Horloges, commissies en valse contracten: experten werpen blik op fiscale trukendoos van voetbalmakelaar Veljkovic

Een paar rekeningen bij een gewillig bankkantoor, een hoop vennootschappen in landen waar de belastingen of controles lager liggen, en een stevig netwerk. Dat is zowat het starterspakket voor een malafide makelaar in het Belgische voetbal. En dat is exact waar iemand als Dejan Veljkovic jarenlang over beschikte. Dat blijkt uit de "Pano" van gisteren.

In de "Pano" getuigde de ex-spelersmakelaar voor het eerst openlijk over zijn frauduleuze praktijken. Veljkovic gebruikte valse contracten en constructies in onder andere Cyprus en Montenegro om clubs, bestuurders en trainers belastingen te laten onduiken. Bekijk hier hoe de spelersmakelaar zelf zijn “methode-Veljkovic” uitlegt:

Het begon allemaal in een Belfiuskantoor op de Fruitmarkt in Genk. Begin de jaren 2000 opent Veljkovic er een rekening op de naam van zijn vader Branko. Volgens Veljkovic hadden de algemeen manager van KRC Genk Paul Heylen en financieel directeur Filip Aerden om die rekening gevraagd en gebruikten zij nadien de rekening voor zwart geld. Heylen en Aerden haalden zo een bedrag van 400.000 euro cash af via Veljkovic, zegt hij. “Ze vertrokken daarna lachend. Ik heb niet eens gevraagd waarvoor het moest dienen.”

Met wat goodwill van bankdirecteur Luc Anthonissen blijft Veljkovic rekeningen op naam van zijn familieleden gebruiken. Jarenlang stelt de makelaar voor verschillende clubs valse scoutingscontracten op. Die werden betaald aan vennootschappen in het buitenland, ook al stonden er geen echte prestaties tegenover. Vanuit het buitenland werd het geld dan naar Genk doorgestort, waar het bedrag cash werd afgehaald. “Voor Luc was cash geld afhalen geen probleem”, zegt Veljkovic.

Daarnaast was Veljkovic meester in de “geven en nemen”-logica binnen de voetbaltop. Horloges als cadeau na een geslaagde transfer (aan Herman Van Holsbeeck), een korting regelen bij een bevriende autodealer (voor Sébastien Delferière), of als vriendendienst zorgen voor de zoons van Milan Jovanovic wanneer die ziek waren: het hoorde bij de job. 

Sinds het voetbalschandaal rond Veljkovic en Mogi Bayat in oktober 2018 losbarstte, hebben de Pro League en de Belgische Voetbalbond verschillende maatregelen getroffen om een reputatiebom als "Operatie Zero" in de toekomst te vermijden. De belangrijkste daarvan is de antiwitwaswetgeving die sinds deze zomer geldt. 

De bedoeling is dat de Voetbalbond en clubs zélf poortwachters worden om witwaspraktijken op te sporen. Professor Niels Appermont doet onderzoek naar deze witwaswetgeving voor de UHasselt, en vertelt wat het precies inhoudt:

De KBVB en clubs moeten dus verdachte geldstromen melden bij de fiscus. In principe zouden constructies zoals die van Veljkovic dus aangegeven moeten worden. Alleen is de antiwitwaswetgeving initieel ontworpen voor banken en andere financiële instellingen. Dat zomaar "transplanteren" naar de voetbalsector blijkt in de praktijk niet zo vanzelfsprekend. 

Zo spreekt de wet van "klanten" die moeten worden gescreend, een begrip dat een duidelijke betekenis heeft bij banken, maar niet meteen voor een club. "Zijn sponsors klanten van een club? Moeten zij dan doorgelicht worden?", vraagt Appermont zich af. "Men heeft al meer dan een jaar gehad om de precieze verplichtingen voor clubs te verduidelijken, en we wachten nog steeds op reglementen en een koninklijk besluit daarvoor." 

Ook op andere vlakken schiet de witwaswetgeving voorlopig te kort, zegt Michel Maus. De professor fiscaal recht was lid van de expertencommissie die advies gaf aan de Pro League, maar werkt zelf ook in de sportconsultancy. “De meldingsplicht binnen de antiwitwaswet geldt voorlopig niét voor makelaars. Dat is toch gek?”, zegt Maus. “De wetgeving daarvoor ligt klaar, maar er moet nog een akkoord zijn tussen de drie gewesten vooraleer dat in werking kan treden”, legt de professor uit. 

Los van de antiwitwaswetgeving heeft de Voetbalbond sinds het schandaal een “clearing department” opgericht. Bij dat departement werken drie mensen die makelaars moeten registreren en de samenwerkingen tussen clubs, spelers en makelaars moeten controleren. 

Maar ook dat clearing department heeft nog zijn beperkingen. Zo mag het zelf geen onderzoek doen, en is het wel heel dunbemand. Er worden wel sancties opgelegd als bepaalde facturen niet stroken met het bondsreglement. "We hebben dus al verschillende initiatieven genomen om de problematiek rond spelersmakelaars in het Belgische voetbal aan te pakken, maar er is meer nodig", geeft de Voetbalbond toe.

En daarvoor moet misschien wel eerder in de richting van de overheid worden gekeken. Na "Operatie Zero" kwam Vlaanderen in 2019 met een verplichte borgsom van 25.000 euro voor makelaars die zich willen registreren. Maar toch krijgen ze nog te veel vrij spel, zegt professor Maus. “En daarvoor moet echt wel wetgeving gecreëerd worden”, kijkt hij richting de politiek: 

“Het belangrijkste is dat er een beroepsstatuut komt voor sportmakelaars, met een bijhorend beroepsinstituut, zoals dat ook bestaat voor vastgoedmakelaars en verzekeringsmakelaars”, klinkt het. “En daar horen uiteraard ook diplomavereisten, deontologische codes en tuchtorganen bij. Daniel Ducarme (voormalig federaal minister van Zelfstandigen, red.) probeerde dat in de vorige legislatuur te regelen, maar de Raad Van State heeft dat teruggefloten omdat het een regionale bevoegdheid is, van de Vlaamse regering dus. En sindsdien gebeurt er niets.”

Het voetbalschandaal legt ook een bredere vraag voor de politiek op tafel: gaat er niet gewoon te veel geld om in het voetbal? Of nog: komt dat geld wel bij de juiste mensen terecht?

“Het is zeker verdedigbaar dat er stimulansen zoals belastingvoordelen en subsidies zijn voor een belangrijke economische sector als het voetbal”, vindt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). “Maar die systemen van kortingen zitten momenteel verkeerd in elkaar. In een arbeidsmarkt moeten toch de sterkste schouders de zwaarste last dragen? Dat is een kwestie van rechtvaardigheid.” 

Vooral rond de RSZ-bijdragen die topsporters betalen, is al veel inkt gevloeid. Nu betalen profvoetballers die “socialezekerheidsbijdrage” enkel op een fictief maandloon van 2474 euro. Als je weet dat een eersteklassespeler al snel 20.000 euro bruto per maand verdient, levert dat een belasting op van minder dan 5 procent. “Dat is te gek voor woorden, want mensen buiten het voetbal betalen 38 procent”, zegt Baert.  

Vanaf januari 2022 wordt dat systeem hervormd. De regering-De Croo legde in haar begrotingsakkoord vast dat die hervorming in totaal 43 miljoen moet opleveren. Er zal nu 15 procent geheven worden op al het loon bóven 2474 euro. “Maar het is nog steeds niet helemaal rechtvaardig”, zegt Baert, die voorstelt om dat geleidelijk op te trekken tot de volle 38 procent, “zoals dat is voor ‘gewone mensen’.” 

De grafiek hieronder toont dat voetballers met een hoger maandloon meer belasting zullen betalen na de hervorming (donkerblauw), waar ze vroeger hetzelfde bedrag moesten afstaan onafhankelijk van hun loon (lichtblauw):

Een andere hervorming is een aanpassing aan de bedrijfsvoorheffing. Dat is een belasting die werkgevers vooraf heffen op het loon, en normaal moeten doorstorten naar de schatkist. Nu mogen clubs 80 procent van die belasting bij zich houden. Na een hevig heen-en-weer met minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) wordt dat verlaagd naar 75 procent. “Een minieme hervorming dus”, zegt Baert, die vooral het resultaat is van stevig lobbywerk uit de voetbalwereld. 

"Ik vind het absurd dat daar niet meer commotie over ontstaat bij de belastingbetaler", zegt Baert, die vindt dat de federale regering met de hervorming een kans heeft gemist: 

In de nieuwe belastingwet (die overigens nog in het parlement moet worden gestemd) staat tot slot ook een voorstel om de riante makelaarscommissies bij transfers aan banden te leggen. Nu lopen die commissies op tot soms tien procent van het bruto spelersloon dat werd onderhandeld. En die commissies worden jaarlijks uitbetaald. In het geval van gegarandeerde commissies lopen ze zelfs door wanneer de speler opnieuw van club verandert, legde Veljkovic uit in de "Pano"-reportage. 

Clubs kunnen die commissies aan makelaars inbrengen in de belastingen. Volgens het nieuwe voorstel zou die aftrek beperkt worden tot 3 procent van het bruto spelersloon. “Maar dat geldt dus enkel voor commissies die clubs aan de makelaars betalen”, zegt Michel Maus. En daar bestaat een simpele achterpoort voor. “Als de speler zijn makelaar betaalt, is die 3 procent niét van toepassing. Dan is 5, 6, 10 of zelfs 15 procent van het spelersloon aftrekbaar.” Ook de Voetbalbond erkent het probleem: "Er moet een plafond komen op de vergoedingen van de spelersmakelaars", klinkt het daar simpelweg. 

Het beeld ontstaat dus dat er stappen worden gezet, maar dat de gaten in het net groot blijven. Is België dan wel het geschikte niveau om verstrengingen door te voeren in een internationale voetbalmarkt? Het argument vanuit de voetbalwereld is namelijk dat spelers bij hogere belastingen gewoon naar het buitenland zullen trekken. Verstrengingen komen idealiter toch vanuit Europa, of vanuit instanties als UEFA of FIFA, zodat voor iedereen dezelfde regels gelden?

België is misschien maar een radertje in een internationale competitie, maar internationale wetgeving is helemaal niet zo vanzelfsprekend, zegt Maus: “Stel dat Anderlecht een speler transfereert naar een club in Qatar of Rusland. Dan zou Anderlecht die deal alleen maar kunnen sluiten als ze weten welke particuliere personen er achter die clubs zitten. Dat is geen evidentie.” 

"Uiteindelijk is het een verhaal van de kip en het ei”, zegt Maus. “Als iedereen zegt dat het een internationale markt is waarin niet kan worden ingegrepen, zal niemand het voortouw nemen", zegt Maus. "Iemand moet altijd de eerste stap zetten. En dan is het ‘Operatie Zero’ de perfecte locomotief om dat op gang te trekken."