Omikron heeft nu de bovenhand: Wat zal de impact zijn? Verschillen de symptomen? Wanneer moet je je laten testen?

Voor het kerstweekend was de omikronvariant nog goed voor 41 procent van de vastgestelde infecties. Intussen is dat gestegen naar 60 procent, dat heeft klinisch bioloog Emmanuel André (KU Leuven) vandaag bekendgemaakt op Twitter. 

Welke impact zal de nu dominante variant hebben op onze samenleving en hoe herken je een besmetting ermee? 

De symptomen door een besmetting met omikron doen vooral denken aan die van een verkoudheid. Een loopneus, hoofdpijn, vermoeidheid, niezen en keelpijn zijn de vijf meestvoorkomende symptomen. Dat blijkt uit het Britse onderzoek genaamd "Zoe Covid Study". De onderzoekers analyseerden de meest recente gegevens uit de Zoe Covid app, een Brits systeem van zelfrapportage.

De symptomen van deze variant verschillen dus met de drie meest gekende symptomen sinds de start van de pandemie: hoesten, koorts en verlies van reuk- en smaakzin. De helft van de deelnemers in het Britse onderzoek had daar geen last van na een besmetting met omikron. Een verminderde eetlust is dan weer een ander symptoom dat wel gerapporteerd werd bij deze variant.

Experten in binnen- en buitenland roepen nu op om sneller te testen, aangezien de symptomen erg op een verkoudheid lijken en om zo het aantal besmettingen in te dijken. 

Aangezien de symptomen niet zo duidelijk zijn, is het erg moeilijk om weten wanneer je best een test laat uitvoeren. "Eigenlijk zou je je bij twijfel moeten laten testen", zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven), die er meteen aan toevoegt dat we allicht snel zullen merken dat de maximale testcapaciteit in ons land wordt overschreden.

Goed nieuws is dat zelftesten ook omikron detecteren. "Misschien niet de eerste dagen", nuanceert Marc Van Ranst. "Dan kunnen die vals negatief zijn of tekenen die nog niet positief aan."  

Tussen 17 december en 23 december hebben 52.500 mensen in ons land positief getest op het coronavirus. Volgens gegevens van gezondheidsinstituut Sciensano is het aantal besmettingen de afgelopen dagen gedaald, maar die cijfers zijn mogelijk vertekend door de kerstdagen.

Zowel Emmanuel André als Marc Van Ranst verwachten dat deze variant opnieuw tot een stijging van het aantal besmettingen zal leiden. "Sinds Kerstmis is het keerpunt bereikt. De omikronvariant doet nu meer de ronde dan delta", zegt Van Ranst. "Normaal gezien zullen we binnen een paar dagen een stijging in het aantal besmettingen zien hierdoor. We weten uit andere landen zoals het Verenigd Koninkrijk dat het aantal besmettingen door omikron snel sterk omhoog kan gaan."

Toch is de situatie in ons land mogelijk wat anders, aldus Van Ranst. "We mogen niet vergeten dat we in ons land momenteel ook de coronamaatregelen en de boosterprikken hebben. Die zouden de stijging normaal wat moeten dempen. We verwachten een minder exponentiële stijging van deze variant."

Goed om weten is dat het vaccinatiecertificaat van de boosterprik in de CovidSafe-app onmiddellijk geldig is als Covid Safe Ticket. Dat is anders dan vroeger, toen er een wachttijd van 14 dagen gold. Om te reizen blijft die wachttijd wel nodig voor een groen scanresultaat.

De dominante variant zal mogelijk meer mensen ziek maken, al zullen de symptomen naar alle waarschijnlijkheid milder zijn dan bij de vorige varianten, aldus Marc Van Ranst. "Omikron zal zo opnieuw een overbelasting van onze eerstelijnsgezondheidszorg, met name de huisartsen, veroorzaken", stelt hij. 

De kans om in het ziekenhuis te belanden zou dan weer kleiner zijn bij deze variant. Uit een recente studie van het Britse Imperial College London bleek dat mensen die besmet zijn met de omikronvariant 15 tot 20 procent minder kans hebben op een hospitalisatie dan wie besmet is met de deltavariant. De kans om minimaal een nacht in het ziekenhuis te moeten verblijven zou zelfs dalen met 40 tot 45 procent. Meer informatie over de verschillende omikronstudies vind je in dit artikel.

"Ook in Denemarken en Zuid-Afrika zie je die tendens van minder ziekenhuisopnames", legt Van Ranst uit. "Net zoals in het Verenigd Koninkrijk hebben we daar een snelle stijging van de omikronvariant gezien. Tegelijk zien we dat de ziektelast in die landen wel meevalt en dus geen grote problemen in de ziekenhuizen veroorzaakt. Ook in ons land zou omikron dus minder ziekenhuisopnames en opnames op intensieve zorg, maar ook minder overlijdens moeten veroorzaken."

Toch blijven experten waarschuwen voor een overbelasting van het gezondheidssysteem door de hogere besmettelijkheid van omikron. "De werkdruk in de gezondheidszorg wordt desalniettemin hoog", stelt Emmanuel André. "Het gaat in de betere richting", vult viroloog Van Ranst aan. "Maar wanneer heel veel mensen tegelijk besmet worden, kunnen we een piek bij de ziekenhuizen verwachten." Uit onderzoek van Imperial College London bleek dat de omikronvariant meer dan 5 keer besmettelijker was dan de deltavariant.