Voor de eerste keer ooit meer dan 1 miljoen besmettingen per dag: omikron verpulvert coronarecords

De wereld sluit 2021 af met nooit geziene recordaantallen besmettingen. Terwijl heel wat landen vorige winter onder een strenge lockdown doorbrachten, zijn de maatregelen in de meeste landen op dit moment veel minder streng of zelfs onbestaande – uitzonderingen als Nederland niet te na gesproken. Daardoor krijgt de meer besmettelijke omikronvariant vrij spel.

De wereldwijde teller van besmettingen liep al sinds half oktober op, met toen ook in België een nieuwe golf aan deltabesmettingen. Nu omikron in veel regio’s de dominante variant is geworden, krijgt het begrip ‘exponentieel’ een nieuwe dimensie en vormt de curve een bijna verticaal pad omhoog. Gisteren werd de kaap van een daggemiddelde van 1 miljoen besmettingen voor de eerste keer in de nu al bijna twee jaar durende pandemie gerond. De cijfers, verzameld door de statistische website Our World in Data, zijn bovendien alleen een verzameling van de officieel geregistreerde besmettingen, en zullen in werkelijkheid nog een pak hoger liggen.

Absolute recordhouder: VS

Helemaal bovenaan het lijstje staan de Verenigde Staten. Daar kwamen gisteren in één klap 488.000 infecties bij. Nooit eerder registreerde welk land ter wereld ook zo’n hoog dagcijfer. Het zevendaags gemiddelde stijgt door naar 301.000 besmettingen per dag. 

De grootste toenames op het Amerikaanse vasteland zijn er in Florida, waar de besmettingen in twee weken tijd met meer dan 1.000 procent toenamen, en in Washington DC (+796 procent). Ook een staat als New York zit met bijna 42.000 besmettingen per dag (+292 procent) al aan 2,5 keer zijn record van de tweede golf vorig najaar.

Helemaal ongezien is de toestand op Puerto Rico, waar de besmettingen met liefst 5.180 procent op twee weken tijd stegen, tot nu 5.800 per dag. De ziekenhuisopnames stegen met 275 procent, tot 173 per dag (Puerto Rico telt ongeveer 3,25 miljoen inwoners).

Relatieve recordhouder: Denemarken

Ook in Europa breekt het ene land na het andere records. Het lijstje is lang: het Verenigd Koninkrijk meldde gisteren 183.000 nieuwe infecties, Frankrijk 208.000, Spanje 100.000, Italië 98.000, Portugal 27.000 en Griekenland 29.000. Ook Denemarken rapporteerde opnieuw een record met 23.000 nieuwe besmettingen. Ten opzichte van het lage aantal inwoners is dat een absoluut wereldrecord. 

Ook in andere landen gaat het steeds sneller, en lijkt het een kwestie van tijd voor er nieuwe records gevestigd worden. In Zweden kwamen er 9.000 besmettingen bij.

Twee landen met tot nu toe sterke dalingen, Nederland en België, zien stilaan ook het keerpunt opduiken: bij ons komen er nu elke dag gemiddeld 6.400 nieuwe infecties bij, Nederland meldde 15.000 nieuwe gevallen. Duitsland zit wel nog in een duidelijk dalend scenario: elke dag komen er 26.500 nieuwe infecties bij, 27 procent minder dan een week geleden. Maar ook daar wijst niets erop dat omikron Duitsland zal overslaan: na nieuwjaar worden opnieuw sterke stijgingen verwacht.

De coronakaart van het Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding ECDC kleurt door de stijgende cijfers steeds donkerder. De kaart is bovendien nog gebaseerd op de besmettingen van de afgelopen twee weken en omvat nog niet de meest recente toenames. Roemenië is het enige EU-land dat niet (donker)rood kleurt, na de bijzonder zware golf van oktober.

Hoop

De wereldwijde golf van de omikronvariant is bijzonder verontrustend, zei directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO gisteren. Samen met de deltavariant zou er een “besmettingstsunami” kunnen ontstaan.

Toch is er ook hoop voor 2022, met name dat de stijging zich in de ziekenhuizen niet even zwaar zal doorzetten. In de VS kwamen er bijvoorbeeld in twee weken tijd wel 153 procent besmettingen bij, het aantal nieuwe ziekenhuisopnames bleef beperkt tot 75.500, ‘slechts’ 11 procent meer. Het aantal overlijdens daalde met 7 procent. Ook in Denemarken stijgen de ziekenhuiscijfers, maar beperkt. Het aantal nieuwe opnames steeg gisteren lichtjes tot 675 patiënten (plus 9 in een etmaal), van wie 77 (plus 6) op de intensieve zorg. 

Dat het ook in de ziekenhuizen in de andere landen meevalt hebben we te danken aan onze verhoogde immuniteit door vaccinatie en eerdere infectie, en de waarschijnlijk lagere ziekmakende eigenschappen van de omikronvariant. Steeds meer onderzoeken geven bijvoorbeeld aan dat de omikronvariant zich vooral in de hogere luchtwegen nestelt, en minder diep in de longen dan delta. Dat zorgt voor een gemiddeld lagere ziektelast. Wie toch in het ziekenhuis belandt, zou bovendien minder intensieve verzorging nodig hebben.

Adders

Toch blijft het continu schipperen tussen de positieve signalen en mogelijke adders onder het gras. Dat de omikrongolf nog maar pas begonnen is, kan een rol spelen. Gemiddeld duurt het zeven tot tien dagen vooraleer een infectie eventueel tot een ziekenhuisopname leidt. Ook lijkt de omikrongolf vooral te beginnen bij de jongeren, die sowieso een lagere kans hebben zwaar ziek te worden. De vraag is wat er zal gebeuren als ook het aantal infecties bij ouderen zal toenemen. Anderzijds zijn het de ouderen waarbij al de meeste boosterprikken zijn toegediend, wat de balans weer meer naar de positieve kant doet kantelen.

Tot slot blijft de vaststelling dat een klein percentage van een extreem hoog getal nog altijd een hoog getal oplevert. Een kleiner aandeel mensen dat naar het ziekenhuis moet kan bij nooit geziene besmettingscijfers de al zwaar belaste zorg dus nog meer onder druk zetten. Zeker wanneer die patiënten op een bepaald moment allemaal tegelijkertijd zorg nodig hebben, waarvoor wordt gevreesd gezien de zeer steile stijging van de infecties.

‘We kunnen er een einde aan maken’

Desondanks kan 2022 “het jaar worden dat de acute pandemie achter de rug is”, aldus WHO-topman Tedros. De meest ernstige gevolgen van de pandemie zouden volgend jaar kunnen uitdoven. “We kunnen een einde maken aan de fase van ziekenhuisopnames en sterfgevallen”, zei WHO-expert Mike Ryan. De WHO rekent ook meer op het gebruik van geneesmiddelen bij de behandeling bij Covid-19 volgend jaar.

Tedros drong er nogmaals bij alle landen op aan niet egoïstisch te zijn, maar te helpen het vaccin eerlijk te verdelen. “Het is tijd om het kortzichtige nationalisme achter ons te laten en bevolkingen en economieën te beschermen door een rechtvaardige wereldwijde distributie van het vaccin.”