De boosterkloof: waarom de ene regio sneller lijkt te vaccineren dan de andere

50,8 procent van hun volledige bevolking konden ze in de eerstelijnszone Kempenland al een boosterprik geven. De tien gemeenten in de Noorderkempen moeten daarmee enkel nog de zone Oostkust laten voorgaan in de ranking van de 56 Vlaamse eerstelijnszones, die verantwoordelijk zijn voor de praktische uitrol van de boostercampagne op hun grondgebied.

“Een marathonweek”, zo noemt huisarts Kris Bayens wat hij en zijn team vorige week voor elkaar brachten. 30.200 inwoners, 22.000 méér dan oorspronkelijk gepland, mochten in de vaccinatiecentra van Weelde en Turnhout langskomen voor hun boosterprik. Door de inkorting van de wachttijd van zes naar vier maanden en gealarmeerd door de omikronvariant, besliste Bayens het roer midden december nog snel om te gooien. “We merkten dat het moeilijk was om medewerkers te vinden rond de feestdagen. Daarom hebben we nog snel alles op alles gezet in de week ervoor, met prikken van 8 uur ’s morgens tot 23.30 uur ’s avonds.”

Keerzijde van de medaille: deze week blijven de vaccinatiecentra in Kempenland dicht. “We willen de medewerkers wat rust gunnen. Onze voorsprong zal wat slinken, maar dat was bewust gepland.”

‘Tot aan de limiet uitgenodigd’

Terwijl van Hoogstraten tot Arendonk in sneltempo meer dan de helft van de bevolking geboosterd werd, zitten ze enkele kilometers verderop in Mol, Balen, Retie en Dessel – samen de eerstelijnszone Baldemore – nog maar aan 31 procent. Ook verder naar het oosten kan de strook van Lommel tot Bocholt in Noord-Limburg voorlopig slechts lage cijfers voorleggen. “Nochtans hebben wij altijd alle mensen uitgenodigd van wie de wachttijd verstreken was , klinkt het bij de zone Baldemore. “Deze week prikken we ook, enkel vrijdag nemen we een pauze. Onze verwachting is om half januari klaar te zijn met een vaccinatiegraad van 95 procent.”

Hekkensluiter in Vlaanderen is de eerstelijnszone Amalo ten noordwesten van Brussel, waar 23,3 procent zijn extra prik kreeg. In het najaar ging het vaccinatiecentrum van Asse dicht, sindsdien is enkel dat van Affligem open. Maar de achterstand wordt weggewerkt, verzekert Jeroen Van Lier, voorzitter van de eerstelijnszone. “We hebben de voorbije weken al twee keer opgeschaald. Deze week zullen we vier dagen lang blijven prikken, goed voor 2.000 vaccinaties per dag. We hopen tegen het einde van deze week aan 40 procent te zitten en een deel van onze achterstand goed te maken.”

‘Geen wedstrijd’

Toch is de kloof tussen de eerste en de laatste eerstelijnszone in Vlaanderen erg groot. Aan het begin van de campagne speelde vooral de leeftijd een rol: een regio met meer 65-plussers kon al meer boosters zetten. Maar met de inkorting van de wachttijd komt nu al meer dan 90 procent van de 18-plussers in aanmerking voor de derde prik. Vooral de logistiek en de mogelijkheid om op te schalen, lijken een doorslaggevende factor.

Verschillende vaccinatiecentra onderaan het peloton vinden het jammer dat de boostercampagne wordt voorgesteld “als een wedstrijd”. “Iedereen doet zijn best naar eigen kunnen en vermogen”, ventileert een verantwoordelijke. “Wij lopen momenteel achter, maar het is vanuit Vlaanderen gemakkelijk om telkens hogere en snellere doelstellingen op te leggen. Eerst waren de boosters enkel voor ouderen, dan plots toch voor de hele bevolking met als doelstelling eind maart. Dat werd ineens eind januari. Zeker de kleinere centra moeten dan maar kunnen volgen. Wij kijken ook naar het welzijn van onze medewerkers die zich al een jaar lang uit de naad werken.”

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid hamert onder druk van publieke opinie en de omikronvariant effectief al weken op een versnelling, en riep verschillende keren op om nog voor het einde van het jaar zoveel mogelijk prikken te zetten. De doelstelling van minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) – dit jaar 2,5 miljoen boosterprikken – is met 2.593.000 dan ook al ruimschoots gehaald.

Autonomie

Had Vlaanderen inderdaad niet meer moeten doen om elk centrum mee te krijgen in de versnelling? “We hebben de centra autonomie gegeven, maar ondersteunen hen zo veel als mogelijk”, zegt Beke. “Met een aantal centra hebben we apart samengezeten. Zij hebben ons verzekerd dat ze kunnen opschalen, en we willen hen de kans geven om dat waar te maken.”

“We hebben daarnaast alle eerstelijnszones gevraagd naar hun noden”, zegt ook Joris Moonens, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid. “Zo leggen we mee contacten met de ziekenhuizen, artsen en apothekers die kunnen helpen prikken.” Zorg en Gezondheid onderzoekt momenteel ook of burgers in een ander vaccinatiecentrum hun prik kunnen halen. “Die samenwerking willen we op poten zetten tegen het einde van de campagne. Op dit moment is nog geen enkel centrum klaar, dus nu heeft dat nog geen zin.”

“De grote centra zoals Antwerpen en Leuven zullen wellicht de eerste zijn met overcapaciteit”, zegt ook Beke. “Als er nood is aan samenwerkingen om achterstanden in te halen, zullen we die op zeer korte termijn realiseren.”