Van publiekslieveling naar ‘viruswappie’: hoe supermodel Doutzen Kroes van haar troon viel

Als er een apenrots van het modellenwerk bestaat, dan zit Doutzen Kroes er mee bovenop. Ze is zonder twijfel Nederlands succesvolste topmodel ooit. Jarenlang was ze het gezicht van cosmeticamerk L’Oréal en het lijf van lingeriemerk Victoria’s Secret.

Daarbij was de 36-jarige influencer geliefd onder haar 7 miljoen Instagram-volgers, die ze inspireerde met haar maatschappelijke betrokkenheid, acties voor de planeet en het milieu, gezonde levensstijl, twee snoezige kindjes en knappe man. Al in 2009 zette Kroes veel mensen aan het denken toen ze aan tafel bij het bekende Nederlandse praatprogramma Pauw & Witteman stevig stelling nam tegen Zwarte Piet. “Met Sinterklaas schaam ik me om Nederlander te zijn. Die Zwarte Piet kan écht niet meer.”

Doutzen Kroes werd gezien als een intelligente en welbespraakte zakenvrouw, die ook nog eens het levende bewijs is dat Nederlandse vrouwen behoren tot de mooiste ter wereld.

Dat veranderde toen ze zich dit jaar uitsprak tegen vaccinatie en het coronabeleid. Ze trok de wetenschap en de media in twijfel en vlijde zich zachtjes tegen de groep complotdenkers aan. Zo stuiterde ze hard van haar rots af en dat kwam haar duur te staan, in dit jaar waarin onlinehaat de boventoon voert. Duizenden reacties verschenen onder haar berichten met opmerkingen als ‘Ik word al misselijk als ik je naam hoor, lees of zie. Walgelijk wijf ben je ook’. Wat gebeurde er en waarom ging het mis?

Instagram

Een echte socialmediajunkie is Kroes niet. Haar in 2019 met veel bombarie aangekondigde YouTube-kanaal bevat slechts 26 filmpjes en sinds maart 2020 is er geen nieuwe video op verschenen. Op Twitter is ze langer actief geweest, maar daar stamt de laatste post uit 2018. Beide platformen dienden vooral ter promotie van haar werk, met soms een persoonlijke noot of een verwijzing naar de zuiverende eigenschappen van gojibessen.

Op Instagram kan Kroes sinds enkele jaren wel haar ei kwijt. Een plaatje met een kort praatje ligt haar kennelijk beter. Ook hier verschenen tot vorig jaar vooral sexy foto’s van het model aan het werk, met af en toe een familiekiekje of een verdwaald advies als: ‘Hou van jezelf en zorg goed voor je lichaam’.

Maar in juli 2020, vlak na het opheffen van de eerste coronalockdown, verandert de toon van haar posts. Bij een foto met vraagtekens schrijft ze – zoals gebruikelijk in het Engels – dat ze vol zit met vragen. “Willen ze eigenlijk wel dat we gezond zijn? Waarom is het stimuleren van een gezonde leefstijl geen onderdeel van de covidmaatregelen? Willen ze ons verenigen, of juist verdelen? Is het niet eenvoudiger om te regeren over een samenleving die wordt gestuurd door angst?” 

Om verwarring te voorkomen schrijft ze erbij dat met ‘ze’ de media, de farmaceutische industrie, de regeringen en de grote bedrijven worden bedoeld. “Ik heb altijd vragen gesteld en ben geboren in een gezin dat nooit zomaar volgde.”

Kroes groeide op in het Friese Eastermar (Oostermeer), waar ze samen met haar zus Rens een gelukkige en sportieve jeugd had. Schaatsen en zeilen waren de grote passies. En koken. Rens is inmiddels op Instagram een populaire foodie, die ook kookboeken schrijft over gezonde voeding. Op de boerderij waar het supermodel opgroeide, was een moestuin. Moeder Kroes leerde haar dochters alles over de eigenschappen van kruiden en groenten. “Onze ouders leerden ons om ons lichaam te voeden, in plaats van te vullen. En dat je alles wat je nodig hebt uit de natuur kunt halen.”

Moederhart-beweging

Vragen stellen en niet als een mak schaap met de kudde meelopen: dat klinkt als Nederlandse nuchterheid, maar nu lijkt het supermodel toch ook gevoelig voor desinformatie en lijkt ze verstrikt te zijn geraakt in een filterbubbel. In maart van dit jaar sloot ze zich aan bij de Moederhart-beweging, een Nederlandse groep die zich uitspreekt tegen de lockdowns en het vaccineren van kinderen, en die erg actief is op sociale media. 

Op Instagram roept ze anderen op ook mee te doen en zich “te verbinden met velen die willen dat we gaan invoelen wat de maatregelen met ons doen. Waar ligt jouw grens? Durf je waarheid te spreken. Je bent niet alleen”. De club vrouwen vertrouwt als het om gezondheid gaat op dingen als de maankalender en chiazaad.

Sinds corona begin 2020 de wereld op slot gooide, zat ook Doutzen Kroes veel thuis. Dat toont haar Instagram-account, waar de beelden van haar dynamische leven vol jetset, verschillende landen, mensen en culturen opdrogen. Wel zien we foto’s van haar gezin, haar zwangere zus en vaartochtjes in Friesland. En er verschijnen steeds vaker cryptische boodschappen als “Het Ontwaken wordt steeds groter, dat kunnen ze niet stoppen”.  

Grotsyndroom

Net als veel anderen lijkt ze last te hebben van het ‘grotsyndroom’, waarbij mensen zich soms eenzaam, doelloos of verloren voelen. Zo schrijft ze op 17 september dat “een deel van haar het liefst wil ontsnappen in haar familiebubbel”. Het is een reactie op het invoeren van de QR-code. Ze schrijft dat ze niet langer “haar ogen kan sluiten voor al het onrecht” dat ze om zich heen ziet gebeuren. “Ik laat me niet dwingen om de prik te nemen. Ik laat me niet dwingen te bewijzen dat ik gezond ben. Ik accepteer de uitsluiting van mensen op basis van hun medische status niet.” 

Op 13 oktober deelt ze met de wereld dat ze veel leert over het leven en zichzelf en dat ze aansluiting zoekt bij de groep mensen die hetzelfde ervaart. “Het maakt me boos en verdrietig dat ik de mensen waar ik van hou soms niet kan overtuigen, maar ik weet dat de tijd is gekomen om ons te verenigen om samen iets nieuws te bouwen.” En: “Ik probeer alles te vergeten dat ik geloofde over mijzelf en de wereld. Ik begin opnieuw, bijna zoals mijn eigen Great Reset.”

Die term komt uit de hoek van de QAnon-complotdenkers, die geloven dat met de Great Reset de hele wereldorde op de schop gaat. Inmiddels zet Kroes ook vraagtekens bij feiten en wetenschap. Ze spreekt over herboren worden, een nieuwe wereld en de reis daarnaartoe. Ze is op zoek naar een ‘alternatieve waarheid’. “Als ik niet meer welkom ben omdat ik heb besloten te luisteren naar mijn intuïtie, naar het andere geluid en wetenschappers die worden gecensureerd, word ik dan verbannen? Of moet ik zelf die stap maar nemen?”

Excommunicatie

Het gevolg: ze wordt acuut gecanceld. Twitter ontplofte en opiniemakers buitelen over elkaar heen om Kroes tot de orde te roepen. ‘Viruswappie’, klinkt het. Haar imago als rolmodel ligt aan diggelen. Wel heeft ze nog steeds 7 miljoen volgers – of dat oude fans of nieuwe vrienden zijn, valt niet te zeggen.

Extra brandstof voor de excommunicatie was het nieuws dat ze ondanks een geschat eigen vermogen van ongeveer 29 miljoen euro toch coronasteun heeft aangevraagd. Vijf rondes lang meldde Kroes zich bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen, de Nederlandse instelling die tot op zekere hoogte te vergelijken is met de Belgische RVA en instaat voor verschillende uitkeringen, voor in totaal bijna 19.000 euro coronasteun voor haar bedrijf. “Hoe durft ze het coronabeleid in twijfel te trekken en toch steun aan te vragen?”, klonk het op sociale media.

Zo werd het topmodel nog verder gecanceld.