Ook bijen gaan soms in lockdown

Net zoals de mens in coronatijden, doen ook bijen aan social distancing en lockdowns. Als een bijennest besmet geraakt met parasieten, zullen de verschillende lagen bijen afstand houden van elkaar, om de parasiet niet door te geven aan gezonde bijen. Dat blijkt uit een studie van de Universiteit van Sassari in Italië.

In de studie werd vooral de impact van de Varroa destructor-mijt op een bijennest bekeken. De onderzoekers kwamen al gauw tot het verbazende inzicht dat de honingbijen zelf een soort van lockdown invoeren, zodat de parasiet de eitjes niet kan besmetten.

Hiërarchie

Belangrijk om weten is dat bijen in een soort kastenstelsel werken. De koningin staat aan de top van hiërarchie; zij moet eitjes leggen en de kolonie voortzetten. De dar, de mannetjesbij, moeten de koningin bevruchten. De vrouwtjes worden ook nog opgedeeld in twee groepen: de jongere exemplaren moeten werken in de broedkamer, van zodra ze oud genoeg zijn, worden ze ingezet om voedsel te zoeken voor de kolonie.

Op die zoektocht naar voedsel komen de bijen regelmatig in aanraking met parasieten en andere ziektes. Eén daarvan is de Varroamijt: die gebruikt de vrouwelijke moeren als taxi richting het bijennest, om daar te proberen het broed binnen te geraken. Varroamijten kunnen namelijk enkel voortplanten op het broed van honingbijen. Om zich te voeden, slorpen ze het vetlichaam van de bij op, waardoor deze verzwakt raakt. Ook zijn de geïnfecteerde bijen veel vatbaarder voor ziektes, waardoor velen eraan onderdoor gaan.

Lockdown

In de studie van de Italiaanse universiteit ziet men nu dat de verschillende werklagen van een bijenkolonie bewust afstand houden van elkaar, zodat de Varroamijt niet tot in het broed geraakt. Concreet bestudeerden de wetenschappers zes verschillende nesten, waarvan drie besmet met de parasiet. Ze keken vooral naar het gedrag van de bijen, die twee belangrijke manieren van communiceren hebben.

Enerzijds is er de bijendans, waarmee bijenwerksters communiceren waar ze voedsel kunnen vinden. Anderzijds is er het zogeheten allogrooming, waarbij de bijen vuil en parasieten van elkaars lichaam kuisen. De onderzoekers zagen al snel dat in de gezonde bijenkolonies iedereen door elkaar danste, en alle bijen elkaar ‘ontvlooiden’. In de besmette nesten werd de bijendans bijna uitsluitend gebruikt door werksters aan de buitenkanten van het nest; de bijen die meer in het centrum werkten, waar het broed zich bevindt, checkten elkaar dan weer meer op vuil en parasieten. Hierdoor volgt wel een natuurlijke selectie: door minder communicatie wordt minder eten gevonden, en door minder medische controle bij de werksters stierven hier ook heel wat bijen aan ziektes.

(am)

Meer