Van delta- naar omikronvariant: waarom slaan we verschillende Griekse letters over?
Een nieuwe variant van het coronavirus die voor het eerst in Zuid-Afrika is ontdekt, veroorzaakt opnieuw ongerustheid. Net als de vorige varianten heeft deze mutatie ook een Griekse letter gekregen: omikron. De keuze voor die letter is opmerkelijk, want omikron is niet de eerstvolgende letter in het Griekse alfabet. Waarom worden er verschillende letters overgeslagen?
In het begin van de coronapandemie werden de verschillende varianten die ontstonden genoemd naar de locatie waar ze voor het eerst zijn opgedoken. Denk maar aan de Britse of de Braziliaanse variant. Dat geeft een vertekend beeld, want het is niet omdat een variant voor het eerst ergens wordt opgemerkt, dat die ook daar is ontstaan. Tegelijk creëert het mogelijk een stigma voor het land of de regio in kwestie.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) probeert daar al langer iets aan te doen door de verschillende varianten een Griekse letter mee te geven. Dat is de laatste tijd zo consequent gebeurd, dat de oude benamingen in onbruik zijn geraak. Zo verwees bijvoorbeeld de naam "alpha" naar de "Britse" variant, "beta" naar de "Zuid-Afrikaanse" variant, "gamma" naar de Braziliaanse variant en "delta" naar de "Indiase" variant.
Maar hoe zijn we dan bij "omikron" beland? Tussen delta en omikron zitten nog 10 andere Griekse letters. Een deel van de verklaring heeft te maken met het beperkte succes van bepaalde nieuwe varianten. Al gehoord van de epsilon-, zeta-, eta-, theta-, jota-, kappa-, lambda- of muvariant? Ze bestaan nochtans wel degelijk. Dit zijn telkens varianten die niet fors zijn doorgebroken waardoor hun namen niet of nauwelijks tot in de media zijn geraakt.
Het Griekse alfabet:
Als je bovenstaande tabel bekijkt (of het Griekse alfabet kent), merk je dat er nog twee letters zijn overgeslagen. Wat is er gebeurd met de letters "nu" en "xi"? In een statement aan persagentschap Reuters laat de WHO weten dat ze "nu" overslaan omdat dit mogelijk verwarrend kan zijn met het woord "new", "nieuw" in het Engels.
De letter "xi" is niet gebruikt omdat dit volgens de WHO een vaak voorkomende familienaam is. Wat bij "xi" wellicht ook heeft meegespeeld, is dat het ook de naam van de huidige Chinese president Xi Jinping is. "Diplomatiek delicaat" dus, zoals viroloog Marc Van Ranst op Twitter opmerkt.
De Wereldgezondheidsorganisatie verwijst voorts naar regels die ze al sinds 2015 hebben over de naamgeving van infectieziekten. Regels die dus al bestaan van voor de pandemie. Het doel van die afspraken is vooral om ziektes namen te geven die voldoende omschrijven waarover het gaat, niet te lang zijn en makkelijk uit te spreken zijn.
Tegelijk is het de bedoeling dat de naam van een nieuwe infectieziekte (of variant) onnodige negatieve gevolgen voor culturele, sociale, nationale, regionale, professionele of etnische groepen zoveel mogelijk beperkt.