Correspondent Wies Ubags: ‘Mijn vriendin knarst de tanden als ze in het vaccinatiecentrum weer eens een kerel met poen op zijn plaats moet zetten’

Standsverschillen zijn in Rio de Janeiro zeer uitgesproken, en het is alleen in de huizen en appartementen van de rijken dat arm en rijk elkaar ontmoeten - als schoonmaakster en werkgever bijvoorbeeld. Maar als het niet hoeft, dan liever niet.

In sommige oudere appartementencomplexen is zelfs nog een aparte lift voor het werkende personeel. Ook buiten, in de publieke ruimte, komen arm en rijk niet snel met elkaar in aanraking. De mensen die in Rio over straat lopen, zijn degenen met een kleinere beurs, de rijken stappen in de garage onder hun huis in hun auto met airconditioning en glijden door de straten.

De straat is voor het plebs. De ambulante verkopers duwen hun gammele karren voort en strijken neer op een stoep om zonne- en leesbrillen, oplaadsnoeren en hoesjes voor telefoons aan de man te brengen. De rijken kopen hun snoertjes in de Apple-winkel in de shoppingmall, waar bewakingspersoneel met argwaan kijkt naar zwarte bezoekers. De rijken hebben een particuliere ziektekostenverzekering en gaan naar de klinieken van die verzekeringsmaatschappij als hen iets mankeert. Arme Brazilianen hebben geen verzekering en zijn afhankelijk van het gratis publiekegezondheidszorgsysteem Sus.

Maar toen brak in maart 2020 ook in Brazilië de coronacrisis uit. Van de ene op de andere dag werd het Sus belangrijk, want dat was het systeem dat de Brazilianen zou gaan inenten zodra er vaccins beschikbaar zouden zijn: arm én rijk. Een tijdlang gingen er geruchten dat rijke ondernemers zelf de markt op zouden gaan om vaccins voor hun personeel te kopen. Maar daar kwam niets van terecht. De afgelopen maanden moesten Brazilianen van alle rangen en standen daarom naar de gemeentelijke gezondheidsposten van het Sus om een prik te halen.

Ikzelf kreeg te horen dat op de stoel waar ik ging zitten voor de prik een dag eerder nog de prestigieuze zanger Caetano Veloso had gezeten. Hij verdeelt zijn tijd tussen de rijke wijk Ipanema in Rio en de deelstaat Bahia, waar hij geboren is. Zijn verjaardag vierde hij in 2020 met een onlineconcert vanuit de balzaal van een woonkamer. Het werd live uitgezonden op ’s lands grootste tv-zender, Globo TV.

Terwijl ik buiten het gezondheidscentrum in een bushokje nog op vrienden zat te wachten, zag ik een vrouw uit een SUV stappen. Haar stijlvolle poloshirt met daaronder een strak gesneden bermuda - nadrukkelijk casual voor de gelegenheid - moet evenveel hebben gekost als de hele garderobe van haar werkster.

Deze mensen schuiven nu aan in de rij tussen het gewone volk om zich te laten inenten. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en zo gebeurt het met regelmaat dat mijn vriendin Daniela, die in zo’n gezondheidscentrum werkt, haar gal spuwt in onze groepsapp: de man die erop staat dat zijn inenting, die in Rio op basis van leeftijd gebeurt, naar voren wordt gehaald omdat hij op reis gaat. Een ander die al twee prikken heeft gehaald van het Chinese Coronavac, maar die nu Pfizer ter vervanging eist, en snel een béétje. Een derde die een inentingsbewijs eist, en bijna zonder prik het pand weet te ontvluchten.

In het gemeentelijke gezondheidscentrum van het Sus knarst Daniela haar tanden als ze weer eens een onbeschofte kerel met poen op een nette manier zijn plaats moet wijzen. Tot zover de hernieuwde kennismaking tussen rijk en arm.