een ander ligt’
Volgens nieuwe prognoses van biostatistici van de Universiteit Hasselt en Antwerpen zal de vierde coronagolf pieken tussen eind deze maand en de tweede helft van december. Hoe hoog die piek wordt, hangt af van de viruscirculatie in de komende twaalf dagen. In het beste scenario zullen er 640 covidpatiënten op intensieve liggen, in het op dit moment meest realistische 750, in het slechtste scenario 1.200 - net zoveel als tijdens de eerste golf. Hoe snel de cijfers nadien zullen zakken, is onduidelijk. ‘We krijgen het plateau best zo laag mogelijk voor de eindejaarsfeesten.’
We vallen in herhaling, maar: de dagelijkse coronacijfers zijn niet om vrolijk van te worden. Nog nooit werden er in Vlaanderen zoveel besmettingen vastgesteld als nu. Voor heel België klokken we af op een gemiddelde van ruim 11.000 besmettingen per dag, met een uitschieter van 20.537 afgelopen maandag. Enkel op 27 oktober vorig jaar lag dat cijfer hoger. Ook in de ziekenhuizen blijft het de verkeerde kant opgaan, met een stijging van twintig procent van het gemiddeld aantal dagelijks opnames, tot 268. De voorbije dagen ging het zelfs om 280 en 300 opnames. Daardoor liggen er vandaag bijna 3.000 covidpatiënten in onze ziekenhuizen, waarvan 603 op intensieve zorgen. De cijfers blijven stijgen, zonder vertraging.
Wetenschappers van de universiteiten van Antwerpen en Hasselt hebben prognoses gemaakt over het verdere verloop van de vierde golf. In het beste scenario bereiken we eind november de piek, in het slechtste de tweede helft van december. Om de verschillende scenario’s te berekenen, hielden ze rekening met het reproductiegetal, dat aangeeft hoe snel het virus zich verspreidt. Het zegt hoeveel mensen worden besmet door één persoon met Covid-19. Half oktober is de R-waarde beginnen te stijgen van 1 naar 1,4. De jongste weken is het gedaald naar 1,12 waarop het nu min of meer stabiel blijft.
De gele curve gaat uit van het slechtste scenario, waarbij het reproductiegetal tot begin december stijgt. Dat zou betekenen dat we in de tweede helft van december de piek van de vierde golf bereiken, met een bezetting op intensieve van meer dan 1.200 bedden - te vergelijken met het hoogtepunt van de eerste golf. “Dit scenario moeten we absoluut vermijden”, beklemtoont professor Steven Van Gucht, viroloog bij Sciensano. Op dat punt zal er wellicht nog meer zorg moeten worden uitgesteld dan tijdens de eerste golf, omdat er door personeelsuitval vandaag minder bedden op intensieve beschikbaar zijn.
De blauwe curve toont dat we half december zullen pieken, met iets meer dan 800 patiënten op intensieve, als de R-waarde gelijk tot in december.
De groene curve toont wat er gebeurt als de R-waarde vanaf volgende week begint te dalen. Met 750 bedden op intensieve zouden we in de eerste helft van december de piek bereiken. “Dit scenario is op dit moment het meest waarschijnlijke”, zegt Van Gucht, die erop wijst dat ook andere modellen met andere methodologieën spreken over een piekbelasting van 750 bedden.
De rode curve toont dat er nooit meer dan 650 patiënten op intensieve zullen liggen, als het R-getal meteen daalt. De oranje curve heeft het over 640 patiënten, wanneer het R-getal snel en stevig daalt. Dat zijn weinig waarschijnlijke scenario’s.
Na de piek zullen de besmettingscijfers wellicht op een plateau blijven steken. Dat moeten we zo laag mogelijk krijgen.
Wat er na de piek van de golf volgt, is koffiedik kijken. “In deze modellen gaan de curves nadien heel netjes naar beneden maar dat lijkt me overdreven optimistisch. Het is waarschijnlijker dat ze op een plateau zullen blijven hangen, zoals in het verleden ook al gebeurde. Dat wil zeggen dat we de winter zullen ingaan met een plateau van ziekenhuisbelasting. Hoe lager dat plateau, hoe liever. Want door de vele sociale contacten tijdens de eindejaarsperiode zouden de besmettingscijfers wel eens een boost kunnen krijgen. Ook griepgevallen in januari en februari zouden de ziekenhuizen nog verder onder druk kunnen zetten.”
In het voorjaar schoof coronacommissaris Pedro Facon 500 bezette bedden op intensieve naar voren als de grens waaronder we aan versoepelingen kunnen denken. Nu stelt niemand zulke doelen. “Die vijfhonderd was een politieke drempel, geen magisch getal”, reageert Van Gucht.
“We moeten de curve ombuigen en dan zo laag mogelijk houden. Dat wordt een heel grote opgave. Als iedereen de nieuwe maatregel opvolgt, gaat het ons lukken, daar ben ik van overtuigd. Een jaar geleden zou dat onvoldoende geweest zijn, maar nu kunnen we rekenen op de verdedigingslinie van de vaccins. Als we nu met met z’n allen - in gelijk welke sector, van gelijk welke leeftijd - aan hetzelfde zeel trekken, zal dat volstaan. Het is niet het moment om naar elkaar te wijzen en te zeggen dat het aan een ander ligt.”
Op een dag zal iedereen besmet geraken, maar we moeten dat zo lang mogelijk uitstellen en zoveel mogelijk spreiden, zodat de ziekenhuizen het kunnen bolwerken. Nu zitten we op dat vlak in de rode zone.
Een maand geleden zei Van Gucht dat hij de kans waarschijnlijk acht deze winter het coronavirus op te lopen. “Maak ik mij daar zorgen om? Nee. Ik reken erop dat het vaccin me beschermt tegen de meest ernstige klachten”, klonk het toen. Vandaag staat de viroloog nog steeds achter die uitspraak.
“Op dat ogenblik werd ik op veel etentjes en recepties uitgenodigd, waarbij het CST de enige barrière was. Ik vermoedde dus dat het virus vrij zijn gang zou kunnen gaan - wat nu ook blijkt - waardoor het niet ondenkbaar was dat ik besmet zou geraken. Omdat ik toen veel bezorgde mails kreeg van mensen die schrik hadden van een besmetting, wilde ik hen geruststellen dat je niet te hard voor de gevolgen moet vrezen als je niet tot een risicogroep behoort en dubbel gevaccineerd bent.”
Met die uitspraak wilde Van Gucht absoluut niet zeggen dat het oké is dat iedereen deze winter besmet raakt. “Op een dag zal iedereen besmet geraken, maar we moeten dat zo lang mogelijk uitstellen en zoveel mogelijk spreiden, zodat de ziekenhuizen het kunnen bolwerken. Nu zitten we op dat vlak in de rode zone. Op mijn eerste persconferentie na de zomervakantie heb ik een vierde golf voorspeld, die mogelijk duizend covidpatiënten op intensieve zou doen belanden. Toen kreeg ik veel kwade mails: ‘zijde daar weer, ja?’ We hebben hier dus zeker voor gewaarschuwd.”