Vrouwen sluiten nog altijd compromis tussen kinderen en carrière: “Zorg eerlijker verdelen”

Dat vrouwen moeten kiezen, heeft te maken met het feit dat ze meer dan mannen instaan voor de huishoudelijke taken en de zorg en opvoeding van de kinderen, luidt het. De afgelopen decennia is de arbeidsmarkt sterk vervrouwelijkt: de werkgelegenheidsgraad bij vrouwen steeg tussen 1983 en 2019 van 36 procent tot 62 procent, wat nog slechts 7 procentpunt lager is dan bij mannen. Maar in gewerkte uren is de kloof nog altijd een pak groter. Het verschil tussen mannen en vrouwen bedroeg in 2019 nog 18 procent. Ouderschap vormt onmiskenbaar een verklaring voor dat verschil, zegt de NBB.

“Om voor een evenwichtigere arbeidsmarkt te zorgen, moet de zorg voor de kinderen eerlijker verdeeld worden over de beide ouders. De oplossing is niet om de moeders te helpen om hun beroeps- en gezinsleven met elkaar te verzoenen, maar om ook de vaders bij het probleem te betrekken”, pleit de Nationale Bank. Bij de geboorte van een kind zijn het voornamelijk vrouwen die hun baan opgeven of hun arbeidsduur verminderen. Beleidsmaatregelen van de overheid die arbeid en gezin proberen te verzoenen, zoals ouderschapsverlof, worden hoofdzakelijk gebruikt door moeders. 

Als rekening gehouden wordt met individuele kenmerken, heeft een moeder 3,2 procentpunt minder kans om aan het werk te zijn dan een kinderloze vrouw. Bij één of twee kinderen blijft het nadeel nog beperkt, maar het zijn vooral vrouwen met drie of meer kinderen die de arbeidsmarkt (tijdelijk) verlaten. Voor mannen geldt precies het omgekeerde: een vader heeft 5,3 procentpunt meer kans om aan het werk te zijn dan een man zonder kinderen. 

Slechts een derde van de managers is een vrouw. Ondanks publieke steun, beleidsmaatregelen (quota) en bewustmakingscampagnes zijn vrouwen nog altijd ondervertegenwoordigd in leidinggevende functies. Het zijn de vroegere keuzes in de loopbaan, en niet het moederschap op zich, die de kans om manager te worden beïnvloeden, klinkt het in de studie.

Mogelijke pistes zijn een gedeelde aanwending van het ouderschapsverlof, zoals in Zweden, of het beschikbaar maken van betaalbare kinderopvang aangepast aan een voltijds werkrooster. Ook een campagne om vrouwen van jongs af aan bewust te maken van de gevolgen van hun opleidings- en beroepskeuzes zou hun emancipatie kunnen bevorderen, luidt het. “Het is belangrijk om nu al de nodige maatregelen te nemen om die veranderingen tot stand te brengen. Het wijzigen van de sociale normen is toch een proces dat decennia, zo niet generaties vergt om te verwezenlijken.”