Na de zaak-De Pauw: ‘Moeten we medelijden hebben met mannen die vandaag geen eikels meer mogen zijn?’

Vooraf zeiden experts dat een veroordeling van de bekende tv-maker het aantal aangiftes zou doen stijgen. Zullen de acht vrijspraken in de zaak-De Pauw dan net geen afschrikkend effect hebben? 

Liesbeth Kennes: “Als ik de reacties op sociale media lees, merk ik dat veel mensen niet goed weten hoe het gerecht werkt. Dat Bart De Pauw acht keer is vrijgesproken, betekent dat er geen bewijzen zijn gevonden voor die feiten, het betekent niet noodzakelijk dat hij ze niet gepleegd heeft. Deze onwetendheid is een probleem. Ik vind het daarom altijd een goede zaak dat er diepgaand bericht wordt over dit soort processen.” 

Dat De Pauw veroordeeld is ten aanzien van vijf vrouwen, sterkt de andere acht vrouwen, zei hun advocate. Hoe belangrijk is het om voor je eigen verhaal erkenning te krijgen?

“Uiteraard is dat belangrijk. Als iemand aangifte doet, is dat altijd omdat die persoon vindt dat hem of haar onrecht is aangedaan. Deze zaak is atypisch, omdat geen van de vrouwen zelf naar het gerecht is gestapt. Door wat ik hoor en lees, heb ik de indruk dat het voor deze vrouwen niet gaat over individuele genoegdoening. Het was een verhaal van ‘samen zijn we sterk’: daarom hebben verschillende van hen ook dezelfde advocaat in de arm genomen. Ze wilden dat er erkend zou worden dat het gaat om terugkerend gedrag tegenover vrouwen. Of dat er vijf, zes of zeven zijn, lijkt me dan minder belangrijk.”

Voor actrices Maaike Cafmeyer en Lize Feryn moet het toch wrang zijn. Hun privéleven werd  te grabbel gegooid. Dat is net wat mensen tegenhoudt om juridische stappen te ondernemen?

“De bekendheid van de betrokkenen heeft voor- en nadelen. Ik hoor mensen vaak zeggen: was dit ook een rechtszaak geworden als het niet om Bart De Pauw ging, maar om de baas van de lokale Aldi die berichten had gestuurd naar zijn werknemers? Ik vind dat een legitieme vraag. Het nadeel is dat hun privéleven in de krant is gekomen. Maar we mogen deze dynamiek niet veralgemenen. Ik heb rechtszaken bijgewoond waar de ouders van een 19-jarige niet wisten dat hun misbruikte dochter die dag in de rechtbank zat. In mijn ervaring gaat het gerecht over het algemeen heel respectvol om met gevoelige zaken als stalking of misbruik.”

De rechtbank heeft bij de beoordeling rekening gehouden met het feit dat sommige vrouwen weleens plagerig hebben geantwoord. 

“Het is een heel omvattend vonnis, maar met dit soort van argumentaties heb ik het moeilijk. Het doet er niet doet dat er geflirt is. Iedereen weet dat de media een sector is waar jobs informeel worden bekomen. Daardoor is er nog meer risico dat mensen in machtsposities daar misbruik van gaan maken: moeilijk doen betekent immers misschien geen werk meer.  In de Aldi kun je sneller zeggen: ik ga wel bij Lidl werken. Maar dat gaat dus niet als actrice. Daardoor is het heel logisch dat sommige vrouwen plagerig op berichten van De Pauw hebben geantwoord. Wat moesten ze doen als ze nog werk wilden? Als er een machtspositie is, is het niet eenvoudig om authentiek nee te zeggen.

“Als je baas seksualiserende zaken zegt over je lichaam, wordt er te vaak gedaan of het enige goede antwoord is om te zeggen dat het ongepast is en ontslag te nemen. Als iemand je vraagt of je een ijsje wil, zijn er toch ook duizend manieren om nee te zeggen, en worden die evengoed begrepen.”

De advocaten van de verdediging vonden dat hun cliënt erg zwaar gestraft is. Wat vindt u?

“Zes maanden cel met uitstel houdt in dat Bart De Pauw niet naar de gevangenis zal moeten als hij dergelijk gedrag niet meer stelt. Dat is allesbehalve een zware straf. Het is alleen een stok achter de deur om hem op het rechte pad te houden. Op het proces beweerden zijn advocaten ook dat hun cliënt al heel zwaar gestraft is door de samenleving. Dat vond ik eveneens een vreemde uitspraak. Bart De Pauw ondervindt inderdaad zware gevolgen van zijn gedrag, maar dat is niet hetzelfde als een straf. Die heeft hij pas donderdag gekregen.”

Betaalt De Pauw de rekening voor de veranderende tijdsgeest? 

“Vijftien jaar geleden was belaging evenzeer strafbaar. Het enige wat je kunt zeggen, is dat de maatschappij vandaag anders reageert op grensoverschrijdend gedrag. Maar moeten we medelijden hebben met mannen die vandaag geen eikels meer mogen zijn? Vroeger werden er achter Vlaamse bakstenen vaker kinderen misbruikt. Wil dat zeggen dat een vader die vandaag veroordeeld wordt omdat hij zijn dochter heeft misbruikt, ook slachtoffer is van de tijdsgeest? Vandaag zeggen jonge vrouwen inderdaad sneller dat ze iets niet pikken. Nu zeggen tienermeisjes: als we gaan vrijen, wil ik het ook tof vinden. Dat is in mijn ogen alleen maar een goede zaak.”

Is dit proces een overwinning voor de vrouw?

“Symbolisch is het zeker betekenisvol dat de rechtbank zegt dat dit soort gedrag niet hoort en strafbaar is. Voor vrouwen die ooit iets gelijkaardigs hebben meegemaakt, maar nooit aangifte hebben gedaan, is dit zeker een opsteker. Ook zij voelen zich erkend door deze veroordeling. En dat is evengoed de taak van het gerecht: iets rechttrekken wat krom is. Het is dus zeker een overwinning, maar uiteraard moeten we ook realistisch zijn: één rechtszaak lost helaas het probleem niet op.”