In de 19de eeuw raakte Londen volledig af van de erg dodelijke en besmettelijke ziekte cholera. Dat kon doordat afvalwater en drinkwater werden gescheiden. Intussen leven we al twee jaar met het coronavirus, en wetenschappers vragen zich af – nu we geen vervuild drinkwater meer tolereren – of het geen tijd wordt om ook structureel de ‘vervuilde’ binnenlucht aan te pakken.

Kasterleenaar Bert Blocken gaat daar voluit voor. Al meer dan een jaar bepleit hij goede ventilatie in scholen. Intussen werpt hij zich ook op luchtreiniging: met (mobiele) filters de vermaledijde deeltjes uit de lucht halen waarin het virus metersver en urenlang kan meeliften tot in andermans longen. Het resultaat van een test in het Nederlandse Staphorst? Na het plaatsen van de luchtfilters werden geen besmettingen in de scholen meer vastgesteld.

Geen mirakel

Er werden vragen bij dat onderzoek gesteld, maar Blocken verdedigt zich. “Je mag geloven in toeval, en het terugvallen van besmettingen komt altijd door meerdere factoren. Maar als ze tot nul terugvallen en daar ook blijven, dan is dat geen mirakel, maar mee het gevolg van luchtreiniging. Een HEPA13-filter bijvoorbeeld haalt 99,95% van alle deeltjes uit de lucht die groter zijn dan 0,3 micrometer. Het virus is kleiner, maar zit bijna altijd op een kern – het aerosoldeeltje – dat groter is. Een goede luchtfilter haalt 95% van die aerosolen uit de lucht.”

Nadat het onderzoek uit Nederland bekendraakte, startte de professor samen met viroloog Marc Van Ranst ook in Vlaanderen een onderzoek. Nu iets meer dan dertig gemeenten en scholen zich geïnteresseerd tonen, sluiten ze de aanmeldingen af. “In de provincie Antwerpen gaan we aan de slag in Kasterlee, Herentals en de stedelijke school Pestalozzi in Antwerpen. Er lopen nog gesprekken met een andere school in Antwerpen, alsook in Schoten en Mechelen.”

Viruslading meten

Het hele voorjaar zal luchtreiniging worden getest, en zullen de besmettingscijfers in de gaten worden gehouden. Marc Van Ranst gaat de viruslading in de klaslucht meten. “Luchtreinigers halen in principe alle respiratoire virussen uit de lucht. Wij testen of ze goed werken en of ze veilig zijn”, zegt Blocken. “Afhankelijk van de techniek stoten sommige toestellen mogelijk schadelijke hoeveelheden ozon of stikstofoxiden uit.”

Scholen kunnen volgens Blocken zelf toestellen kopen, of kunnen er lenen van meewerkende fabrikanten. “Sommige scholen denken ook aan crowdfunding door de ouders. Luchtreinigers kosten 600 tot 2.000 euro per klas.”

Wat verwacht Blocken? “Als dit goede resultaten haalt, kan het systeem zeker ook naar andere locaties, zoals crèches. Dit in alle Vlaamse klassen uitrollen, zou 90 tot 120 miljoen euro kosten. Je zou sowieso met subsidies moeten werken. Maar de kost is eigenlijk een peulschil, zeker als je bekijkt wat de andere maatregelen zoals PCR-tests of coronasteun nu kosten.”

Vrije basisschool Arkades (Herentals): “Minder besmettingen is minder quarantaine en minder afstandsonderwijs”

“Het idee om deel te nemen, kwam van een mama die al langer werkt met luchtfilters”, zegt directeur Romy Loosveldt. “Ze zocht alternatieven toen het mondmasker verplicht werd. In onze containerklassen moet het sowieso op, omdat we geen afstand kunnen houden. Voor ons is dit project zeer interessant. Minder besmettingen levert naast meer comfort ook leerwinst op door minder quarantaines en minder afstandsonderwijs. Voor onze acht klassen zou dit 6.500 euro kosten. Niet enorm, maar ook niet niks. We hopen op subsidies van de gemeente, maar anders is crowdfunding van de ouders een optie. Er was in de ouderraad zeker al enthousiasme.”