Foto van Winnie de Poeh en een pandaknuffel doen speculaties over Chinese tennisster Peng Shuai alleen maar toenemen

Waar is Peng Shuai? Die vraag ging de hele wereld over nadat de Chinese tennisster de voormalige vicepremier Zhang Gaoli had beschuldigd van verkrachting. Daarna leek Peng van de aardbodem verdwenen. Tot er plotseling overal beelden, verspreid door de Chinese staatsmedia, van haar opdoken. De tennisster in een restaurant, handtekeningen uitdelend aan kinderen, thuis spelend met haar kat met op de achtergrond een enorme lading knuffels.

De beelden nemen de zorgen van de internationale sportwereld vooralsnog niet weg, maar veroorzaken daarentegen verwarring en politieke speculatie. Op een van de foto’s bij Peng thuis staat bijvoorbeeld een fotolijstje met een opmerkelijk kiekje van Peng met iemand in een Winnie de Poeh-pak. De dikke gele beer wordt in China al jaren van het internet gepoetst, wegens vermeende gelijkenis met het postuur van de Chinese president Xi Jinping.

En Peng, die knuffels in alle soorten en maten verzamelt, houdt uitgerekend een panda vast: een mogelijke verwijzing naar de Chinese staatsveiligheidsdienst, in de volksmond ‘nationale schat’ genoemd, oftewel panda. Foto’s van beren en Peng, het middelpunt van China’s grootste #metoo-affaire ooit, komen niet toevallig terecht op Twitter, dat in China door overheidscensuur is afgegrendeld.

Maar wie is Peng Shuai eigenlijk? Wie niet van tennis houdt, had waarschijnlijk nog nooit van haar gehoord tot het moment dat ze plotseling spoorloos was en internationale organisaties zich om haar lot bekommerden. Eén ding is in ieder geval opgehelderd. De voormalig nummer één van de wereld in het dubbelspel leeft nog. Ze belde zondag dertig minuten met IOC-baas Thomas Bach, een gesprek dat de nodige kritiek opleverde. Want hoe vrij is Peng om te vertellen wat er is gebeurd?

Het verhaal waarin ze op 2 november op Weibo, de Chinese Twitter, vertelde te zijn verkracht, werd in China gecensureerd. Alle links werden verwijderd. Tegen Bach vertelde Peng dat ze ‘veilig thuis’ zit en verder met rust gelaten wil worden omwille van haar privacy. Er gaan geruchten dat Peng een deal gesloten zou hebben, bijvoorbeeld in de vorm van financiële compensatie, als ze het er verder bij zou laten.

Anders behandeld

Het was niet de eerste keer dat de tennisster moed toonde door haar mond open te trekken. In 2005 besloot zij, samen met drie andere Chinese speelsters, uit het systeem te stappen waarbij ze meer dan de helft van haar verdiensten aan de staat moet geven. Na die actie noemde een Chinese sportbestuurder haar een landverrader en egoïst.

Wie een andere weg inslaat, kan in China rekenen op represailles vanuit de streng controlerende overheid. Toch durfden steeds meer speelsters hun mening te uiten. De bekendste tennisster uit China, Li Na, riep bij haar afscheid in 2014 op om trouw te blijven aan jezelf. Li Na zei dat je “de vogel moet zijn die zijn kop uitsteekt”. Daarmee keerde ze zich tegen het Chinese gezegde dat de vogel die zijn kop uitsteekt, wordt neergeschoten. Li Na is de enige Chinese speelster die een grandslamtoernooi won. Ze was in 2011 de beste op Roland Garros en in 2014 op de Australian Open. De vrouwen doen het in China beter dan de mannen, waar nog nooit iemand de top honderd heeft gehaald.

Wie dat wel lukt, wordt op handen gedragen. Tenzij je de regels niet volgt. De Nederlandse dubbelspecialiste Demi Schuurs weet welke angsten er heersten bij haar Chinese collega’s. Ze deelde een coach met Xu Yifan, de nummer 37 van de wereld in het dubbelspel. “De Chinezen worden echt anders behandeld”, zegt Schuurs. “Na Roland Garros mochten ze niet op gras spelen, dus konden ze niet naar Wimbledon. Ze moesten klaar zijn voor de Spelen van Tokio. Ze worden soms van toernooien weggehouden omdat ze ergens anders moeten spelen. Dan verliezen ze een hoop punten voor de wereldranglijst. De overheid dreigt met van alles als je niet doet wat ze vragen. Dat ze je familie iets aandoen, dat je de bak in moet of dat je een tijd niet mag reizen.” Schuurs maakte Peng niet veel mee. De hoogtijdagen van de Chinese tennisster liggen achter haar.

Onder het mes

Peng werd als dochter van een politieagent geboren in Xiangtan, een stad met 2,8 miljoen inwoners, in de zuidelijke provincie Hunan. In de tenniswereld is ze een bekende naam. Maar het had niet veel gescheeld of ze had de top helemaal niet kunnen halen. Op twaalfjarige leeftijd werd er een hartafwijking bij haar ontdekt. In een reclame van Adidas vertelt Peng dat haar familie niet wilde dat ze een operatie zou ondergaan. Ze vonden haar er te jong voor. Ze ging toch onder het mes, kwam er goed vanaf en werd met Li Na een van de grote sterren van de Chinese sport.

Peng maakte furore met een opmerkelijke techniek. Ze heeft zowel een dubbelhandige back- als forehand. In 2011 bereikte ze haar beste ranking in het enkelspel als nummer 14 van de wereld. In dat jaar was haar hoogtepunt tegelijkertijd een dieptepunt. Peng stond in de halve finale op de US Open tegen de Deense speelster Caroline Wozniacki, toen ze plotseling door haar knieën zakte. Ze was bevangen door kramp, kon de wedstrijd niet afmaken en werd in een rolstoel de baan af gereden.

Ze won twee titels in het enkelspel, en haalde ook twee keer goud en één keer brons op de Asian Games. Peng had vooral succes in het dubbelspel, waar ze nummer één van de wereld werd en twee grandslamtitels won (2013 Wimbledon, 2014 Roland Garros). Samen met Hsieh Su-Wei uit Taiwan vierde ze grote successen. Vanwege de politieke gevoeligheid van het onderwerp proberen ze zo weinig mogelijk over hun nationaliteiten te praten. “We willen het daar niet over hebben”, zei Hsieh Su-Wei daarover tegen The New York Times. “Dat is voor ons moeilijk. Tennis is tennis. Het zou moeten gaan over twee meisjes die hard werken en genieten.”

Het was niet de eerste en zeker niet de laatste keer dat een onderwerp taboe was voor Peng.