Eén geval van Zuid-Afrikaanse variant in ons land bevestigd: “Voorzichtigheid is nodig, paniek niet”

Lees alles over het coronavirus in ons dossier

De nieuwe variant, die voorlopig B.1.1.529 heet, lijkt in het zuiden van het Afrikaanse continent te zijn ontstaan. Wereldwijd wordt met veel onrust gereageerd omdat ze mogelijk nog besmettelijker is dan de deltavariant (Lees hier alles wat we al over de nieuwe variant weten).

Tot nu toe is de variant één keer vastgesteld in ons land. Het gaat volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke om iemand die uit het buitenland terugkeerde en niet gevaccineerd was tegen het coronavirus. De persoon in kwestie testte op 22 november positief. Volgens viroloog Marc Van Ranst kwam de patiënt terug van Egypte op 11 november en ontwikkelde hij of zij de eerste symptomen van het virus pas elf dagen later.

Volgens Vandenbroucke is er op dit moment “geen reden tot paniek”. “Voorzichtigheid en wetenschappelijke analyse zijn zeker nodig. Het is een verdachte variant, maar we weten niet of die heel gevaarlijk is.” In afwachting van die analyse kondigt de federale regering wel een inreisverbod af voor niet-Belgen uit landen in zuidelijk Afrika. Verschillende andere EU-lidstaten zoals Duitsland, Italië en Nederland gingen ons land eerder op de dag al voor. “Uit voorzorg moeten we alle transmissiekanalen stopzetten. Wij sluiten ons daarbij aan”, aldus Vandenbroucke.

Volgens viroloog Bruno Verhasselt (UZ Gent) komen er bij de nieuwe variant mutaties voor die doen vrezen dat de effecten van het vaccin of de immuniteit van eerdere infecties ontweken kunnen worden. “We weten dat het virus mutaties draagt in verschillende gebieden van zijn genoom”, legt Verhasselt uit. “Er is reden tot voorzichtigheid. Het is theoretisch mogelijk dat de antilichamen die met de huidige vaccins worden opgewekt minder werken tegen deze variant.”

“In de landen waar deze variant gedetecteerd wordt, moeten ze goed bekijken wat er mee gedaan wordt”, zegt Verhasselt. “Maar het is normaal dat in andere landen het inreizen uit die landen wat beperkt wordt. Dat is een logische beslissing.” Als het op een plaats voorkomt, kan je slechts op één manier voorkomen dat het zich verspreidt over de wereld. Dat is door die regio af te sluiten. “Of het nodig is? Het is alleszins een voorzorg.” 

De microbioloog gaat er echter niet automatisch van uit dat de nieuwe variant sowieso besmettelijker zal zijn dan de huidige deltavariant. Er duiken regelmatig varianten op en die halen niet altijd de bovenhand in de voortdurende competitie onder virussen. Dat de nieuwe variant in Zuid-Afrika goed boert, betekent niet noodzakelijk dat hij wereldwijd potten zal breken. 

“Het hangt er van af waar het virus terechtkomt en wat er ter plaatse al aanwezig is. Als er zeer weinig infecties zijn, zal zo’n variant automatisch dominant worden. Als ze in competitie moet gaan - bijvoorbeeld met de deltavariant - zal ze moeten winnen.” Of dat lukt, is nog niet zeker volgens Verhasselt. “Er zijn nog relatief weinig gevallen. Het is dan ook erg moeilijk om al uitspraken te doen over de klinische effecten van deze mutaties. In regio’s in Zuid-Afrika is hij wel heel snel de dominante variant geworden. Maar het is nog te vroeg om te zeggen dat deze variant zich beter verspreidt dan de deltavariant die vandaag wereldwijd circuleert.”

De bezorgdheid gaat in eerste instantie dus over de eventuele resistentie van de nieuwe variant. “Het gaat om een immuun-invasieve variant die antilichamen beter ontloopt”, zegt Verhasselt. “We moeten nu op basis van grotere aantallen zien hoe krachtig de huidige vaccins ertegen zijn.” 

Het is nog te vroeg voor definitieve conclusies. “Louter theoretisch zie je dat deze variant troeven heeft tegenover de variant die nu circuleert. Omdat die extra mutaties heeft. Maar ‘the proof of the pudding is in the eating’. Laten we niet op voorhand paniek zaaien omdat we een gemuteerde variant hebben.”

Herbekijk ook: Viroloog Marc Van Ranst over nieuwe variant