De rampweken van het Belgische voetbal: ‘Het eigenbelang primeert’

De onthullingen van Veljkovic in Pano en zijn boek sloegen deze week in als een bom. Behalve dan bij Stijn Francis, oprichter van Stirr Associates en spelersmakelaar die allang een kruistocht voert tegen het stigma dat makelaars oneerlijk zijn. “Na die reportage dacht ik: nu zal niemand meer geloven dat wij het op een correcte manier proberen te doen. Maar eigenlijk ben ik opgelucht, omdat mijn vermoedens dat er dingen niet klopten bij bepaalde figuren terecht waren. Wat Pano vooral liet zien, is dat het vanuit de clubs gestuurd wordt. Ik denk dat Veljkovic er ingerold is en snel door had dat het vlot lukte. Dan heeft hij er maar zijn corebusiness van gemaakt. Zulke praktijken bestonden wel al langer en bestaan de dag van vandaag nog.”

Analist en ex-doelman Geert De Vlieger viel ook niet echt van zijn stoel. “Ik heb 22 jaar in het milieu gezeten en er zijn dingen naar buiten gekomen waar ik allerminst door verrast ben. Het blijft België, hè. Vind maar eens een sector in onze maatschappij waar niemand zich bezondigt aan het fiscaal optimaliseren van de eigen situatie, om het eufemistisch uit te drukken. Maar je hebt als speler, trainer of bestuurslid altijd de keuze om ja of nee te zeggen.” 

Operatie Zero

De meest optimistische kijk op Operatie Zero – het onderzoek naar matchfixing en financiële fraude – komt van de man die nog maar twee jaar deel uitmaakt van ons voetbal: Gauthier Ganaye, de Franse executive president van KV Oostende.  “Je kan het glas halfleeg zien en de onthullingen als scandaleus. Maar je kan het ook halfvol zien en hopen dat deze affaire voor een nieuw elan zorgt in ons voetbal. Het is logisch dat het grote publiek gedegouteerd is. Ik ben ook zwaar gechoqueerd door de dingen die naar buiten kwamen. Maar het aan de kaak stellen van zulke praktijken is net de trigger om te beseffen dat verandering nodig is. Ik hoop echt dat de uitkomst het functioneren van het voetbal als geheel kan verbeteren”, zegt Ganaye.

Stijn Francis is een concullega van de spilfiguren van het gerechtelijk onderzoek: “Ik heb Veljkovic ooit één keer ontmoet, over een transfer naar Lazio. Ik vond hem een vriendelijke man. Hij kwam in Pano ook charmant over. Al kan je dat ook over Bayat zeggen: zet Mogi bij jou aan tafel en binnen de kortste keren doet hij alsof hij je beste vriend is. Maar ik mijd Bayat en hij mijdt mij. Achteraf ben ik blij dat mijn instinct me niet in de steek heeft gelaten. Anders word je genoemd in iets waar je niet in genoemd wil worden.” 

Gauthier Ganaye zit bij een team waar de beslissingen bepaald worden op basis van data. Dus ook transfers. Dat betekent niet dat makelaars er paria’s zijn. “Wij hebben werkrelaties met makelaars die zich tot het noodzakelijke beperken: de speler vertegenwoordigen. Als we een speler vinden die ons interessant lijkt, dan nemen we contact op met de makelaar. Maar wij gaan nooit een ‘makelaar van het huis’ nemen in Oostende, zoals Veljkovic of Bayat.”

De cultuur van financiële fraude die in Pano aan bod kwam, is één reden waarom het voetbal in België van zijn pluimen liet. Maar ook sportief merken we de teloorgang. Met AA Gent hebben we in 2022 nog maar één Europese vertegenwoordiger, en dan nog in de Conference League, de competitie van derde allooi. Het format met play-offs ging ons daadkrachtiger maken in Europa, maar de praktijk heeft die theorie niet gevolgd. Elk jaar ontstaan er dan discussies over de competitieformule en het aantal deelnemende clubs in 1A. 

Dit laatste begrijpt De Vlieger. “Ik klop al enkele jaren op diezelfde nagel: minder clubs is volgens mij een eerste stap om het Belgisch voetbal sterker te maken. Gent en Club zorgen ervoor dat we Europees net niet gebuisd zijn, maar ook zij kunnen niet voorkomen dat we in 2023 het rechtstreekse Champions League-ticket voor de kampioen kwijt zijn. Je kan wel hunkeren naar die miljoenen van het kampioenenbal, maar wat heb je aan één uitschieter om de zoveel jaar? De enige oplossing is verdergaan met twaalf. Alleen bewandelen ze bij de Pro League de omgekeerde weg naar nog meer clubs. Nu tel ik veel clubs die historisch gezien hun plaats hebben, maar financieel niet. Volgens mij zou het slimmer zijn om één profcompetitie te maken met maximaal twaalf clubs die over een bepaald budget moeten beschikken, veldverwarming, een uitgebouwd trainingscomplex, et cetera.”

Lange termijn

Als bewindsman van Oostende is Ganaye geen voorstander van zulke plannen. “Je kan vandaag geen competitie met twaalf pushen, omdat volgens mij de meerderheid van de clubs wel goed gestructureerd is. Wat ik het belangrijkste vind, is duurzaamheid en niet om de haverklap aan het format sleutelen. Zo kan je als club nooit op lange termijn plannen. Natuurlijk vind ik het huidige systeem met play-offs een catastrofe, want meer dan de helft van de teams beëindigt hun seizoen erg vroeg. Maar je kan niet elk jaar iets anders proberen. Het aantal clubs terugbrengen naar twaalf met een gesloten competitie zou het zoveelste bewijs zijn dat eigenbelang binnen de Pro League overheerst.”

De Pro League en haar weinig onafhankelijk functioneren zien velen als een reden voor de impasse waarin ons voetbal zit. “Je ziet andere landen evolueren, omdat er wel beleidsbepalende keuzes gemaakt worden met voortschrijdend inzicht. Wij hebben te veel clubs in overlevingsmodus. Als je Anderlecht eerder en Standard nu ziet, dat is echt met het water aan de lippen. Er moeten dan harde keuzes gemaakt worden, maar die worden gemaakt door een niet-onafhankelijke Pro League en daar knelt het schoentje”, meent Geert De Vlieger. Stijn Francis sluit zich daarbij aan. “De mensen van de Pro League zijn dezelfde mensen als die van de clubs. Wil je deze personen aan het hoofd van een belangenvereniging? Het zou beter zijn dat het Belgisch voetbal verkocht wordt aan een of ander investeringsfonds dat met veel geld over de brug komt, met één voorwaarde: autonoom beheer en alle clubs gelijk behandelen.”

Meervoudig stemrecht

Dat klinkt als muziek in de oren van Gauthier Ganaye, die met Oostende een team van de K12 bestuurt, die door het meervoudig stemrecht binnen de Pro League veel minder invloed heeft dan een G6-club. “Het kan toch niet dat KVO in dezelfde competitie speelt als Anderlecht, maar dat Anderlecht bij een algemene vergadering een stem heeft die zwaarder doorweegt? Ook het systeem van de verdeling van tv-gelden moeten we herbekijken. Het is absurd. Union krijgt als het in de top 4 eindigt minder tv-geld dan een G6-club die pakweg twaalfde eindigt? Je moet een team belonen wanneer het sportief een geweldig seizoen draait.”

Wat ook op onbegrip onthaald werd, was de beslissing om naar aanleiding van wangedrag van fans op Beerschot en op Standard overal uitsupporters te weren. “Men scheert ineens alle fans over dezelfde kam. Degenen die zich netjes gedragen, worden ook gestraft. Jammer genoeg is er voor mij geen andere oplossing dan de clubs en hun portemonnee te viseren. Dat zie je overal in Europa en kan nog verder gaan met puntenaftrek bij extreem wangedrag, zoals in Nice dit seizoen, of bij recidive”, betoogt Gauthier Ganaye. 

Ook Geert De Vlieger begrijpt niets van de huidige strafmaat. “Als het regent in Standard, dan druppelt het op de andere velden. Copycatgedrag volgt altijd. Maar als je als Pro League streng optreedt en dan zeker al bij clubs met een bepaalde voorgeschiedenis, dan ban je het en verdwijnt het. Als er iemand in Engeland het veld oploopt, komt die de rest van zijn leven het voetbalstadion niet meer binnen. Het is geen sign of the times. Tien jaar geleden moest Silvio Proto zich al bukken voor een vuurpijl op Standard. We hebben er gewoon geen lessen uit getrokken. Verder doen zonder uitfans? Dan snap ik dat ze bij KVO of Cercle claimen dat bij de Pro League het eigenbelang primeert.”

Lek dichten

De huidige toestand van ons voetbal is dus niet echt bemoedigend. Of zoals De Vlieger het verwoordt: “Ik heb het gevoel dat we met het Belgisch voetbal op de Titanic zitten. Ik zie helemaal niet hoe we het lek gaan dichten.” De Pro League is echter niet blind voor (een deel van) de problemen, want in september schakelden ze het studiebureau Twenty First Group in om onze competitie door te lichten. Uit die studie bleek dat twaalf profclubs met play-offs de ideale constructie was. Binnenkort krijgt Pierre François na zes dienstjaren een opvolger als CEO. Zo’n nieuwe kapitein aan het roer kan voor een frisse wind zorgen. 

In deze precaire tijden is het misschien een gekke gedachte dat de CEO een makelaar zou kunnen zijn, maar Stijn Francis heeft het wel degelijk al overwogen. “Ik zou het enkel doen als ik carte blanche kreeg en een paar vertrouwelingen kan aanbrengen. Geen heilige huisjes. Alles moet herdacht worden en er wordt geen rekening gehouden met wat Club of Eupen wil. Als iedereen daarmee akkoord gaat, dan zou ik dat wel durven. Maar niet nu. Misschien over tien jaar. Als we in de zomer maar één Europese vertegenwoordiger hebben en enkel in de Conference League, dan begin ik eraan.” (lacht)