Direct naar artikelinhoud
Zes vragen overCoronatests

Alles wat u moet weten over de zelftests: hoe betrouwbaar zijn ze? En hoe houdt u het betaalbaar?

Alles wat u moet weten over de zelftests: hoe betrouwbaar zijn ze? En hoe houdt u het betaalbaar?
Beeld BELGA

De boodschap na het Overlegcomité was duidelijk: gebruik zelftests! Nadat ze aanvankelijk werden afgedaan als onbetrouwbaar, ontpoppen deze doe-het-zelftests zich als een steeds belangrijker wapen tegen het coronavirus. Een handleiding.

Hoe betrouwbaar zijn zelftests?

Wie positief test met zo’n zelftest, kan er bijna honderd procent zeker van zijn dat hij of zij effectief met het coronavirus besmet is. Maar een negatieve test biedt veel minder zekerheid. “Het probleem is dat je enkel bij heel hoge virusladingen een positief resultaat krijgt”, vertelt Steven Van Gucht, hoofd virologie bij Sciensano. “Ter vergelijking: een zelftest geeft pas bij een miljoen viruspartikels een positief resultaat, bij een PCR-test heb je maar honderd van deze partikels nodig.” Een negatieve zelftest betekent dus niet dat je niet besmet bent met het virus, enkel dat de viruslading op dat moment niet hoog genoeg is om gedetecteerd te worden. Er zijn momenteel zowel tests met een neuswisser als tests op basis van speeksel op de markt. Hoewel Marc Van Ranst deze allebei als behoorlijk betrouwbaar bestempelt, heeft zijn collega Van Gucht een duidelijke voorkeur voor het type met de neuswisser. “Wanneer je met speeksel werkt, ga je het virus nog verder verdunnen, waardoor je nog hogere virusladingen nodig hebt voor een positief resultaat.” 

Waarom worden zelftests nu aangeraden wanneer je mensen thuis ontvangt?

 “Omdat – zeker bij gevaccineerden – de symptomen van een coronabesmetting heel mild kunnen zijn”, legt Van Gucht uit. “Sommige mensen voelen zich niet ziek, maar zijn wel besmettelijk. Door zelftests te gebruiken spoor je deze mensen op.” Door de beperkingen is een negatief resultaat geen vrijgeleide om alle andere regels overboord te gooien. “Ook al test uw volledige gezelschap negatief, dan nog blijft het belangrijk te ventileren en zou ik bijvoorbeeld aanraden met vaste plaatsen te werken.”

Heeft een zelftest nut na een hoogrisicocontact?

Dat hangt van de timing af, klinkt het bij de experts. “Het heeft geen enkele zin meteen na zo’n contact een zelftest te doen”, legt Van Ranst uit. De kans dat er dan al voldoende viruslading in je neus aanwezig is, is nihil. Het wordt een ander verhaal wanneer zo’n risicocontact een paar dagen eerder plaatsvond. Van Gucht: “Op dat moment heeft de mogelijke infectie tijd gehad om op te bouwen. Algemeen gaan we ervan uit dat je het meest besmettelijk bent van een dag of twee voor er symptomen opduiken tot een dag of vijf na de eerste symptomen. Dat is de periode waarin zo’n zelftest het best werkt.” 

Wat als u positief test?

Dan gaat u in quarantaine en laat u zo snel mogelijk een PCR-test afnemen. Niet alleen om honderd procent zekerheid te krijgen, maar ook om ervoor te zorgen dat uw besmetting officieel wordt geregistreerd, zodat het systeem van contacttracing in actie kan treden. Wanneer de wachttijd voor zo’n PCR-test te lang oploopt, is een test afgenomen in een apotheek een alternatief. Ook deze tests worden geregistreerd. Op eigen houtje uw positieve zelftest officieel registreren kan niet. Wat niet betekent dat u zelf niks kunt doen. “De contacttracers worden momenteel overspoeld”, zegt Van Ranst. “Het is dus sowieso aangeraden zelf de mensen in te lichten met wie u in de dagen voor uw positieve test contact had.” 

Een zelftest. De ‘C’ staat voor controle, de ‘T’ duidt aan of u positief test of niet.Beeld BELGA

Wat zijn de meest voorkomende fouten bij het afnemen van zo’n test?

“Eigenlijk is het net zoals bij het in elkaar zetten van een IKEA-kast”, zegt Van Ranst. “Het komt erop aan de handleiding te volgen.” Maar ook wie dat minutieus doet, kan in de fout gaan. Door bijvoorbeeld de wisser niet diep of lang genoeg in de neus te stoppen. “Het is moeilijk dat bij uzelf goed te doen”, weet Van Gucht. Zelfs de temperatuur is een aandachtspunt. “De tests werken het best op kamertemperatuur”, zegt Van Ranst. Wie deze winter gasten ontvangt, onderwerpt ze dus beter niet aan de voordeur aan een test. “Als het te koud is, wordt de kans op vals positieve resultaten een stuk groter.” En dan is er de interpretatie van de test. Op een positieve test zie je twee streepjes. Eentje bij de ‘C’ die niet voor corona maar voor controle staat. En eentje bij de ‘T’ dat het eigenlijke testresultaat weergeeft. Vooral de zichtbaarheid van dat laatste is bij lage virusladingen soms beperkt. Bij twijfel is er één advies: laat een professionele test afnemen. 

Hoe blijft al dat testen betaalbaar?

Zelftests zijn in ons land duur. Bij de apotheek betaalt u 7 à 8 euro. Meer dan in het buitenland. In een poging de prijs naar beneden te halen besliste de overheid dat vanaf 1 juli supermarkten ze mogen aanbieden, maar voorlopig vindt u ze enkel bij Kruidvat. Daar kosten ze iets meer dan 3 euro per stuk. “Na het vorige Overlegcomité hebben we een oproep gelanceerd naar de detailhandel met de vraag de zelftests ruimer beschikbaar te maken”, klinkt het op het kabinet van gezondheidsminister Frank Vandenbroucke (Vooruit). “Dat zou de prijs verder moeten drukken.” Bovendien benadrukken ze daar ook dat wie recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming, de zelftests voor 1 euro per stuk bij de apotheek kan kopen. Anders vindt u online nog (goedkopere) zelftests. Let dan wel op dat de tests het Europese EG-label hebben. Ook Van Ranst heeft nog een tip. “Niet overdrijven. Testen wanneer je gasten ontvangt, is een goed idee, maar elke week alle gezinsleden vier keer aan zo’n test onderwerpen is echt onnodig.”